حاتم زاده: تغییر وزیر خارجه انگلیس، تغییری در سیاست های لندن در قبال تهران ایجاد نمی کند

سعید جعفری پویا

در فاصله 10 ماه مانده به انتخابات پارلمانی انگلستان، آقای ویلیام هیگ، وزیر خارجه این کشور از سمت خود کنار رفت. اتفاقی که شگفتی ناظران و تحلیلگران را برانگیخت. همراه آقای هیگ چند وزیر دیگر هم از کابینه خارج و افراد دیگری جانشین آن‌ها شدند، اما به دلیل حساسیت پست وزارت خارجه، بیشتر تحلیل‌ها و اظهارنظرها پیرامون شخص ویلیام هیگ و همچنین جانشین ایشان، فیلیپ هموند متمرکز شده است. خانم‌ها و افراد جوان تر حالا در کابینه ترمیم‌شده آقای کامرون و حزب لیبرال سهم پررنگ تری دارند. اتفاقی که می‌تواند در انتخابات ده ماه بعد پارلمان بریتانیا ورق معادلات را به سود حزب محافظه‌کار رقم بزند. دکتر عزیز الله حاتم زاده بر این باور است، حزب محافظه‌کار با این اقدام و همچنین واردکردن افراد جوان تر و همچنین زنان به کابینه می‌خواهد آرای بیشتری را در انتخابات آتی کسب نماید. در ادامه مشروح گفتگوی خبرآنلاین با کارشناس مسائل اروپا را می‌خوانید:  

علت استعفا و کناره‌گیری آقای هیگ از پست وزارت خارجه چیست؟

سه نکته در این زمینه قابل‌ذکر است: نخست این که آقای کامرون تلاش دارد تا آخرین اصلاحات کابینه خود را قبل از برگزاری انتخابات پارلمانی که حدود ده ماه دیگر برگزار می‌شود، انجام دهد و با واردکردن چهره‌های جدید و به ویژه زنان در کابینه، زمینه را برای پیروزی حزب محافظه‌کار فراهم نماید. دولت این کشور نگرانی زیادی از افزایش قدرت حزب ملی گرای استقلال بریتانیا دارد که در انتخابات محلی گذشته آرای زیادی کسب کرد. بنابراین، یک فرض این است که آقای هیگ در راستای هماهنگی با این برنامه کناره‌گیری کرده است و اگرچه برخی معتقدند که اگر وی کناره‌گیری نمی‌کرد نخست‌وزیر او را در کابینه نگه می‌داشت، اما به نظر می‌رسد آقای هیگ در هماهنگی با برنامه‌های حزبی و برای موفقیت حزب در انتخابات آینده کناره‌گیری کرده است. نکته دوم که باید به آن توجه کرد این است که با توجه به در پیش بودن انتخابات پارلمانی در بریتانیا و نگرانی حزب محافظه‌کار در این زمینه، به نظر می‌رسد که آن‌ها می‌خواهند از نقش و جایگاه آقای هیگ در انتخابات استفاده کنند. ویلیام هیگ از چهره‌های برجسته سیاسی در بریتانیا است؛ وی 26 سال نمایندگی پارلمان را بر عهده داشته و پیش از این نیز رهبر حزب محافظه‌کار بوده است. طبیعتاً با کناره‌گیری از سمت وزارت خارجه آقای هیگ می‌تواند کمک بیشتری به حزب خود به ویژه در حوزه‌های مهم انتخاباتی بکند. دلیل سوم این است که به نظر می‌رسد آقای هیگ دیگر تمایلی به ادامه فعالیت سیاسی ندارد و همان‌گونه که خود وی گفته است دوست دارد به کار نوشتن و فعالیت‌های دیگر بپردازد. به نظر می‌رسد که وی تصمیم دارد بعد از انتخابات آینده از فعالیت‌های سیاسی کناره‌گیری کند.

 آقای فیلیپ هموند که به عنوان وزیر خارجه جدید معرفی شده‌اند، دارای چه خصوصیاتی هستند؟

آقای هموند از سیاست‌مداران حزب محافظه‌کار است که از سال ۲۰۱۱ تا کنون وزیر دفاع دولت بریتانیا بوده است و پیش از آن نیز پست وزارت ترابری را بر عهده داشت. مهم‌ترین ویژگی وی که همه او را با این ویژگی می‌شناسند، مخالفت شدید وی با اتحادیه اروپا و عضویت بریتانیا در این اتحادیه است. آقای هموند پیش از این اعلام کرده بود که اگر مذاکرات بریتانیا با اتحادیه اروپا برای کاهش اختیارات این اتحادیه و افزایش استقلال بریتانیا به نتیجه نرسد، از خروج این کشور از اتحادیه اروپا حمایت خواهد کرد.

