انتخابات ریاست جمهوری مصر در گیر و دار تناقض ها

نخستین انتخابات ریاست جمهوری مصر پس از اقدام پارسال ارتش در برکناری «محمد مرسی» نخستین رییس جمهوری پس از انقلاب سال 1389 این کشور، پنجم خرداد آغاز شد.

«عبدالفتاح السیسی» وزیر دفاع پیشین و «حمدین صباحی» موسس جریان مردمی مصر، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این کشور هستند.

قرار بود این انتخابات دو روزه باشد، اما کمیسیون انتخابات شامگاه ششم خردادماه یک روز دیگر مهلت رای گیری را تمدید کرد.

به گزارش همان روز خبرگزاری فرانسه، ستادهای انتخاباتی السیسی و صباحی نسبت به تمدید مهلت انتخابات اعتراض کردند.

به گزارش هفتم خرداد شبکه «اسکای نیوز عربی» که دفتر آن در امارات است، «عبدالعزیز سالمان» دبیرکل کمیسیون انتخابات مصر، در گفت و گو با یکی از رادیوهای محلی مصر گفت: در 2 روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مصر (پنجم و ششم خرداد) 37 درصد از 52 میلیون نفری که واجد شرایط رای دادن بودند، پای صندوق های رای حضور یافتند.

انتخابات ریاست جمهوری مصر در خارج از کشور، بیست و پنجم اردیبهشت به مدت پنج روز برگزار شد و السیسی با 296 هزار و 628 رای بر رقیب خود پیشی گرفت. صباحی نیز 17 هزار و 207 رای به دست آورد.

همه نیروهای ارتش و پلیس برای تامین امنیت برگزاری انتخابات بسیج شده اند و فضای انتخابات به شدت امنیتی است.

انتخابات ریاست جمهوری در شرایطی برگزار می شود که تارنمای «ارم نیوز» امارات پنجم خرداد گزارش کرد: جریان مخالف برکناری مرسی موسوم به «باطل» از هواداران خود خواسته است طی روزهای برگزاری انتخابات با لباس های سیاه در خیابان های مصر دست به راهپیمایی بزنند.

این جریان اعلام کرد تاکنون 14 میلیون امضا برای لغو انتخابات ریاست جمهوری مصر جمع آوری کرده و با رساندن آن به 30 میلیون امضا به آنچه «کودتای نظامیان» خوانده است، پایان خواهد داد.

این جریان همچنین با انتقاد از انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد در این انتخابات به سود السیسی تقلب صورت گرفته و نتیجه آن از پیش تعیین شده است.

** شکاف گروه های سیاسی و انتخابات

انتخابات ریاست جمهوری مصر در فضایی برگزار می شود که میان گروه های سیاسی این کشور شکاف ژرفی وجود دارد. برخی از نظامیان پشتیبانی می کنند و برخی دیگر از برکناری مرسی عصبانی هستند و شرکت در انتخابات را تحریم کرده اند.

در این پیوند، شبکه خبری «الجزیره» قطر پنجم خرداد گزارش کرد: انتخابات ریاست جمهوری مصر در فضایی آکنده از اختلاف و خشونت سیاسی برگزار می شود.

برخی گروه ها تلاش می کنند با تحریم، بر سر راه انتخابات سنگ اندازی کنند و برخی دیگر به شدت حضور پای صندوق های رای را خواستارند.

به گزارش الجزیره، میان جوانان مصر این نگرانی وجود دارد که السیسی در صورت پیروزی در انتخابات آزادی آنان را از بین ببرد و مخالفان خود را سرکوب کند.

پس از صدور حکم زندان برای شماری از فعالان سیاسی و کسانی که در اعتراض به قانون تازه برگزاری تظاهرات، راهپیمایی کردند نگرانی جوانان درباره آینده افزایش یافته است.

همچنین تارنمای «مختصر نیوز» مصر چهارم خرداد گزارش کرد: در حالی که مصر انتخابات ریاست جمهوری را برگزار می کند به نظر می رسد گروه های سیاسی رویکردهای گوناگونی نسبت به این انتخابات دارند.

هواداران نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مصر مدعی اند برگزاری انتخابات تنها راه برقراری ثبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی در مصر است. این در حالی است که شماری از جریان های سیاسی انتخابات را تحریم و آن را غیرقانونی به شمار آورده اند.

این گروه بر این باورند که هر گونه تحرکی برای برگزاری انتخابات غیرقانونی است، چرا که رییس جمهوری منتخب مردم مصر به دست نظامیان برکنار شده است. برخی جریان های سلفی، جنبش «ششم آوریل»، گروه «اخوان المسلمین»، ائتلاف «پشتیبان مشروعیت»، حزب «مصر قدرتمند»، جریان «مصری» و جبهه «راه انقلاب» از مخالفان برگزاری انتخابات در مصر هستند.

