جبهه های جدید و ساختار قدرت در آسیا

این خبرگزاری نوشت: در حالی که باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا می کوشد تا راهبرد تمرکز بر آسیا را به پیش برد، کشورهای آسیایی به سرعت در حال تغییر رویکرد هستند.

** تمرکز بر شرق

واشنگتن برای تقویت شکاف های جنگ سرد میان چین و مسکو تا مدت ها موفق عمل می کرد اما چنانکه ˈدیمیتری ترنینˈ، پژوهشگر بنیاد کارنگی در مسکو می گوید، این دو کشور روابط نوینی را بنا نهاده اند و این روابط به سرعت در حال رشد است. بخشی از این نزدیکی را بی شک می توان به درگیری های روسیه و غرب بر سر اوکراین نسبت داد.

توافق 400 میلیارد دلاری برای تامین گاز چین که ماه گذشته میان مسکو و پکن امضا شد را می توان نماد تمایل مسکو برای نزدیک شدن به چین دانست. این توافق پس از چند دهه گفت و گوی بی ثمر میان دو کشور انجام شد و ˈولادیمیر پوتینˈ، رییس جمهوری روسیه، آن را ˈآغاز عصری نوینˈ نامید؛ هرچند روس ها ناچار شدند گاز خود را به بهایی کمتر از آنچه می خواستند، بفروشند.

در روسیه، تلاش برای نزدیکی به چین را ˈمحور پوتینˈ می نامند.

اگرچه اختلاف هایی میان چین و روسیه وجود دارد، اما هر دو کشور، مخالف نظام کنونی غرب به رهبری آمریکا هستند.

** تغییر شریکان

معما این است: چرا باید رییس جمهوری چین که کشورش تنها متحد کره شمالی شمرده می شود، باید پیونگ یانگ را خشمگین کند و برای جلب کره جنوبی به سئول سفر کند و بکوشد تا روابط پکن و سئول را به سطحی فراتر از گذشته ارتقا دهد؟ رییس جمهوری چین هفته گذشته این سفر را انجام داد و واقعیت این است: پکن روابط دوستانه ای با بسیاری از همسایگان خود ندارد.

ژاپن به عنوان یکی از بزرگترین شریکان تجاری چین، به دلیل قدرت نمایی پکن در دریای چین شرقی و ادعای ارضی به جزیره های ˈسنکاکوˈ که در تملک ژاپن هستند، روابطی بسیار پرتنش با پکن دارد. ویتنام و فیلیپین هم نظیر همین تنش را با پکن در دریای جنوب چین دارند.

از سویی، کره شمالی هم با آنکه از کمک های چین بهره می گیرد، اما به برنامه های بحث انگیز اتمی اش هم ادامه می دهد. بنابراین، چرا چین تلاش نکند که وقتی می تواند، خود را به یکی از متحدان واشنگتن نزدیک نکند؟

همچنین روابط چین و کره جنوبی می تواند به ائتلافی نو در آسیا به مرکزیت چینی ها منجر شود که این کار، با کنار زدن ژاپن و آمریکا همراه خواهد بود. فراموش نکنیم که چین همین امروز هم بزرگترین شریک بازرگانی کره جنوبی است. در این راستا، چینی ها تلاش می کنند به کره جنوبی نشان دهند که چاره مشکل ˈکره شمالیˈ نه آمریکا و ژاپن، که پکن است.

کریستوفر جانسون، کارشناس سابق سازمان سیا (CIA) و پژوهشگر کنونی اندیشکده ˈمرکز مطالعات راهبردی و بین المللˈ در آمریکا، می گوید ˈمسلما سئول از ائتلاف با ایالات متحده خارج نخواهد شد، اما چین می کوشد نشان دهد که کلید گشایش در مسئله مربوط به کره شمالی، در دست این کشور است و نه در دست واشنگتن و توکیو.ˈبه باور ˈجانسونˈ ظهور چین، معادله های قدرت در آسیا را دگرگون کرده است.

** مرزشکنی

واشنگتن در آسیا هیچ متحدی نزدیک تر از ژاپن نداشته است. این کشور در امور دفاعی وابسته به ایالات متحده آمریکاست اما نگرانی ژاپن از ادعاهای روزافزون چین به جزایر سنکاکو و نیز ناامیدی ژاپن از روسیه برای بازگرداندن جزایر اشغال شده این کشور در جنگ جهانی دوم، سبب شده که ژاپنی ها رویکرد تازه ای را در پی بگیرند.

درهمین راستا، ˈَشینزو آبهˈ، نخست وزیر کنونی ژاپن، با فاصله گرفتن از آمریکا و کره جنوبی، مذاکره های دوجانبه ای را با کره شمالی بر سر شهروندان ربوده شده ژاپن آغاز کرده است. این موضوع از نظر افکار عمومی ژاپن مهم است، هرچند باعث ناخرسندی متحدان توکیو خواهد شد؛ متحدانی که خواستار انزوای کره شمالی هستند.

دولت ˈآبهˈ در اقدامی مشابه، هفته گذشته تفسیر سنتی از قانون اساسی ژاپن را تغییر داد تا بتواند از متحدان این کشور در صورت نیاز، حمایت نظامی کند. اگرچه واشنگتن از این اقدام ژاپن استقبال کرد، اما کوشید تا ظاهرا نگرانی ها از تلاش ژاپن برای حضور قوی تر در عرصه های بین المللی را نادیده بگیرد.

** روابط چندگانه

هندوستان برای کسانی که نمی توانند مانند مسکو، پکن یا واشنگتن قدرت نمایی کنند، الگوی جالبی دارد: روابط چندگانه.

هندی ها از دیرباز هوادار کشورهای غیرمتعهد بودند و از شکل گیری جهانی چندقطبی حمایت می کردند. در لوای چنین نظامی است که دهلی نو می تواند در عرصه های جهانی هم نقش آفرینی کند.

توانایی هندوستان برای نقش آفرینی در آسیا از بیشتر کشورهای این قاره افزون تر است. نگرانی عمده هند این است که توان نظامی چین به حدی برسد که بتواند هدف هایش را با اتکا به قدرت نظامی اش به کرسی بنشاند. نزدیک ترین شریک طبیعی هندی ها در این مورد، ژاپن است و دهلی و توکیو مدت هاست که بر این اساس، روابطی گرم داشته اند.

سریرام چاولیا، رییس دانشکده روابط بین الملل در دهلی نو، با اشاره به نوع روابط هند می گوید: هند می خواهد توازن قوا را تا اندازه ای با چین برقرار کند و فشار موجود بر خود را تا اندازه ای بکاهد.

وی همچنین درباره نوع روابط هند با کشورهای جهان می گوید: این، نوعی روابط ˈدوسمنانهˈ است. بسیاری از کشورها بایکدیگر ˈدوسمنˈ (frenemy) هستند و شما نمی توانید با قاطعیت بگویید این کشور صد در صد ˈدوستˈ یا صد در صد ˈدشمنˈ است.

رسانام**9163/1547