بحران اوکراین؛ چالش تازه نظام بین الملل در هزاره سوم

به گزارش ایرنا، هر چند تعمیق شکاف بجای مانده از دوران جنگ سرد و مقطع زمانی نظام دو قطبی حاکم بر جهان میان روسیه میراث دار شوروی سابق و واشنگتن و متحدان غربی اش هنوز از حد جنگ لفظی فراتر نرفته است اما جنگ تحریمی میان دو طرف و تهدید غرب به اعمال تحریم های یکجانبه بیشتر علیه مسکو گویای چالش در نظام روابط بین المللی میان قدرت های بزرگ می باشد.

از این منظر، بحران اوکراین و تلاش روسیه و غرب برای امتیازگیری در این مساله حاکی از آن است که نظام بین الملل با معضلی به نام تقابل قدرت های بزرگ در تحولات جاری منطقه ای و جهانی در نقاط مختلف کره خاکی مواجه است.

از سوی دیگر انفعال سازمان ملل در مساله اوکراین و بی توجهی طرف های ذینفع به جایگاه و تصمیمات این نهاد بین المللی نشان می دهد که نظام حاکم بر مناسبات بین المللی به شدت قطبی شده و تاثیرگذاری سازمان ملل به عنوان عصاره اراده کشورهای جهان در این گونه موارد به رویکرد قدرت های بزرگ وابسته شده است.

ˈزبیگنیو برژینسکیˈمشاور سابق امنیت ملی آمریکا با اعلام اینکه بحران اوکراین مهم ترین چالش نظام بین الملل است، گفت: پاسخ مسوولانه و جدی آمریکا به روسیه در خصوص اوکراین، نیازمند الزامات سیاسی است و تیم اوباما باید حمایت افکار عمومی را در این خصوص جلب کند.

برژینسکی با حمایت از اقدام دولت اوباما در اعمال تحریم ها علیه نخبگان روسیه اذعان کرد کاخ سفید در خصوص تاثیرگذاری بر افکار عمومی آمریکا برای توجیه اقدامات خود در حمایت از اوکراین، ناتوان بوده است.

مشاور سابق امنیت ملی ˈجیمی کارترˈ در ادامه افزود: اوباما نتوانسته است به طور جدی فرایند ایجاد این درک را در درون جامعه آمریکا شروع کند که حمایت از اوکراینی ها برای منافع آمریکا حیاتی است. اوباما تاکنون در مورد این حوادث که می تواند بالقوه به یک بحران بین المللی بزرگ تبدیل شود، با مردم آمریکا صحبت نکرده است.

می توان عمق تقابل روسیه و غرب به سرکردگی آمریکا در بحران اوکراین را از این بخش اظهارات برژینسکی در ترسیم سناریوی بروز جنگ داخلی در اوکراین مشاهده کرد که ˈاگر ما بخواهیم روس ها را از پیشروی بازداریم، باید آنها را متقاعد کنیم که این کار طولانی خواهد بود و هزینه گزافی خواهد داشت. اگر اوکراینی ها وارد جنگ شوند، درگیری دراز مدت و پرهزینه ای کلید خواهد خورد و اوکراینی ها فقط در صورتی که فکر کنند در نهایت غرب به آنها کمک خواهد کرد؛ به خصوص کمک نظامی، وارد جنگ خواهند شد.ˈ

در این میان، بازار جنگ لفظی و اتهام زنی میان روسیه و غرب داغ است و دو طرف همدیگر را به مداخله در ناآرامی های اوکراین با رویکرد پیشبرد منافع خویش متهم می کنند.

بر این مبنا، روسیه، آمریکا و متحدان اش را به تحریک سران اوکراین به قصد کشتار روس تباران ساکن مناطق شرقی و جنوبی متهم می کنند و در مقابل غرب نیز مسکو را به تحریک جدایی طلبان مناطق یاد شده با هدف تجزیه اوکراین و بر هم زدن نقشه جغرافیایی شرق اروپا متهم می کنند.

با این نگاه بود که ˈدونالد تاسکˈ نخست وزیر لهستان روز شنبه اعلام کرد روسیه در حال به راه انداختن جنگی اعلام نشده علیه اوکراین بوده و واکنش ها و تحریم های جامعه جهانی علیه مسکو تاثیری بر بحران اوکراین نداشته است.

