راه روسیه به سوی چین در کشاکش بحران اوکراین

به گزارش ایرنا، هر چند ریشه اختلاف بنیادین در روابط مسکو و پایتخت های غربی به دوران جنگ سرد باز می گردد، اما پس از برافتادن نظام کمونیستی شوروی سابق و به ویژه در زمان ریاست جمهوری دیمتری مدودیف گام های جدی برای رفع اختلافات میان کرملین و واشنگتن و متحدانش از سوی تیم مدیریتی غربگرای مدودیف برداشته شد.

تلاش مدودیف و تیم همراهش برای بهبود روابط مبتنی بر بی اعتمادی میان مسکو و غرب در آن دوره زمانی به برخی دستاوردها همچون امضای پیمان استارت منجر شد اما تحلیلگران مسایل سیاسی همان زمان نیز هشدار می دادند که توسعه مناسبات میان دو طرف، به دلیل نگاه ایدئولوژیک برجای مانده از دوره جنگ سرد عمق ندارد.

با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه بر سرکار برای سومین بار، ورق توسعه مناسبات مسکو و کشورهای غربی برگشت و روابط دو طرف بار دیگر بر سر مسایلی همچون حمایت مالی و رسانه ای گسترده غرب از مخالفان پوتین به شکل برگزاری تظاهرات گسترده ضددولتی در آن مقطع زمانی وارد رکود شد.

این روند ادامه داشت تا اینکه آغاز بحران اوکراین در اواخر سال گذشته میلادی به بروز زمینه های جدیدی برای نمایش اختلافات بنیادین مسکو و غرب تبدیل شد و واشنگتن و متحدان اروپایی اش که به دلیل بازدارندگی نظامی روسیه نمی توانستند اقدام نظامی علیه آن به عمل آورند، برای پیشبرد اهداف خود با رویکرد پیوستن اوکراین به اردوگاه غرب به اعمال بسته های تحریمی علیه مسکو روی آوردند.

برآیند این وضعیت و تشدید فشار غرب علیه مسکو سبب شده است کارشناسان مسایل سیاسی در هفته های اخیر از خیز مسکو برای تعمیق مناسبات راهبردی خود با پکن به عنوان عامل بازدارنده در مقابل تندروی های واشنگتن و متحدانش علیه کرملین سخن بگویند.

با این نگاه بود که ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه روز 20 ماه می وارد شانگهای شد تا در ملاقات سران کشورهای عضو ˈمجمع تعامل و اعتمادسازی در آسیاˈ شرکت کند.

رییس جمهوری روسیه قرار است در این سفر با شی جین پینگ رهبر چین ملاقات و 43 سند همکاری دوجانبه در زمینه های مختلف با وی امضا کند که یوری اوشاکوف مشاور سیاست خارجی پوتین آن را رکورد خوانده است.

ˈتاتیانا زاماخیناˈ مفسر روزنامه دولتیˈراسیسکایا گازتاˈ دراین باره نوشت: در شرایط افزایش جنبه های نامناسب در موضع گیری آمریکا و اتحادیه اروپا علیه مسکو به خاطر حوادث اوکراین، شراکت با چین برای روسیه اهمیت خاصی دارد و قرار است بیانیه مشترک درباره مرحله جدید روابط شراکت و تعامل راهبردی بین دو کشور به امضا برسد.

زاماخینا افزود: انتظار میرود روسیه و چین تا پایان سال جاری بتوانند سطح مبادلات بازرگانی خود را به 100 میلیارد دلار برسانند که رقم معنی داری است.

ˈ ولادیمیر موخینˈ مفسر نظامی روزنامه نزاویسیمایا گازتا نیز از ورود ناوهای ناوگان اقیانوس آرام روسیه به بندر دریایی شانگهای چین و استقبال گرم چینی ها از آنها به عنوان نماد روابط رو به تعمیق دو طرف در شرایط تشدید تنش در مناسبات شکننده مسکو و غرب یاد می کند.

موخین می نویسد: قرار است در این جهت روزهای 25-20 ماه می جاری رزمایش مشترک

ˈتعامل دریایی – 2014ˈ با شرکت رهبران روسیه و چین افتتاح شود.

تحلیلگر روس برگزاری این رزمایش را بخشی از واکنش مسکو به موضع گیری غرب در قبال اوکراین تعبیر و تاکید می کند که تحکیم روابط با کشورهای آمریکای لاتین و آسیا یکی از پاسخ های روسیه به رفتار خصمانه غرب است.

