بازیگر فیلم اصغر فرهادی با «جستجو» به کن آمد / بازگشت ژان-لوک گدار با یک فیلم سه‌بعدی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، ژان-لوک گدار فیلمساز 83 ساله فرانسوی فیلمی پر از تصاویر سه‌بعدی به کن فرستاد، فیلمی که مثل نقاشی‌های متحرک است.

چهارشنبه تازه‌ترین ساخته او با نام «خداحافظی با زبان» (Goodbye to Language) در بخش مسابقه اصلی جشنواره کن نمایش داده شد. خود گدار به کن نیامد و بازیگران فیلمش را به جای خود روی فرش قرمز فرستاد.

چیز زیادی نمی‌توان درباره فیلم سوییسی «خداحافظی با زبان» گفت، جز اینکه فیلمی درباره رابطه عاشقانه یک مرد و زن، یک سگ ولگرد و چند گانگستر در یک مرسدس در شهری در ساحل دریاچه ژنو است که تهدید می‌کنند به مردم شلیک می‌کنند.

در فیلم نقل قول‌هایی از نقاشان و فیلسوف‌ها می‌شنویم و تصاویری پرتلالو از آب، درختان و گل‌ها می‌بینیم.  

هرچند کسی به طور رسمی حرفی نزده، اما تاکید فیلم بر واژه «خداحافظی» می‌تواند به این معنا باشد که گدار، فیلمساز عصیان‌گر سینمای فرانسه که در 1960 با فیلم «از نفس افتاده»، یکی از موسسان موج نو سینمای این کشور بود، قصد خداحافظی دارد.

گدار در پیامی ویدیویی به تی‌یری فرمو، مدیر عامل جشنواره کن، غیبت خود از فرش قرمز مراسم اولین نمایش فیلم جدیدش را توضیح داد: «دوست عزیز قدیمی، بار دیگر ممنونم از اینکه دعوت کردی از آن 24 پله باشکوه بالا بیایم.»

او ادامه داد: «رفقای قدیمی، جای دیگری غیر از اینجا هستم و برایم ممکن نیست کنار شما باشم.»

منتقدان نظرات متفاوتی درباره «خداحافظی با زبان»‌ دارند. پیتر برادشاو از گاردین طرح داستانی فیلم را «غیر قابل درک» دانست و نویسنده هالیوود ریپورتر آن را مکاشفه‌ای در پویایی‌شناسی ارتباط یک زوج توصیف کرد.

«شگفت‌انگیز و بامزه»، «دیوانه‌وار و بی‌سر و ته»، «نفس‌گیر» و «آشفته، نامتعارف و زجرآور»، دیگر توصیفاتی است که منتقدان درباره فیلم جدید گدار به کار برده‌اند.  

«خداحافظی با زبان» هفتمین فیلم گدار است که در بخش مسابقه کن حضور دارد. او تاکنون از کن جایزه نگرفته است.

گدار پیش از این آخرین بار سال 2010 «فیلم سوسیالیسم» را در جشنواره کن داشت. او آن سال هم به کن نیامد. فرمو ماه پیش به شوخی گفت: «او قول داده به کن بیاید که البته اصلا نمی‌توان روی این قول حساب کرد!»

«یک زن یک زن است»، «گذران زندگی»، «تحقیر»، «آلفاویل»، «تعطیلات آخر هفته»، «چینی» و «نام کوچک: کارمن» از دیگر ساخته‌های گدار است.

«خداحافظی با زبان» دومین فیلم فرانسوی بود که چهارشنبه در هشتمین روز برگزاری جشنواره کن در بخش مسابقه اصلی روی پرده رفت.

فیلم دیگر «جستجو» (The Search) به کارگردانی میشل هازاناویوس بود.

هازاناویوس کارگردان فیلم برنده اسکار «هنرمند» است. طرفداران آن فیلم که یک قصه پریان درباره هالیوود است، از دیدن فیلم جدید کارگردان فرانسوی که داستان آن در چچن روی می‌دهد، شوکه خواهند شد.


