احسان اوغلو؛ همکار دیروز، رقیب امروز

محمود فاضلی

حزب جمهوری‌خواه خلق (سوسیال دموکرات) و حزب «اقدام ملی» دو حزب مهم و مخالف دولت ترکیه به طور رسمی آقای «اکمل الدین احسان اوغلو» دبیر کل سابق سازمان همکاری اسلامی را به عنوان نامزد مشترک در انتخابات ریاست جمهوری این کشور در 19 مرداد ماه سال جاری که برای اولین بار با آرای مستقیم مردم و نه از طریق پارلمان، تعیین می‌شود، معرفی نمودند. نمایندگان دو حزب در نشستی با جمیل چیچک رئیس پارلمان ترکیه اسنادی را برای اعلام نامزد مشترک خود ارائه کردند. نامزدی وی همچنین مورد حمایت سه حزب کوچکتر ترکیه نیز قرار گرفته است. وی که با شعار انتخاباتی «اکمل الدین برای نان» که یک شعار اجرایی است، وارد این رقابت ها شده است، ادعا دارد متعلق به هیچ حزبی نیست بلکه می‌خواهد برای مردم ترکیه فعالیت کند. اما مخالفینش وی را نامزد آمریکا و عربستان سعودی معرفی می‌کنند.

روزنامه «حریت» ترکیه چندی پیش اعلام کرده بود رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه که از احزاب اپوزیسیون این کشور محسوب می‌شود «احسان اوغلو» را نامزد توافقی این حزب برای انتخابات ریاست‌ جمهوری معرفی خواهند کرد. احسان اوغلو نامزد انتخابات در یک اقدام تبلیغاتی با روسای اتحادیه کانون‌های وکلای ترکیه و کنفدراسیون سندیکاهای کارگران دولتی دیدار و مدعی شد «در ترکیه هیچ کسی نمی‌خواهد زمینه‌های تسلط جدید ایجاد کند. سیاست‌های اعمالی از سوی اردوغان سلطه جدیدی برپایه استبداد و زورگوئی در ترکیه ایجاد کرده است و اینکه رای مردم ترکیه در صندوق رای، نشان داده است که از من حمایت می‌کنند پس دلم هرچه خواست انجام می‌دهم، درست نیست. کسی که به سمت ریاست جمهوری انتخاب می‌شود به اصولی بنیادی که در قانون اساسی ترکیه به آنها اشاره شده است از جلمه حکومت ترکیه، جمهوری ترکیه، اصول بنیادی کشور و همچنین مفاد غیرقابل تغییر قانون اساسی احترام گذاشته و برای مواردی که در ماده 104 قانون اساسی در خصوص وظایف و اختیارات رئیس جمهور آمده است اهتمام قائل شود».

احسان اوغلو در سال 1944 از والدینی ترک در قاهره به دنیا آمده است. او در سال 1984 درجه پروفسوری خود را در مطالعات تاریخ علم، تاریخ اسلامی و عثمانی دریافت کرده است. او دانش آموخته دانشگاه الازهر در مصر و دانشگاه آنکارا است و مدتی را نیز برای تحصیل در انگلیس اقامت داشته است. وی روشنفکری مسلمان، فیزیکدان و کارشناس تاریخ علوم است. وی سال 2004 با حمایت اردوغان به عنوان دبیر کل سازمان همکاری اسلامی انتخاب شد و در این سمت گفتگوی میان جهان مسیحیت و اسلام را تشویق کرده است. وی این سمت را تا ژانویه 2014 در اختیار داشت. بسیاری معتقدند وی اساسا در عرصه سیاست، تازه کار است. نامزدی وی به عنوان یک روشنفکر، امواجی را در محافل وابسته به احزاب لائیک ترکیه به وجود آورده است. وی صریحا خواستار جدایی دین از سیاست است.

او هیچ وابستگی حزبی ندارد و شخصیتی آکادمیک و مستقل است، اما در دوران حزب حاکم عدالت و توسعه رابطه خوبی با این حزب داشت، تا زمانی که پس از کودتای ارتش مصر علیه دولت محمد مرسی، یکی از معاونان اردوغان به شدت نسبت به موضع سازمان همکاری‌های اسلامی درباره وقایع مصر انتقاد کرد و احسان اوغلو را به بی‌تفاوتی نسبت به کودتای ارتش بر ضد دولت قانونی مرسی متهم کرد. وی به زبان‌های انگلیسی، عربی، فرانسوی و فارسی مسلط است و برنده جوایز و نشان‌های مختلف بین‌المللی از جمله عالی‌ترین نشان‌های دولتی از کشورهایی چون پاکستان و مالزی و نیز ترکیه است. وی دارای کتاب های متعددی در موضوعات تاریخی است که بخشی از کتاب‌هایش به زبان‌های ترکی، انگلیسی، عربی، روسی، آلبانی، بوسنی، فرانسه، اردو و بنگالی ترجمه شده است.
«احسان اوغلو» در عرصه سیاست خارجی بر لزوم بی‌طرفی ترکيه در فلسطين و همکاریترکیه با دولت السيسی، حمايت ترکيه از پناه‌جویان سوری را مورد انتقاد قرار می‌دهد. به گفته وی«بيش از یک ميليون نفر که از موقعيت پناهنده برخوردار نمی‌باشند، وارد ترکيه شده است. رئيس جمهور جديد ترکيه نبايد به اين سیاست‌ها ادامه دهد». البته وی چند روز بعد تاکید کرد «من قول می‌دهم که پشتیبان فلسطین باشم نه مانند اردوغان که هر از گاهی موضع خود را تغییر می‌دهد. چطور یک نفر می‌تواند بگوید که من با مساله فلسطین کاری نخواهم داشت؟»