از دیدگاه وی روسیه در همین جهت می خواهد شبکه مراکز تامین فنی و پشتیبانی در کشورهای دیگر را ایجاد یا احیا کند که مذاکرات در این مورد با ویتنام، مصر و قبرس در جریان است ضمن اینکه کارشناسان برگزاری دوباره رزمایش روسیه با چین را به عنوان حمایت از پکن در مناقشات سرزمینی در دریای چین شرقی تلقی می کنند.

ˈ بوریس تیتوفˈ دیگر کارشناس روس در مقاله ای در روزنامه ˈایزوستیاˈ ضمن تاکید بر اهمیت سفر ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به چین، پیش بینی کرد دور جدیدی از توسعه روابط بین دو کشور آغاز شود.

تیتوف نوشت: دو ملت روسیه و چین در طول قرن ها موفق شده اند با هم روابط حسن همجواری و دوستی برقرار کنند و حالا زمان استفاده از توان بالقوه اقتصادی، فرهنگی، پزشکی و زیست محیطی این روابط فرا رسیده است. روسیه که با تحریم های غربی روبه رو است، باید در شرق جایگزین مناسبی داشته باشد.

به عقیده کارشناس روس، البته تنها نیازهای مقطعی ناشی از بحران اوکراین نیست که ضرورت توسعه روابط با چین را دیکته می کند بلکه برای روسیه مهم است مناطق خاور دور خود را توسعه دهد که این کار به تعامل با چین احتیاج دارد.

تیتوف همکاری با چین را کار سودآوری دانسته و انتصاب اخیر ˈ گنادی تیمچنکوˈ به ریاست بخش روسی شورای بازرگانی روسیه و چین را نشانه توجه ویژه مقام های روسیه به همکاری با چین دانست.

کارشناسان مساسیل سیاسی با اشاره به سرعت گرفتن توسعه مناسبات مسکو و پکن در سال های اخیر می گویند که ضرورت تحقق این امر ریشه در مسایلی فراتر از بحران های مقطعی در سطح منطقه ای و بین المللی مانند بحران جاری اوکراین دارد.

از این دیدگاه روسیه توانمندی های بی مانندی در زمینه برخورداری از ثروت های خدادادی به ویژه نفت و گاز دارد و در مقابل چین نیز به عنوان سریع ترین اقتصاد در حال رشد جهان می تواند زمینه های مالی و نیروی انسانی مورد نیاز برای توسعه مناطق شرق دور روسیه را فراهم کند.

می توان نماد عینی این ادعا را در اظهارات اخیر ˈآلکسی اولوکایفˈ وزیر توسعه اقتصادی روسیه مشاهده کرد که در دیدار با وزیر تجارت چین در چارچوب نشست وزرای بازرگانی سازمان همکاری های اقتصادی آسیا- اقیانوسیه اعلام کرد تا سال 2020 سرمایه گذاری های چین در اقتصاد روسیه هفت برابر می شود.

وزرای اقتصادی روسیه و چین در این دیدار در مورد طراحی و راه اندازی ساز و کارهای جدید تعامل به توافق رسیدند که تشکیل کارگروه مشترک در زمینه اجرای پروژه های راهبردی همکاری فضایی روسیه و چین از جمله آنها بود ضمن اینکه طرف روس پیشنهاد کرد پروژه های مربوطه با استفاده از توان ترانزیتی روسیه، تعامل در حوزه سیستم های راهنما و همکاری در صنایع آلومینیوم وارد فهرست همکاری های مسکو و پکن شود.

مجموع این عوامل سبب شده است تلاش برای تعمیق روابط مسکو و پکن در ماه های اخیر سرعت بیشتری یابد و سران دو کشور به تکاپو برای نزدیکی هر چه بیشتر به همدیگر به عنوان عامل بازدارنده در مقابل تهدیدهای رو به گسترش غرب علیه کشورهای قدرتمند و مستقل روی آورند.

در واقع چینی ها به خوبی آگاهند که در صورت تاثیرگذاری رویکرد تحریمی غرب علیه روسیه در بحران اوکراین باید در آینده نه چندان دور در انتظار وقوع اتفاق مشابهی در ساختار روابط حساس و آسیب پذیر خود با واشنگتن و متحدان غربی اش باشند.

در نهایت می توان گفت که بحران اوکراین در ماه های اخیر سبب شتاب در مسیر بازنگری کرملین در دکترین سیاست خارجی خود در زمینه توسعه روابط با جهان پیرامون شده است که زمینه چرخش مسکو از سیاست متمایل به غرب به سمت قاره کهن با اولویت چین را فراهم می آورد.

اروپام/۵۱۸**1485**1010