میشل هازاناویوس کارگردان و بره‌نیس بژو و عبدالکلیم ماماتسیف بازیگران فیلم «جستجو»

«به این زباله‌دانی بزرگ خوش آمدید - چچن»، این جملات آغازین فیلم «جستجو» است که از زبان یک سرباز روس ادا می‌شود. او در حال ضبط تصاویری از ساختمان‌های ویران‌شده، حیوانات اهلیِ مرده و بعدا قتل اهالی یک ده در جنگی است که بعضی‌ها از آن به عنوان «ویتنامِ روسیه» یاد می‌کنند.

اولین جنگ چچن بین 1994 تا 1996 زمانی روی داد که نیروهای روسی برای مقابله با جدایی طلبان چچنی وارد عمل شدند و با وجود در اختیار داشتن نیروی انسانی نظامی پرقدرت و تسلیحات و پشتیبانی هوائی نتوانستند از پس نیروهای بربیایند. در نهایت بوریس یلتسین رئیس جمهور وقت روسیه اعلام آتش‌بس کرد. جنگ دوم در فاصله 1999 تا 2000 و در دوران نخست وزیری ولادیمیر پوتین روی داد و دست آخر به تصرف مجدد چچن توسط روسیه انجامید.

آدم‌ها در جنگ
هازاناویوس برای به تصویر کشیدن جنگ و آدم‌هایی که جنگ زندگی آن‌ها را از هم پاشیده، از دو خط داستانی استفاده می‌کند. در خط داستانی اصلی، پسری 9 ساله به نام حاجی (با بازی عبدالکلیم ماماتسیف) پس از آنکه پدر و مادرش به دست سربازان روسی کشته می‌شوند، همراه برادر کوچکش از دهکده ویران‌ و رهاشده خود می‌گریزد.

کارول (بره‌نیس بژو) یکی از کارکنان هیئت حقوق بشر اتحادیه اروپا در بیرون یک مرکز پناهندگان، حاجی را می‌بیند. کارول در حال جمع‌آوری مدارک مستند درباره تخلفات نیروهای روسی است و می‌کوشد با ارائه آن‌ها غرب را وادار به مداخله در بحران چچن کند.

در خط داستانی دیگر فیلم، کولیا (ماکسیم املیانوف) جوان 19 ساله به اتهام استعمال مواد مخدر دستگیر و به زور وارد ارتش روسیه می‌شود. او دوره‌های آموزشی هولناکی را می‌گذارند تا به لحاظ روانی آماده شود چچنی‌ها را به چشم «تروریست» ببیند. وقتی او به خط مقدم جبهه می‌رسد، بی‌درنگ اولین «تروریست»‌ها را می‌کوشد: یک پیرمرد و یک پسربچه.

هازاناویوس در نشست مطبوعاتی «جستجو» به خبرنگاران و منتقدان، گفت: «فکر می‌کنم همه می‌دانند ارتش روسیه مردم را در چچن دسته‌دسته قتل عام کرد. این یک واقعیت تاریخی است.»

او با اشاره به اینکه نشان دادن و تمرکز بر انسان‌های درگیر جنگ، برایش جالب بود، گفت: «این یک فیلم سیاسی است، اما سعی کردم در نهایت جانبداری نکنم.»   

فیلم در عین حال مداخله نکردن غرب در چنین مسائلی را مورد انتقاد قرار می‌دهد که نمونه آن این دیالوگ کارول است: «آدم‌ها دارند می‌میرند. حالم از این بی‌تفاوتی به هم می‌خورد.»

ایندی‌وایر نوشت: «استعداد قابل ملاحظه بره‌نیس بژو با دیالوگ‌های احساساتی فیلم هدر رفته است.»

بژو سال قبل برای بازی در فیلم «گذشته» ساخته اصغر فرهادی جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن را برد و دو سال قبل هم با «هنرمند» در بخش مسابقه اصلی جشنواره حضور داشت.

گاردین از «جستجو» به عنوان فیلمی «صادقانه و متعهد و ضدجنگ» یاد کرد، اما «احساساتی بودن» آن را مورد انتقاد قرار داد.

غروب چهارشنبه فیلم «مامان» به کارگردانی زاویه دولان کارگردان جوان فرانسوی نیز برای نمایندگان رسانه‌ها به نمایش درآمد. تاکنون 14 فیلم از 18 فیلم بخش مسابقه اصلی در کن روی پرده رفته‌اند. برنده جایزه نخل طلا و دیگر برندگان این بخش شنبه شب مشخص می‌شوند.

رویترز / 21 مه / ترجمه: علی افتخاری

5858