تاریخچه قنوات نجف آباد

نویسنده کتاب قنوات و شبکه آبیاری شهرستان نجف آباد گفت: قنات‌های صندل، شیربچه و خارون با معماری و مهندسی خاصی در 500 سال پیش توسط زرتشتیان حفر شدند و دارای ارزش تاریخی هستند.

فضل‌الله خلیلی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه اصفهان، اظهار کرد: مجموع قنات‌های شهر نجف آباد بیش از 18 قنات است که به اشتباه به قنات‌های هفده گانه شهرت دارند.

وی با اشاره به این‌که در زمان شاه عباس برای استحکام پایتخت، شهر نجف آباد پایه‌گذاری شد، ادامه داد: با حفر و خریداری قنوات برای کشاورزی در نجف آباد، میوه‌، غلات و ... به اصفهان حمل می‌شد و حتی این کار تا چند سال پیش انجام می‌شد.

نویسنده کتاب قنوات نجف آباد با بیان این‌که از لحاظ تاریخی هر سندی که 83 سال قدمت داشته باشد تاریخی محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: قنات‌های کهریز صندل و شیر بچه و خارون قدمت 500 ساله دارند و تاریخی هستند.

خلیلی با اشاره به زرتشتیان کوچرو که در دامنه کوه‌های شمالی و جنوبی نجف آباد بودند، اضافه کرد: این گبرها از کویر مرکزی ایران از نایین، یزد، تفت و اردکان برای چرای گوسفندان به این منطقه می‌آمدند و روایت شده که برای یکجانشینی مبادرت به حفر قنات می‌کنند که اولین قنات را شخصی به نام صندل حفر می‌کرد و برادرش به پیروی از آن قنات شیربچه را بنا کرد و خواهرانشان نیز قنات خارون یا خواهران را حفر می‌کنند.

وی درباره قنات صندل گفت: تعدادی از چاه‌های این قنات به دلیل احداث بلوار جمهوری اسلامی توسط شهرداری خراب شد که با پیگیری میراث فرهنگی، شهرداری مجبور شد تونل‌ها را باز کند، اما به علت از بین رفتن باغات آب این قنات در محلی دیگر استخراج می‌شود.

نویسنده کتاب قنوات نجف آباد ادامه داد: این قنات‌ها با معماری و مهندسی و اطلاعات آن روز حفر شده‌اند و هنوز دارای آب هستند و چون آب‌های سطحی را کشیدند و سطح آب پایین رفته اینها از اهمیت افتادند، اما ساختار و ساختمان آنها غالبا سالم است و اگر لایروبی شود آب آنها افزایش می‌یابد.

خلیلی با بیان این‌که کمیسیون قنوات معروف به دفتر قنوات مسؤل نگهداری و مدیریت آب قنوات است، یادآورشد: از دیرباز این دفتر توسط کدخدایان اداره می‌شد و هر جوی نیز سر جوی داشته که زیر نظر کدخدا بوده‌ و حتی برای مشخص کردن رییس برای دفتر قنوات در فرمانداری جلسه می‌گرفتند و شغل فوق‌العاده مهمی بوده که توسط مردم انتخاب می‌شد.

وی با بیان این‌که در حال حاضر از اهمیت قنات‌ها و تجاوز به حریم آن‌ها کاسته شده، ادامه داد: هر جایی قناتی حفر می‌شد توسط سنگ‌انداز حریم اطراف قنات مشخص و به ثبت می‌رسید و کسی نمی‌توانست به آن تجاوز کند که اسناد قنات‌های نجف آباد هم‌چنان موجود است.

نویسنده کتاب قنوات نجف آباد در تشریح چگونگی سنگ اندازان، گفت: سنگ انداز بدین گونه بوده که کسی در دهنه چاه می‌ایستاد و سنگی با وزن خاصی را پرتاب می‌کرد و هرکجا که این سنگ می‌افتاد حریم قنات حساب می‌شد. قدیم به این حریم اهمیت می‌دادند و به آن حق گل کشی و حق عبور و رفت و آمد می‌دادند.

خلیلی ادامه داد: با خشک شدن قنوات این مسائل نیز کم کم از بین رفته و اطراف قنات‌ها را گرفتند و هرچند اگر یک روز بخواهند این قنات‌ها را لایروبی کنند می‌توانند شکایت کنند و دادگاه نیز به نفع آنها رای می‌دهد.

وی میزان تاثیر سد خمیران بر آب قنات‌های نجف آباد را نیازمند تحقیق علمی دانست و افزود: آب رودخانه مرغاب در سال‌های پرآبی تا قهدریجان می‌آمده است و حتی با آن آب در نجف آباد کشاورزی می‌شد و حالا همه آب پشت سد ذخیره می‌شود.

انتهای پیام