معاون وزیر خارجه: جامعه ما تک‌صدایی نیست/ مخالفان و موافقان مذاکرات، طرح‌های عملیاتی ارائه کنند

معاون وزیر خارجه با ارائه تعریف واژه‌ «اعتدال» با استناد به آیات و روایات متعدد، عقلانیت را هم مبنای اعتدال و هم نتیجه‌ آن دانست و ریشه واژه اعتدال را نیز از کلمه «عدل» به معنی توازن و قرار گرفتن هر چیز در جای مناسب خود دانست.

حسن قشقاوی در همایش تخصصی «اصول سیاست خارجی دولت اسلامی، عقلانیت و اعتدال» در قم طی سخنانی نقطه مقابل اعتدال را «افراط و تفریط» و تندروی و کندروی در فکر و عمل دانست که بر اساس روایات موجود، مظهر جهالت و عدم عقلانیت می‌باشد.

وی در این همایش مبنای اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را با استناد به اصول قانون اساسی، سند چشم انداز و برنامه پنج ساله و رهنمودهای حضرت امام(ره) و رهبری معظم انقلاب، شامل جهان‌گرایی اسلامی، سلطه ستیزی، حق‌طلبی، عدالت‌خواهی، عزت‌طلبی ، صلح‌خواهی، استقلال‌طلبی و اقتدارافزایی نظام دانست و گفت: این اصول آرمانی هیچ تناقضی با واقع‌گرایی، مصلحت‌گرایی‌، امنیت‌طلبی، عقل‌گرایی و تعامل مثبت و سازنده با جهان ندارد.

وی هنر تفکر اعتدالی را جمع بین «آن آرمان‌گرایی و این واقع گرایی» دانست.

معاون وزیر خارجه با استناد به کاربرد دو عبارت «استصلاح الاعداء و استصلاح الاضداد» در بیان امام علی (ع)، راهبردهای تقلیل خصومت‌ورزی دشمن و کم کردن هزینه دشمنی‌ها و ایجاد موازنه بین منافع ملی و مصالح اسلامی بین اهداف و ابزار سیاست خارجی، بین اعمال قدرت و کاربرد دیپلماسی، بین حق و تکلیف در سیاست خارجی جزء اهداف و شاخصه اصلی دستگاه دیپلماسی کشور در دولت تدبیر و امید دانست و گفت: این شاخص‌ها در برنامه اعلامی وزیر امور خارجه در نطق رأی اعتماد در مجلس شورای اسلامی و مقاله بسیار مهم اخیر ایشان در مجله فارین پالسی، تجلی پیدا کرد. روح این مقاله تبیین مؤلفه‌های عقلانیت و اعتدال در سیاست خارجی می‌باشد، نکاتی که در سخنرانی‌های متعدد رئیس‌جمهور نیز در عرصه‌های خارجی و داخلی تاکنون بیان شده است.

وی در پاسخ به سؤال یکی از حضار پیرامون علت تغییرات گفتمانی در دولت‌های مختلف پس از پیروزی انقلاب اسلامی اظهار کرد: تغییرات گفتمانی هرگز به معنی عدول از اصول و مبانی شناخته شده در قانون اساسی و کلام حضرت امام و رهبر معظم انقلاب اسلامی نمی‌باشد، زیرا همه رؤسای جمهور و نمایندگان ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی سوگند یاد می‌کنند که فقط قرائت رسمی که همان قانون اساسی است را ، داشته باشند و قرائت‌های متعدد در حوزه‌های ساختاری و اساسی هرگز نباید در بین حکومتگران جاری شود، بلکه قرائت‌های مختلف حق علماء، روشنفکران و اندیشه ورزان می‌باشد. زیرا حکومت‌گری عرصه تصمیم عملی و روشنفکری عرصه تردید ذهنی می‌باشد. بر این اساس اگر حکومتگران قرائت مختلف در حوزه‌های کلان و ساختاری داشته باشند، در حقیقت پس از اجرای مراسم تحلیف، نقض سوگند می‌کنند. به همین دلیل در همه نظام‌های معتبر جهان، تغییر دولت‌ها هرگز به معنی تغییر حکومت‌ها و یا تغییر در سیاست‌های اساسی کشور نمی‌باشد.

وی در پاسخ به سؤال یکی دیگر از فضلای حوزه علمیه قم، پیرامون مذاکرات جاری هسته‌ای بین ایران و ۱+۵ گفت: براساس احساس ضرورت و واقع بینی موجود، طرفین اصل مذاکره و تداوم آن را هرچند نفس‌گیر و بسیار سخت پذیرفته‌اند، ضمن این‌که جامعه ما تک‌صدایی نیست و پذیرش انتقادات لازمه جامعه چند صدایی است. ولی مصالح ملی ایجاب می‌کند که در یک فضای اجماع ملی همه جریانات مدعی اعم از موافق یا مخالف مذاکرات، طرح‌های عملیاتی خود را برای پیشبرد کار ارائه کنند به گونه‌ای که حاصل این‌گونه پیشنهادات واقع‌بینانه و مسئولانه دو ارمغان را برای کشور به وجود آورد؛ یکی آن‌که هرگز خطوط قرمز تبیین شده هسته‌ای نقض نشود، دیگر این‌که گشایش بیشتر در تعامل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بین دو طرف مذاکره ایجاد شود.

قشقاوی در پاسخ به این‌که چگونه می‌شود در برخورد با دشمن به اعتدال و یا توافق برد - برد رسید؟ گفت: ما هیچ اصراری بر کاربرد واژه‌های خاص نداریم. در تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوادثی نظیر حمله آمریکا به صدام و یا حمله آمریکا به طالبان علیرغم برخی پیشنهادات افراطی و یکجانبه گرایانه، رهبری حکیم و هوشمند انقلاب اسلامی با اتخاذ مواضع متوازن، معتدل و واقع‌بینانه به دور از فضای احساسی و افراطی، کشور را از ورود به دو جنگ مهم منطقه‌ای نجات داد و سرافرازانه به انتظار پیروزی بزرگ دیپلماسی حکیمانه خود در این دو موضوع نشست و بدون آن که ماهیت واقعی طرف مقابل را نادیده بگیرد موافقت کرد تا در اجلاس‌های متعدد مربوط به مراحل دولت‌سازی جدید در عراق و افغانستان، جمهوری اسلامی ایران حضور و نقش مؤثری ایفا کند.

وی افزود: ماهیت و اهداف طرفین به جای خود و مذاکرات هم به جای خود، این‌که نتیجه این دیپلماسی موفق را در این‌گونه مذاکرات برد - برد یا هر چیز دیگر بنامید، بر عهده شما می‌باشد این سیاست متوازن با رویکرد آرمانگرایی واقع بینانه تا هم اکنون نیز ادامه دارد. در مبحث سوریه، جمهوری اسلامی طرح عاقلانه خود را اعلام کرد، در بحث کنفرانس خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای که بنا بود دو سال گذشته در هلسینکی برگزار شود، جمهوری اسلامی ایران اعلام آمادگی و حضور کرد و در مبحث اخیر هسته‌ای نیز به مذاکرات ادامه خواهیم داد هر چند که سخت و نفس‌گیر باشد.

503