مواضع وی البته با انتقادهای حزب رقیب روبرو گردیده است.«داووداوغلو» وزير امورخارجه ترکيه در واکنش عليه این سخنان تأکيد دارد ترکيه همواره در کنار مردم فلسطين جای گرفته و از این پس نيز جای خواهد گرفت. سخنان احسان اوغلودر رابطه با فلسطين تاسف آور است. درحالی‌که جريان تاريخ ادامه داشته و حق و ناحق، ظالم و مظلوم وجود دارد، ادعای بی‌طرفی در واقع نه به معنای بی‌طرف ماندن بلکه به معنای جای گرفتن در کنار ظالم خواهد بود. عدم واکنش در جايی که بايد واکنش نشان داد، به معنای جای گيری در کنار کسانی که اين بی‌طرفی به نفع آنها می‌باشد خواهد بود. اين شايسته دبيرکل سابق سازمان همکاری‌های اسلامی يعنی فردی که پيش از اين بعنوان دبيرکل سازمانی که هدف از تشکيل آن حمايت از قدس می‌باشد انجام وظيفه نموده است، نیست.
احسان اوغلو در خصوص انتقادات از ترکیه در مورد حمایت از گروه‌های اسلام‌گرای افراطی نیز معتقد است«توسل به خشونت برای تحمیل اندیشه‌های سیاسی و قتل انسان‌ها غیر قابل قبول است. نمی‌توانید به صداقت گروه افراطی اعتماد کنید. زیرا روزی علیه شما گام بر می‌دارد. باید از افراطیون دوری جست. وی مخالف استفاده ابزاری از مذهب در سیاست در جهان اسلام است و اعتقاد دارد، فجایع امروز سوریه، لبنان و عراق به همین دلیل است، چرا که از مذهب در سیاست، استفاده نادرست شده است.وی «صلح در وطن و صلح در جهان»را میراث خوب آتاترک می‌داند.

وی خود را از منتقدین جدی رادیکالیزم می‌داند و به عنوان دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، جنبش‌های رادیکال را مورد انتقاد قرار داده‌ است. وی همچنین فرقه‌گرایی را یک اشتباه بزرگ دانسته است و استفاده از رادیکالیسم برای تحقق ایده‌ها به واسطه کشتار مردم را غیرقابل قبول می‌داند.وی که از مدافعین روابط با جهان غرب است مدعی است ترکیه روابط خوبی برای چندین قرن با غرب داشته است و اولین منطقه در جهان اسلام محسوب می‌شود که با غرب روابط خوب و سالمی برقرار کرده است. ترکیه اولین کشوری بوده که به شورای اروپا،‌ ناتو و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و تعداد دیگری از سازمان‌های اروپایی پیوسته است، بنابراین سرنوشت ترکیه این است که شریکی در اتحادیه اروپا باشد و یکی از اولویت‌های سیاست خارجی ترکیه همین است. ترکیه باید روابط خود را با اروپا گسترش دهد. عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا یکی از اساسی‌ترین اهداف سیاست خارجی ترکیه است. از دیدگاه وی به پیشرفت در اصلاحات اتحادیه اروپا نیاز است وی طرفدار موضع چالشی با اتحادیه اروپا نیست.
احسان اوغلو معتقد است باید مساله کردها را به شیوه‌ای صلح‌آمیز حل کنیم. ما بهای سنگینی در این رابطه پرداخته‌ایم. بیش از هزار سال است که در این سرزمین در کنار یکدیگر زندگی می‌کنیم هیچ تفاوتی بین ما و برادرانمان با دیگر زبان‌ها وجود ندارد ما باید به زبان آن‌ها احترام بگذاریم. ترکیه نمی‌تواند حقوق مردم را با ممنوعیت زبان مادری‌شان نقض کند. ما باید این مشکل را در پارلمان کنیم. ساختار اتحاد، تمامیت ارضی، پرچمی متحد و یک زبان رسمی باید مورد حفاظت و حمایت قرار گیرد.

احسان اوغلو که کسب 55 درصد از آراء در دور اول انتخابات ریاست جمهوری را هدف‌گذاری کرده است، مدعی است از اولین روزی که نامزدی من اعلام گردید، در تماس‌ها با مردم، دو موضوع «آرامش» و «تغییر» را از من تقاضا می‌کنند. مردم از گفتمان‌های مشابه و موضوعات تکراری به ستوه آمده و خواستار تغییر هستند. من عملگرا خواهم بود. ولی در راستای اختیارات تعیین شده از سوی قانون اساسی برای رئیس جمهوری عمل خواهم کرد. قانون اساسی نقش داوری به رئیس جمهوری داده است. رئیس جمهوری مستقیماً در دولت مداخله نمی‌کند، ولی با هدایت آنها در موارد بحرانی، می‌تواند احزاب سیاسی را دور میز گرد آورد. برای او «زنان» و «جوانان» اولویت خواهد بود. از دیدگاه او، اگرچه زنان ترکیه در مقایسه با سایر کشورهای اسلامی پیشرفت‌هایی دارند، اما می‌بایستی اقدامات زیادی برای تقویت موقعیت آنها انجام داد. ترکیه بیش از هر کشور اسلامی دیگری باعث قدرتمند شدن زنان در جامعه شده است و نسل جوان ترکیه نیز باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. وی زمانی که دبیرکل سازمان همکاری اسلامی بوده است برای ارتقای حقوق و اجتماعی زنان، مشارکت آنها در نظام تصمیم‌گیری،مبارزه با خشونت علیه زنان، مبارزه با رفتارهای ظالمانه علیه زنان تلاش گسترده‌ای داشته و با 57 کشور عضو این سازمان موافقتانامه‌هایی به امضارسانده است.

4949