تاسک یادآورشد: آنچه در مورد اوکراین با آن سروکار داریم، مساله جنگ است. این حتی ممکن است یک نوع جنگ جدیدی باشد جنگی بدون اعلام قبلی اما در حقیقت یک جنگ است. ما در حال از دست دادن امیدمان در این رابطه هستیم که هنوز فضایی برای اجرای ابتکارعمل های دیپلماتیک برای حل و فصل بحران اوکراین وجود داشته باشد. ما شاهدیم که شمار زیادی در اوکراین قربانی شده اند.

در بحبوحه جنگ لفظی مسکو و غرب بر سر اوکراین، تهدید تحریمی به عنوان ابزار نوین پیشبرد سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا در مناسبات بین المللی نیز جایگاه ویژه ای دارد و واشنگتن با دنباله روی اتحادیه اروپا از هر فرصتی برای کوبیدن چماق تحریم بر سر مسکو بهره می برد.

در همین راستا باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان جمعه گذشته در یک کنفرانس خبری مشترک در واشنگتن روسیه را به تحریم های جدید تهدید کردند.

اوباما در این نشست خبری در پایان دیدار با صدر اعظم آلمان گفت: ما درعزم خود برای وارد کردن هزینه هایی بر روسیه به دلیل اقدامات این کشور از جمله از طریق تحریم های هماهنگ علیه روسیه، متحد هستیم.

اظهارات اوباما در این نشست مبنی بر اینکهˈ اگر روسیه به مداخله خود در اوکراین ادامه دهد بخش های انرژی، سلاح، مالی و اعتباری روسیه هدف تحریم قرار خواهد گرفتˈ، نشان می دهد پایانی برای مناقشه روسیه و غرب بر سر اوکراین به عنوان چالش جدید نظام بین الملل در کوتاه مدت متصور نیست.

از سوی دیگر پایان انفعال سازمان ملل متحد در قضیه اوکراین و پیشنهاد بان کی مون دبیرکل این ساختار جهانی مبنی بر میانجیگری میان طرف های درگیر، دال بر وزن این مناقشه در معادلات بین المللی و تهدیدهای بالقوه آن برای امنیت جهانی است.

بان کی مون که به خوبی از جایگاه طرف های درگیر در بحران اوکراین در معادلات بین المللی و مزایای برخورداری از حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد آگاه است، به تازگی در گفت و گو با خبرگزاری فرانسه اعلام کرد: من در مورد این مساله با تمامی طرف های درگیر در بحران اوکراین از جمله رهبران اوکراین، روسیه، مقام های اتحادیه اروپا و آمریکا گفت و گو کرده ام. از تمامی این طرف ها خواسته ام تا این مشکل را از طریق مسالمت آمیز حل و فصل کنند و من نیز آماده ام تا در صورت نیاز نقش خود را در این زمینه ایفا کنم.

سخنان دبیرکل سازمان ملل گویای این واقعیت است که نظام حاکم بر مناسبات بین المللی بسیار شکننده است و ساختارهای بین المللی از کارآمدی کافی در حل مشکلات منطقه ای و بین المللی با دربرگیری قدرت های بزرگ برخوردار نیستند.

از طرف دیگر اقدامات روسیه در ماه های اخیر به شکل افزایش تحرکات نظامی در مناطق غربی خود و نیز استقرار جنگنده های سوخو در بلاروس به عنوان واکنشی به تقویت حضور نظامی ناتو و آمریکا در جمهوری های بالتیک و اروپای شرقی نشان از چالشی جدید در جغرافیایی سیاسی این منطقه راهبردی دارد.

در نهایت می توان گفت که بحران اوکراین به عنوان بن مایه دور جدید رویارویی روسیه و غرب، چالشی تازه در برابر نظام بین الملی محسوب می شود که کوچک ترین خطا در محاسبات طرف های درگیر در آن می تواند تبعات جبران ناپذیری برای صلح و امنیت جهانی به دنبال داشته باشد.

اروپام/518**1485** 1337