پارلمان ترکیه به دنبال فرمولی برای انتخاب نخست وزیر بعدی

در حالیکه رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه شانس بسیار خوبی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری اوت 2014 دارد، موضوع داغ بحث‌ها در پارلمان ترکیه درباره جانشین وی و روشی برای تعیین نخست وزیر بعدی کشور است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به نوشته روزنامه تودی زمان، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری اوت 2014 بایستی از رهبری حزب عدالت توسعه استعفا داده و رهبری حزب و سمت نخست وزیری را به یکی یا چند تن از همقطارانش تحویل دهد. قانون اساسی ترکیه ملزم کرده افرادی که به عنوان رئیس جمهوری کشور انتخاب می‌شوند باید روابط خود را با حزب سیاسی متوقف کنند تا بتوانند منصفانه و بی‌طرف رفتار و اقدام کنند.

کمیته‌ای در پارلمان ترکیه برای یافتن پاسخ‌هایی درباره این مشکلات به وجود آمده هم اکنون در حال بررسی و یافتن فرمولی است تا شخصی را برای جانشینی اردوغان در حزب حاکم بیابد و در حال حاضر نمونه‌های پیشین را که در آن‌ها نخست وزیر، رئیس جمهور شده و چگونه جانشین نخست وزیر انتخاب شده را مدنظر قرار می‌دهد چرا که در قانون اساسی ترکیه هیچ بندی درباره این مساله مطرح نشده است.

بنابر ارزیابی پارلمان ترکیه، چندین مثال برای این مساله وجود دارد. یکی از این نمونه‌ها تورگوت اوزال و سلیمان دمیرل، دو نخست وزیر پیشین ترکیه هستند. هر دوی این افراد از جانب پارلمان، به عنوان رئیس جمهور انتخاب شدند و در آن زمان هیچ گزینه و انتخاب شخصی در تعیین نخست وزیر به جای آنها وجود نداشت. در هر دو مورد رئیس جمهور جدید، نخست وزیر دولت خود را انتخاب کرد.

زمانی که اوزال به عنوان هشتمین رئیس جمهور ترکیه به تاریخ 31 اکتبر 1989 انتخاب شد، کنعان اورن، رئیس جمهوری سابق و رهبرکودتای 1980، علی بوذر، معاون سابق نخست وزیر را به عنوان نخست وزیر موقت تا زمان انتخابات نخست وزیر جدید و تشکیل کابینه‌ای نو برگزید.

پس از آنکه اوزال سمت رئیس جمهوری ترکیه را برعهده گرفت، ییلدیریم آکبولوت، رئیس سابق پارلمان ترکیه را مسئول تشکیل دولت کرد و سپس سمت نخست وزیری را به آکبولوت داد. اما پس از مرگ ناگهانی اوزال، سلمان دمیرل، نخست وزیر پیشین به عنوان رئیس جمهور از جانب پارلمان و به تاریخ 16 مه 1933 انتخاب شد و پس از ایراد سوگند، اردال اینونو، معاون نخست وزیر در دو دولت ائتلافی با حضور دو حزب راست میانه "راه درست" و مردم سوسیال دموکرات" را به عنوان نخست وزیر تا زمان تعیین جایگزین برگزید. وی به مدت یک ماه و نیم سمت نخست وزیر موقت را برعهده داشت.

به گفته یک استاد علوم سیاسی، در صورتی که اردوغان با رای اکثریت مردم در اوت به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود، حزب حاکم بایستی در مجمع عمومی حزب نشستی را برای بررسی رهبری حزب تشکیل دهد و در این مورد، رهبری جدید حزب نخست وزیر بعدی خواهد بود. اگر حزب شخصی را خارج از پارلمان برگزیند، یکی از نمایندگان بایستی از حزب استعفاد دهد تا جا برای انتخاب یک رهبر جدید از طریق انتخاب میان دوره‌ای در استانی که رهبر جدید حزب از آن جا کاندید می‌شود، باز شود. بنابراین، رهبرحزب به عنوان یک نماینده انتخاب شده و نخست وزیر می‌شود. این همان اتفاقی است که در استان سرت در سال 2003 افتاد. عبدالله گل، رئیس جمهوری ترکیه نخست وزیر موقتی را تا زمان انتخاب اردوغان به واسطه انتخابات میان دوره‌ای به عنوان نماینده‌ای از سرت برگزید پس از آنکه یکی از نمایندگان حزب حاکم از سمتش استعفا کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در دومین سناریو اگر اردوغان رئیس جمهور شود، دولت خودکار سقوط می‌کند و رئیس جمهور یکی از معاونان نخست وزیر را مسئول تشکیل دولت جدید و کابینه نو می‌کند و پس از آن رای اعتماد از جانب پارلمان برای این دولت جدید برگزار می‌شود.

در همین حال، یک استاد علوم حقوقی و سیاسی گفت: اگر اردوغان رئیس جمهور شود، تصمیم می‌گیرد تا چه کسی به عنوان نخست وزیر تا زمان برگزاری انتخابات سراسری در سال 2015 روی کار باشد. پس از این انتخابات، اردوغان احتمالا کنترل کمتری را برای تعیین این امر دارد که چه کسی دولت را تشکیل می‌دهد.

با این حال، گل در سخنرانیهای پیشین خود با اشاره به وضعیت دیمیتری مدودف، نخست وزیر و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه گفته که نمی‌خواهد همانند عروسک خیمه شب بازی در سمت نخست وزیری ترکیه باشد.

در این میان مناظرات داغی در حزب حاکم ترکیه برای کاندیداهای احتمالی پست نخست وزیری وجود دارد که از آن میان می‌توان به عبدالله گل، نومن کورتولموش، معاون رهبری حزب، احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه، مهمت علی شاهین، معاون نخست وزیر و بینالی ییلدیریم، وزیر سابق امور دریایی، حمل و نقل و ارتباطات اشاره کرد.

کورتولموش احتمالا یکی از احتمالی‌ترین جانشین‌های اردوغان است چرا که در رسوایی فساد مالی دسامبر 2013 دخیل نبود و نامی از وی در رسانه‌ها منتشر نشده است.

همچنین داوود اوغلو یکی از جانشین‌های احتمالی اردوغان است.

وی هم نماینده حزب حاکم بوده و هم به عنوان مشاور ارشد اردوغان فعالیت کرده است. با این حال سیاست خارجی مورد انتقاد ترکیه در قبال اوضاع خاورمیانه اصلی‌ترین عامل علیه داوود اوغلو است که باعث می‌شود تا شانس وی برای تصدی سمت نخست وزیری کم شود.

انتخابات ریاست جمهوری ترکیه قرار است 10 اوت سال جاری میلادی برگزار شود.

انتهای پیام