منطقه ای کردن اداره کشور دردسر ساز شد/ عقب نشینی درباره یک طرح جدید

حسین یاسینی: تیر ماه داغ 92 شهر بی سرو صدای طبس، مردمی را دید که در اعتراض به الحاق شهرستان خود به استان خراسان جنوبی تجمع کرده بودند. تجمع برای آنکه جنجالی نشود با برپایی نماز ادامه پیدا کرد و در این بین برخی هم برخی با پلاکارد  معترض  تصمیم وزارت کشور بودند. مشابه این اتفاق، در نیمه دوم دهه 70 هم رخ داد؛ وقتی استان خراسان به سه استان تبدیل شد و خیلی ها این اتفاق را اشتباه بزرگ دولت وقت، درباره این استان خواندند.  در آن تقسیم بندی طبس ابتدا زیر مجموعه خراسان رضوی شد. چند سال بعد به دلیل نزدیکی به کویر آن را به یزد الحاق کردند و در نهایت هم سال 92 به خراسان جنوبی محلق شد. آن تجمع  ها هم در نهایت با ریش سفیدی و رایزنی های مسئولان با امام جمعه شهرستان تمام شد.

2 دهه بعد از تقسیم خراسان بزرگ به سه استان دیگر کسی حرفی درباره این تقسیم ها ندارد و هر استانی تلاش می کند بودجه بیشتری برای توسعه استان کسب کند.

 طرح تازه برای اداره کشور

خبر تازه اما نه درباره تقسیمات کشوری یا تاسیس استانی جدید، که مربوط به  تقسیم کشور به مناطق مجزا است. خبری که روز گذشته جواد ناصریان معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی وزیر کشور ان را رسانه ای کرد و از  تقسیم بندی استانهای کشور به 5 منطقه خبر داد و گفته  است: استان‌هایی که «دارای اشتراکات و همجواری» هستند به منظور هم‌افزایی و تبادل تجربه در یک منطقه قرار گرفته‌اند و جلسات مشترکی را برگزار می‌کنند.

طرح پیشنهادی وزارت کشور برای  تقسیم بندی استانهای کشور

 ایده  اولیه از کجا آمد؟

طرح تقسیم بندی استانهای کشور براساس نظراتی است که از نشست های استانداران کشور در سال 88 بیرون آمده  و البته هنوز خام است.

آذرماه 92 نیز وزير كشور از طرحي خبر داد كه به موجب آن قرار بود مديريت استاني، منطقه‌اي شود.طرحی که هدف نهایی اش تغییر «شيوه مديريت استان‌ها و شکل‌گيري نظام منطقه‌اي»  است.

این ایده نمونه ای ضعیف شده از طرح  محسن رضایی نامزد انتخابات ریاست جمهوری درباره فدرالی اداره کردن استانها است.رضایی در یکی از آخرین نشست های قبل از انتخابات سال 92 باردیگر در دیدار شورا یاران شهر تهران از این ایده سخن گفت. رضایی در آن جلسه گفت که با ۳ ایده دولت مرکزی، تشکیل فدرالیزم اقتصادی و مدیریت محلی می‌توان به سمت اداره و «حکمرانی مطلوب» در کشور پیش رفت.

خلاصه طرح رضایی تشکیل یک جمع نخبه در هر استانی است که آنان حق انتخاب استاندار را دارند و در عین حال بر عملکردش نظارت می کنند. همچنین اختیارات صنعتی، کشاورزی، علمی و... کشور هم به شورای راهبردی استان واگذار می شود.نمونه آنچه اکنون در هر شهر تحت عنوان شورای شهر خوانده می شود، اما در عمل شورای شهرداری است و در اداره یک شهر نقش بالایی ندارد.

تجربه آلمان و آمریکا به عنوان ساختارهایی فدرال و عراق و روسیه به عنوان کشورهایی که این تجربه را  در دوران جدید اجرایی کرده اند گویای آن است که این شیوه بیش از هر چیز به ساختار فرهنگی ، قدرت سیاسی و مناسبات قومی با قدرت در یک کشور باز می گردد.

