اقتصاد مقاومتی به معنای زندگی مشقت‌بار نیست/ كسري تراز پرداخت‌ها در مبادلات خارجي

حجت‌الاسلام علی جابری در حاشیه همایش گفتمان اقتصاد مقاومتی از منظر دین که در شهرداری قم برگزار شد در گفتگو با خبرنگار مهر با طرح این سئوال که اقتصاد مقاومتی چیست اظهار کرد: شايد بهترين جواب به اين سئوال اين باشد كه منظور از اقتصاد مقاومتي، يعني مبتني كردن الگوها و سياست‌هاي اقتصادي جمهوري اسلامي ايران بر توانمندي‌ها،‌ فرصت‌ها و داشته‌هاي بومي و فرهنگ غني و ناب اسلامي. به عبارت ديگر،‌ اقتصاد مقاومتي يعني اینکه استخراج مدل‌ها و الگوهاي اقتصادي در جامعه بر اساس مباني شرع مقدس اسلام.

وی گفت: طبيعي است كه اين بخش از كار عمدتاً به مؤسسات علمي،‌ مراكز دانشگاهي و حوزوي مربوط می‌شود. مسئله دوم در مقوله اقتصاد مقاومتی این است که‌ مردم مسلمان ايران نيز در رفتارهاي روزمره اقتصادي خود،‌ بايد مصالح و منافع ملي خود را مورد توجه قرار دهند.

به گفته جابری اگر مردم در اين زمينه توجيه شوند،‌ با همكاري و کمک‌های خود خيلي از مسائل و مشكلات كشور را حل می‌کنند.

این اقتصاددان حوزوی اصلاح الگوي مصرف،‌ مصرف كالا و توليد داخلي،‌ عدم تقاضا و مصرف كالاهاي خارجي،‌ قناعت و عدم اسراف و ولخرجي،‌ و ...، از مصادیق روشن و بديهي همكاري مردم دانست.

وی با بیان اینکه اعمال سياست گذاری‌های دولت،‌ بايد بر اساس ضرورت‌های عيني جامعه اسلامي خودمان شكل بگيرد،‌ نه بر اساس آنچه در ادبيات اقتصاد غرب و نهادهاي غربي متداول است اظهار کرد: سیاست‌های اقتصادي در ایران و ساير كشورهاي جهان بر اساس ادبيات اقتصاد غربي و عمدتاً هماهنگ با دكترين نهادهاي بین‌المللی از قبيل بانك جهاني و صندوق بین‌المللی پول كه همگي در غرب مستقرند،‌ ‌ صورت می‌گیرد. طبيعي است كه اولاً علم اقتصاد غرب بر اساس فرهنگ و مقتضيات كشورهاي غربي شكل گرفته است و ثانیاً نهادهاي بین‌المللی مذكور نيز در سيطره قدرت‌های استكباري و استعماری قرار دارند و صرفاً سیاست‌های مورد نظر آنها را به جوامع ديكته می‌کنند.

استراتژی حاکم بر اقتصاد

حجت الاسلام جابری افزود: سئوال بعدي كه معمولاً مطرح می‌شود،‌ اين است كه آيا داشتن اقتصاد مقاومتي به معنا درگير بودن با يك زندگي سخت و مشقت بار است؟ پاسخ به سئوال مذكور منفي است و هرگز لزوماً اقتصاد مقاومتي به معني زندگي مشقت بار و سخت‌گیرانه نيست. به عنوان يك جواب نقضي،‌ می‌توان به شكل گيري بسيج مقاومت در نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران اشاره كرد. آيا به وجود آمدن نهاد بسيج مقاومتي،‌ لزوماً به معني درگيري دائمي در ميادين جنگ است؟ يا اينكه داشتن اين نهاد مقدس به معناي برخوردار بودن از آمادگي كافي و لازم براي هر نوع شيطنت و حمله احتمالي بالقوه است؟ روشن و بدیهی است كه منظور مورد دوم است.