آقای کامرون تحت تأثیر منتقدان در جناح محافظه‌کار وعده داده است که برای خروج یا ماندن بریتانیا در اتحادیه در سال 2017 همه‌پرسی برگزار کند اما این کشور قصد دارد تا آن زمان مذاکراتی را با اتحادیه اروپا انجام دهد که به نظر می‌رسد انتخاب آقای هموند نیز در همین راستا بوده است.

برنامه‌ها و اهداف آقای کامرون در رابطه با انجام اصلاحات در کابینه چیست؟

با کناره‌گیری آقای هیگ، تغییرات دیگری نیز در کابینه آقای کامرون از جمله در وزارت دفاع، آموزش، و امور محیط‌زیست صورت گرفت. نکته قابل‌توجه در این تغییرات افزایش حضور زنان و همچنین جایگزینی افراد مسن توسط اعضای جوان تر حزب محافظه‌کار است. دولت تغییری در نیروهای حزب لیبرال دمکرات که با ائتلاف آن‌ها به قدرت رسیده نداده است. اگرچه از سوی نخست‌وزیر برنامه و هدف صریحی برای این تغییرات اعلام نشده است اما اکثر تحلیل گران این تغییرات را در راستای آمادگی حزب محافظه‌کار برای انتخابات پارلمانی پیش رو توصیف می‌کنند. وقتی جوانان و زنان وارد کابینه می‌شوند، مسلم است که دولت و حزب محافظه‌کار طرفداران بیشتری پیدا می‌کند و این می‌تواند شانس پیروزی آن‌ها را در انتخابات پیش رو افزایش بخشد.

نکته دیگری که در این رابطه مطرح است، بحث تأثیر بر روابط با ایران است. آیا تغییر وزیر خارجه انگلیس و روی کار آمدن آقای هموند تأثیری بر روابط لندن- تهران خواهد گذاشت؟ چرا که برخی از کارشناسان آقای هیگ را فردی ضد ایران می‌خواندند. تأثیر این تغییر بر گفتگوهای هسته‌ای با ایران چیست؟

به نظر نمی‌رسد در مجموع تغییر چندانی در رویکرد بریتانیا به ایران با آمدن وزیر خارجه جدید شاهد باشیم. زیرا از یک سو، آقای هموند دیدگاه چندان خصومت‌آمیز و خاصی نسبت به ایران ندارد و به طور کلی سیاست خارجی بریتانیا را صرفاً وزیر خارجه این کشور تعیین نمی‌کند. از سوی دیگر، موضع کلی بریتانیا در قبال ایران در همسویی کامل با آمریکا خواهد بود و با توجه به روند فعلی به نظر می‌رسد که این کشور تمایل دارد روابطش را با ایران بهبود دهد. در مذاکرات هسته‌ای نیز به نظر می‌رسد که بریتانیا همچنان در هماهنگی با آمریکا و سایر کشورهای غربی موضع‌گیری کند و تغییری در موضع این کشور شاهد نخواهیم بود. بر این اساس منطقی‌ترین و محتمل‌ترین گزینه برای آینده روابط ایران و بریتانیا ادامه مسیر فعلی خواهد بود. مسیری که البته با رفتارها و سیاست‌های آمریکا هم همخوانی قابل‌توجهی دارد.

آیا  تغییر وزیر خارجه ارتباطی با انتخاب آقای یونکر به عنوان رئیس کمیسیون اروپایی دارد یا خیر؟

با توجه به نکاتی که درباره کناره‌گیری آقای هیگ گفته شد، نمی‌توان لزوماً بین این دو ارتباطی قائل شد. اما نکته حائز اهمیت این است که برخلاف آقای هیگ، وزیر خارجه جدید مخالف جدی اتحادیه اروپا و خواستار خروج بریتانیا از آن است. در انتخابات اخیر برای تعیین رئیس کمیسیون اروپا، انگلیس تنها توانست مجارستان را با خود همراه کند و در مقابل رأی بیست و شش کشور اروپایی قرار بگیرد که منتقدان داخلی آقای کامرون از آن به عنوان انزوا و تحقیر بریتانیا یادکردند. حالا به نظر می‌رسد آقای کامرون با انتخاب یک چهره مخالف اتحادیه اروپا قصد دارد موضع جدی تری در این زمینه اتخاذ کند. از سوی دیگر، بخش زیادی از مردم بریتانیا خواهان خروج از اتحادیه اروپا هستند؛ به ویژه به دنبال بحران چند سال اخیر. مسئله‌ای که به نظر می‌رسد عامل مهمی در افزایش آرای حزب استقلال انگلستان در انتخابات محلی بوده است. حالا به نظر می‌رسد آقای کامرون با انتخاب یک چهره ضد اروپایی هم می‌خواهد آرای داخلی را در انتخابات جذب کند و هم موضع قاطعانه‌تری در مقابل اتحادیه اروپا اتخاذ کند.

49  308