سابقه تقسیمات کشوری در ایران

در ایران تقسيمات کشوري اگر چه به دوران باستان باز می گردد، اما شکل امروزی تر این شکل از تقسیم ها به دوران قاجار باز می گردد.خود در آن دوره ايران از چهار ايالت و 23 ولايت تشکيل شده بود. ايالت آذربايجان، خراسان و سيستان، فارس و کرمان و بلوچستان ایالت هایی بودند که  سه دهه بعد  تبدیل به واحد« استان» شدند و استان‌هاي شش‌گانه‌اي شامل استان شمال غرب، استان شمال، استان غرب، استان جنوب، استان شمال‌شرق و استان مکران تشکيل شد. تعداد اين استان‌ها البته دو ماه بعد به 10 عدد رسيد و روند تغييرات استان‌ها و مرزهاي آن ادامه يافت تا در سال 1362 سومين قانون تقسيمات کشوري به تصويب رسيد.

از آن سال تقسیمات کشوری تغییرات ماهوی نداشته است و  تنها «بخش» عنوان« شهر » گرفتند و «روستا» ها به « دهستان» تبدیل شده است.محمود احمدی نژاد در دوران 8 سال ریاست جمهوری  تنها خود رئیس جمهوری بود که در برابر درخواست های مردم در سفر های استانی ایده بیشتر شدن جمعیت را با مردم مطرح می کرد.ایده ای که چندان کارساز نبود و خیلی از شهرهای کوچک را تنها به «بخش»  تبدیل کرد.

 طرحی برای دور کردن فشارهای نمایندگان

 دولت جدید در مقابل فشارها برای تبدیل بخش ها به شهرستان دست به دامان ایده منطقه ای کردن استانها شده است تا به جای توسعه خود استان‌ها،  مناطق در کشور توسعه پیدا کند.

 آن طور که معاون توسعه مدیریت و  منابع انسانی وزیر کشور گفته ظاهرا  این طرح اکنون به صورت چرخشی و هر 2 ماه یک بار در زیر مجموعه هر منطقه به میزبانی استاندار استان میزبان برگزار می شود تا در نهایت بر اساس ملاک های همجواری، محل جغرافیایی و اشتراکات طرح وزارت کشوربه همین زودی ها نهایی شود،طرحی که براساس آنچه فعلا رونمایی شده است  تناسب چندانی بین استانها وجود ندارد.قرار گرفتن«گیلان» در کنار آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان و کردستان در منطقه 3  یکی از این تقسیم بندی های عجیب  است که مشخص نیست بر چه اساسی صورت  گرفته است.

اگر مردم یک استان در برابر الحاق به یک استان دیگر این چنین اعتراض می کنند مشخص نیست منطقه ای شدن استانهای کشور که قاعدتا تاثیرش را در بودجه های استانی می گذارد ممکن است که به چه اعتراض هایی روبرو شود  و یک طرح ملی  خوب را در همان آغاز تبدیل به یک طرح شکست خورده کند. راه حل جلوگیری از این اتفاق، اجماع سازی در  میان نخبگان استانی است.

اجماعی که ظاهرا اصلا محقق نشده است.  کارت زرد به رحمانی فضلی وزیر کشور در روزی که او برای توضیح درباره اقدام هایش درباره عفاف و حجاب به مجلس رفته بود،یک بهانه  دیگر هم داشت. عصبانیت نمایندگان از وزیر کشور در رابطه با تقسیمات کشوری.

موضوعی که حجت‌الاسلام ابوترابی‌ که ریاست جلسه را بر عهده داشت،بدان اذعان کرد و گفت که «خبری راجع به تقسیمات کشوری منتشر شده که وزیر به بنده اعلام کرد این خبر به طور قطع خلاف است و چنین چیزی صحت ندارد.»

در نهایت اما وزیر کشور کارت زرد را از نمایندگان گرفت تا چهارمین وزیر دولت باشد که از مجلس تذکر می گیرد.

/212 27