وی با اشاره به رایج شدن استراتژی در علم اقتصاد به عنوان راهكارهايي كلي براي اداره كشورها اظهار کرد: انتخاب استراتژي براي كشورها امري معمول و متعارف بوده و هست،‌ از قبيل استراتژی‌های "جايگزيني واردات"،‌ "تشويق به صادرات"،‌ سكوي صادرات"،‌ و غيره،‌ كه همه اين استراتژی‌ها ناظر بر توانایی‌ها و سیاست‌گذاری‌های داخلي يك كشور است. نكته جالب توجه اينكه،‌ اولاً همه اين استراتژی‌ها ناظر به طرف عرضه است. ثانیاً به خاطر اهميت بخش بيروني اقتصاد،‌ از يك پسوندي برخوردارند،‌ مثل واردات و صادرات. ثالثاً،‌ استراتژي انتخابي نيست،‌ بلكه به اقتصاد تحميل می‌شود. از خصوصیات استراتژی این است که متغیرهای کلان اقتصادی باید با استراتژی هماهنگ باشند، مثل نرخ ارز، نرخ سود بانکی، سطح دستمزدها. خامسا،‌ استراتژی حاکم بر اقتصاد ارتباط مستقیم دارد با شرایط سیاسی و اجتماعی جهان، به طور مثال محدود کردن واردات يك سياست حمایتی از تولید است، یعنی كشور خودم مستقل هست و كمترين وابستگي را به خارج دارد.

آمادگی برای مقابله با ترفندها

به اعتقاد این اقتصاددان حوزوی،‌ طرح اقتصاد مقاومتي از طرف رهبر معظم انقلاب ناظر بر واقعیت‌های عيني جامعه است و نوعي كسب آمادگي است در مقابل شیطنت‌ها و ترفندهاي مختلفي كه از طرف قدرت‌های استكباري و استعماري اتخاذ شده و يا امكان اتخاذ شدن را دارد.

عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: سئوال بعدي كه قهرا مطرح خواهد شد،‌ شايد به اين صورت قابل طرح باشد كه استراتژي اقتصاد مقاومتي بر چه اساسي توجيه پذير است؟ در پاسخ به اين پرسش چه خوب است ما فضاي حاكم بر جهان و نقش كشورهاي بزرگ و استعماري را مورد توجه قرار بدهيم. چنانكه اشاره شد،‌ تقسيم كار بین‌المللی بر اساس دكترين كشورهاي قدرتمند و استكباري شكل گرفته است و منافع آنها را تأمین می‌کند‌. طبيعي است كه اگر كشوري در فكر برخوردار شدن از منافع ملي خود باشد،‌ بايد تقسيم كار حاكم را نقض كند.

حجت‌الاسلام جابری افزود: از طرف ديگر،‌ هر چند ابر قدرت‌ها هشت سال جنگ تحميلي با ايران اسلامي را تجربه کرده‌اند و می‌دانند كه اين كشور از طريق جنگ فيزيكي از بين رفتني نيست،‌ ولي اين همه مسئله نيست. كشورهاي مذكور پيوسته در حال تزوير و شيطنت عليه ايراني بوده و هستند‌، كه در حال حاضر دل به تشديد تحریم‌ها بسته‌اند و به آن اميدوارند.

وی گفت: اضافه بر همه اينها،‌ وجود كسري تراز پرداخت‌ها در مبادلات خارجي البته نسبت به كالاهاي فيزيكي ‌امري است كه بر مشكلات افزوده می‌شود. نتیجه اين مسئله چيزي جز تضعيف توليد داخل و تشديد واردات و مصرف كالاهاي بيگانه نيست. اين در حالی است كه اضافه بر اينكه با مصرف كالاهاي خارجي،‌ هزینه مربوط به آن به جيب توليد كنندگي خارجي می‌رود،‌ واردات كالا صرف ورود يك محصول نيست،‌ بلكه ورود يك فرهنگ است كه پشت آن مستور است و از اين طريق تهاجم فرهنگي غرب به كشور تشديد می‌شود.

اقتصاد مقاومتی ناظر به طرف تولید است

حجت‌الاسلام جابری با بیان اینکه اقتصاد مقاومتي همانند استراتژي جايگزيني واردات،‌ ناظر به طرف توليد است اظهار کرد: این امري است كه يكي از مشكلات اساسي و اصلي ايران را در حال حاضر تشكيل می‌دهد، مسئله‌اي كه اولاً تمام نام گذاری‌هایی كه از طرف مقام معظم رهبري براي سال‌های گذشته را به خود اختصاص می‌دهد. ثانیاً متأسفانه از طرف مسئولان مورد بي مهري شديد قرار گرفته است و توليد داخلي در حال حاضر در بدترين وضع بسر می‌برد. زيرا همان طور كه ديديم،‌ يكي از خصوصیات استراتژی این است که متغیرهای کلان اقتصادی باید با استراتژی هماهنگ باشند، مثل نرخ ارز، نرخ سود بانکی، سطح دستمزدها پرداخت یارانه‌ها و غيره،‌ كه تجربه و عملكرد گذشته اين امر را تاييد نمی‌کند.