** نگاه های متضاد به انتخابات مصر

از نگاه برخی کارشناسان و مسوولان مصر، ثبات این کشور با انتخابات گره خورده است. آنان بر این مساله تاکید می کنند که برگزاری انتخابات گام مهمی در تکمیل نقشه راه انقلاب مصر است و این انتخابات مقدمه ای برای برقراری ثبات به شمار می رود.

در این پیوند،«محمد ابراهیم» وزیر نگهداری از آثار باستانی مصر، پنجم خرداد در گفت و گو با تارنمای «اخبار الیوم» مصر گفت: شرکت مردم در انتخابات نشان می دهد این کشور در راهی درست پیش می رود و در سایه وجود ثبات سیاسی مصر، آینده بهتری را شاهد خواهیم بود.

از سوی دیگر، بسیاری از تحلیلگران پیش بینی کرده اند السیسی که احتمال پیروزی وی بسیار بالا است پس از انتخابات به سبب وجود هرج و مرج، اوضاع ناگوار اقتصادی و فعالیت گروه های دهشت افکنی در مصر در تنگنا گرفتار شود.

در این پیوند، «استفان کوک» کارشناس امور خاورمیانه، پنجم خرداد در گفت و گو با روزنامه «الشروق» مصر گفت: انتخاب السیسی گام دوم در تکمیل نقشه راهی است که پس از برکناری محمد مرسی و برگزاری همه پرسی قانون اساسی در مصر رخ می دهد.

گام سوم این نقشه راه، انتخاب بیش از 600 عضو مجلس نمایندگان این کشور است.

کوک کارشناس مسائل خاورمیانه بر این باور است که به احتمال زیاد این گام (انتخابات مجلس نمایندگان) جنبه عینی به خود نمی گیرد.

وی افزود: با وجود اینکه بسیاری از بازیگران سیاسی مصر از براندازی پشتیبانی کردند، اما همه آنها نیروهای سیاسی خود را در مسیری غیر دموکراتیک (غیر مردمسالارانه) پیش بردند.

به گفته او، مشکلاتی که مصر با آن دست و پنجه نرم می کند از اینکه این کشور روی مردمسالاری را به خود ببیند، جلوگیری می کند.

وی تاکید کرد: احتمال بسیار زیادی وجود دارد که السیسی بتواند امور سیاسی کشور را در دست بگیرد، اما این احتمال هم وجود دارد که مصر به سوی بی اعتمادی و بی ثباتی پیش رود.

از دیدگاه وی وجود دهشت افکنان در صحرای سینا، بی ثباتی در مرزهای لیبی و خشم گروه اخوان المسلمین نیز در این بی ثباتی های احتمالی نقش برجسته ای خواهند داشت.

فارغ از اینکه نتیجه انتخابات کدام یک از نامزدها را راهی کاخ ریاست جمهوری مصر کند، بسیاری از ناظران بر این باورند که این انتخابات پایان بخش بحران در مصر نخواهد بود و شکاف سیاسی- اجتماعی ادامه خواهد یافت.

همچنین «چارلز دیون» مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده آمریکایی «خانه آزادی» (فریدم هاوس)، پنجم خرداد در گفت و گو با روزنامه «الشروق» مصر گفت: انتخابات ریاست جمهوری هرگز به تحولی در راه مردمسالاری نخواهد انجامید، بلکه این انتخابات مردمسالاری را دفن و انقلاب دیگری را در این کشور شعله ور خواهد کرد.

«اساندر عمرانی» مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه بحران های بین الملل، نیز در همین روز در گفت و گو با روزنامه الشروق گفت: مشکلاتی که السیسی با آن روبرو است همان چالش هایی است که مرسی هم پیش از این با آنها دست و پنجه نرم می کرد و در برکناری وی موثر بود.

** فرجام سخن

انتخابات مصر نه فقط برای این کشور آفریقایی بلکه برای همه کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا اهمیت دارد اما با وجود شکاف موجود در جامعه این کشور که از سطح سیاسی به درون جامعه ریشه دوانده، بسیار دور از ذهن است که این انتخابات بتواند به درگیری های میان مخالفان براندازی مرسی و نظامیان پایان بخشد.

در این میان هنوز رد پای هواداران رژیم سرنگون شده «حسنی مبارک» در بسیاری از عرصه ها دیده می شود؛ امری که با واکنش مردم انقلابی روبرو شده است.

به هر روی، تحریم انتخابات از سوی برخی جریان های سیاسی در مصر مشروعیت این انتخابات را زیر سوال خواهد برد و کاهش درصد شمار شرکت کنندگان سبب می شود رییس جمهوری آینده این کشور از پشتوانه چندانی برای اداره امور برخوردار نباشد.

*از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم** 9278**1961**1358