نگین میراث دوره صفوی در چرخه مخروبه شدن/ روزگار بد بناهای تاریخی فرح آباد

به گزارش خبرنگار مهر، مسجد و کاروانسرای تاریخی فرح آباد به عنوان نگین میراث دوره صفوی با گذشت چهار قرن از زمان ساخت آن روزگار خوشی ندارد و به مخروبه تبدیل شده است.

شرایط اقلیمی خاص منطقه، قرارگیری در در کنار ودخانه تجن، خطر طغیانهای دائمی، رطوبت طبیعی منطقه و عوامل مخرب انسانی سبب تسریع در روند مخروبه شدن بناهای تاریخی دوره صفوی در مرکز مازندران شده است.

کاوش و مرمت مسجد تاریخی فرح آباد ساری نیازمند تامین اعتبار لازم است تا با مرمت و احیا، این اثر تاریخی و اسلامی از تخریب نجات یابد و به خاطره ها نپیوندد.

مرمت مسجد فرح آباد آغاز شد/ اعتبار نداریم

دلاور بزرگ نیا مدیرکل میراث فرهنگی مازندران در باره مرمت مسجد تاریخی فرح آباد به خبرنگار مهر می گوید: مرمت این مسجد با حضور گروه مرمت آغاز شد و حدود 30 تا 40 درصد پیشرفت کار دارد.

وی گفت: نگاه ما در میراث فرهنگی، حفظ، بعد مرمت و مهمترین آن احیا است و اگر موفق شویم با حمایت مسئولان اعتبارات لازم را جذب کنیم، تمامی نقشه های مرمتی تهیه شده تا مسجد تاریخی به مدرسه و مسجد تبدیل شود.

وی از فرح آباد، به عنوان شهر قدیمی و نگین دوره صفوی یاد کرد و گفت: بهشهر و فرح آباد از جمله شهرهایی است در دوره شاه عباس صفوی ساخته شده است و بخشی از حمام و سایر بناهای ملحق به شهر تاریخی هنوز وجود دارد.

مدیرکل میراث فرهنگی مازندران با بیان اینکه، برای مرمت جدی و کلی مسجد تاریخی دوره صفوفیه فرح ابادساری، اعتباری نداریم گفت: امیدواریم با کمک کمیسیون فرهنگی مجلس اعتبار چند میلیارد تومانی برای مرمت مسجد تخصیص داده شود.

وی عنوان کرد: حداقل برای اینکه مسجد تاریخی فرح آباد احیا و به شکل مسجد و مدرسه تعریف شود به پنج میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

فرح آباد همپای میدان نقش جهان اصفها ساخته شد

عبدالمطلب شریفی مدیر پروژه مرمت و احیای مسجد فرح آباد نیز گفت: فاصله بین شهر و دریا دو کیلومتر است و شهر فرح آباد در 28 کیلومتری شمال ساری واقع شده است.

وی به پیشینه ساخت شهر تاریخی فرح آباد اشاره کرد و اظهار داشت: در سال 1321 شاه عباس صفوی همزمان با میدان نقش جهان اصفهان، تاریخی فرح آباد را  شکل داد.

وی گفت: قبل از اینکه شهر فرح آباد شکل گیرد، نامش روستایی به نام " طاهان " بود و دلیل ساخت شهر، مسائل امنیتی بود زیرا می خواست از هجوم اقوامی نظیر ازبک ها جلوگیری کند.

وی تجاری و بازرگانی بودن را دلیل دیگر ساخت شهر فرح آباد بیان کرد و گفت: شاه عباس از ریشه مادری به مازندران وصل می شد و در این راستا، بناهایی مثل چشمه عمارت، باغ عباس آباد و مجموعه فرح آباد ساری را احداث کرده است.

شریفی بیان داشت: عظمت شهر فرح آباد آنقدر گسترده بود که با شهر روم وقسطنطنیه همتراز بود ولی متاسفانه با حمله قزاقها در سال 1668 به آتش کشیده شد که در کاوشهای باستان شناسی لایه های سوخته شهر مشخص شده است.

وی گفت: شهر شامل مسجد، کاخ، پل، حمام و سایر تاسیاست شهری بوده و رودخانه تجن محور اصلی ساخت شهر بوده است.

وی با بیان اینکه یکی از پل ها نسبتا سالم مانده است و مجموعه تاریخی فرح آباد در سال 1355 به ثبت ملی رسیده  گفت: کارهای مرمتی آن از سال 1341 شروع شده است.

شریفی بیان داشت: پایگاهی که در حال حاضر به عنوان پایگاه تاریخی شهر فرح آباد معروف است از سال 1388 شکل گرفته و کاوشهای باستان شناسی آن در منطقه کاخ جهان نما شکل گرفته است.

به گفته وی، تاکنون توانستیم، معابر، مجموعه برج قابوس ، پل و غیره را پیدا کنیم و بخشی از ساخت و سازهای جهان نما، برج و باروهای کنار پل ترکمنها، در کاووش ها، شناسی شده است.

شریفی گفت: کاخ جهان نما دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی است و لایه اصلی که روی خاک بیس قرار دارد مربوط به دوره صفوی است.

پژوهشگر فوق دکترای باستان شناسی نیز گفت: فرح آباد شهری است که در چرخه متروک شدن هر دو نوع فرآیندهای فرهنگی و طبیعی را پشت سر گذاشته است، شهری ک در فرآیندهای سیاسی ساخته شده و در فرآیندی مشابه نیز نابود شده است و از عرصه تاریخ حذف شده است.

لیلا پاپلی ادامه داد: با این حال در یک فرآیند کلی، بناهای مقدس یک استثنا در فرآیندهای متروک شدن هستند و از اینرو مسجد شهر به حیات خود ادامه می دهد.

وی تصریح کرد: داده های تاریخی و مادی و روایتهای شفاهی و نوشتارها، قطعه ای از معماری این شهر گمشده هستند که در فرآیندهای مطالعاتی چینش شان می تواند با بازسازی فرآیندهای زیستن مردم این شهر، زندگی دوباره را در برگه های کتابهای تاریخی به آن بازگرداند.

به گزارش مهر، در حال حاضر جز لایه های باستان شناختی زا کلیت شهر تاریخی فرح آباد چیزی باقی نمانده است و کاوش هایی در آینده می تواند داستان زندگی را به شکلی بیطرفانه برای ما بازگو کند و اهمیت بازسازی فرآیندهای گذشته بر فرح آباد نه فقط اهمیتی از منظر تاریخی که امکان تعمیم آن به شهرهای جدیدی است که در امروز ایران ساخته می شود و ممکن است در فرآیند دراز مدت با سرنوشتی در کلیت مشابه به فرح آباد مواجه شوند.