میزان آب رودخانه‌ها نسبت به 10 سال گذشته نصف شده است

وزیر نیرو با بیان اینکه در شرایط بحران آبی قرار داریم، خشک شدن تالاب‌ها، کاهش سطح سفره‌های زیرزمینی و کاهش روان آب رودخانه‌ها از مهم‌ترین نمودهای شرایط بحرانی وضعیت آب در کشور عنوان کرد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، حمید چیت چیان وزیر نیرو که امروز به منظور ارائه گزارشی درخصوص آخرین وضعیت آب و برق در صحن مجلس حضور یافته است، گفت: مساله آب در هزاره سوم یک چالش جدی در تمام جهان است.

وی با اشاره به چالش‌های جهانی پیش روی آب گفت: بر اساس گزارش‌های سازمان ملل که در اجلاس مکزیک ارائه شد، بیش از ۱/۲ میلیارد نفر یعنی ۲۰ درصد از مردم جهان از دسترسی به آب بهداشتی در سال ۲۰۰۶ محروم بوده‌اند و پیش بینی شده این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۴۰ درصد جمعیت ۹ میلیاردی آن موقع برسد.

چیت چیان با بیان اینکه مسایل مرتبط با آب روز به روز در جهت حاد‌تر شدن حرکت می‌کند، اظهار داشت: این شرایط نیازمند برنامه‌ریزی و مراقبت کامل و همچنین مدیریت بر آب است.

وزیر نیرو با بیان اینکه ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته، اظهار داشت: طی ۱۰ سال گذشته متوسط بارش‌ها از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۴۲ میلیم‌تر کاهش یافته و کشور با مسایل بسیار جدی در منابع آب روبروست.

چیت چیان افزود: در نتیجه خشکسالی‌های پی درپی و تغییرات اقلیم مجموع منابع آب تجدید شونده کشور از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در ۱۰ سال قبل به ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

به گفته وی، در حالی در اوایل انقلاب میزان سرانه آب تجدیدشونده به ازای هر فرد ایرانی ۴ هزار مترمکعب بود که در حال حاضر این رقم کمتر از ۱۶۰۰ مترمکعب است و این در حالی است که متعاقب برآوردهای بین‌المللی کشورهایی که میزان سرانه آب تجدیدشونده آن‌ها از ۱۷۰۰ مترمکعب کمتر باشد در تنش آبی قرار دارند و اگر این رقم از هزار مترمکعب کمتر باشد آن مناطق وارد بحران آب می‌شوند.

وزیر نیرو در عین حال گفت: متوسط آب تجدیدشونده در کشور کمتر از ۱۶۰۰ مترمکعب است و توزیع این مقدار آب در مناطق مختلف کشور یکسان نیست به طوری که برای مثال میزان سرانه آب تجدید شونده در شرق دریاچه ارومیه کمتر از ۶۰۰ مترمکعب است.

وی از کاهش بارش‌ها نسبت به متوسط بلندمدت خبر داد و گفت: میزان بارش‌ها در تعداد قابل توجهی از استان‌ها نسبت به متوسط ۴۶ ساله کاهش یافته بطوری که در استان‌هایی مثل سمنان و البرز شاهد کاهش ۴۵ و ۴۴ درصدی بارش‌ها نسبت به متوسط درازمدت هستیم، هرچند در برخی استان‌های غربی و شمال شرقی میزان بارش‌ها از متوسط بیشتر بوده است.

چیت چیان خاطرنشان کرد: در کل کشور میزان بارش‌ها ۷ درصد از متوسط بلندمدت کمتر بوده و این حاکی از این است که در بعضی از مناطق دارای وضعیت بسیار حاد هستیم و در مناطق دیگر شرایط مساعد‌تر است.

وزیر نیرو در ادامه با بیان اینکه اگر کشوری کمتر از ۲۰ درصد از منابع آب تجدیدشونده خود را مصرف کند از نظر منابع آبی در وضعیت پایدار قرار دارد، گفت: این در حالی است که ۴۰ درصد از استفاده این منابع قابل تامل است و اگر استفاده از آب تجدیدشونده به ۶۰ درصد برسد آن کشور در مرحله تنش آبی قرار دارد و بیشتر از این میزان هم در معرض بحران آب قرار دارد.

وزیر نیرو ادامه داد: میزان مصرف آب در ایران ۹۶ میلیارد مترمکعب است و این در مقایسه با ۱۲۰ میلیارد مترمکعب از کل منابع آب تجدیدشونده نشان دهنده وضعیت بحرانی آب در کشور است.

وی در ادامه به دلایل بحرانی بودن وضعیت منابع آب و لزوم حساسیت بیشتر در این مورد اشاره کرد و گفت: یکی از نمودهای بحرانی بودن وضعیت منابع آب خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه هاست، بطوری که نه فقط در دریاچه ارومیه بلکه سایر تالاب‌ها هم وضعیتی مشابه آن دارند و از تالاب‌هایی همچون بختان و طشک آثاری باقی نمانده است.

وی بحران منابع زیرزمینی را از دیگر نمودهای وضعیت حاد منابع آب در کشور عنوان کرد و گفت: یکی از راحت‌ترین راه‌های تامین آب استفاده از منابع آب‌های زیرزمینی است و در حال حاضر بیش از نیمی از آب مورد نیاز کشور از چاه‌ها تامین می‌شود.

چیت چیان اضافه کرد: این در حالی است که بر اثر حفر چاه‌های غیرمجاز و همچنین برداشت بیش از اندازه از چاه‌های مجاز طی سال‌های گذشته ۱۰۰ میلیارد مترمکعب از ذخایر استاتیک سفره‌های زیرزمینی کاهش یافته و تنها در سال گذشته برداشت آب از این بخش سفره‌های زیرزمینی به ۱۱ میلیارد مترمکعب رسیده است.

چیت‌چیان گفت: این وضعیت شرایطی را بوجود آورده که دیگر امکان استحصال آب امکان پذیر نیست که نتیجه آن از بین رفتن کشاورزی، فرونشست زمین و حتی جابجایی مراکز جمعیت است.

وزیر نیرو کاهش قابل توجه روان آب رودخانه‌ها در طی ۱۰ سال گذشته را از دیگر نمودهای وضعیت بحرانی آب در کشور عنوان کرد و گفت: میزان روان آب رودخانه‌ها در کشور به ۴۶ درصد رسیده است و این در حالی است که در مقایسه با بازه زمانی بلندمدت میزان روان آب رودخانه‌ها در ۷ ماه اول سال ۵۳ میلیارد مترمکعب بوده و این رقم در سال جاری به ۲۵ میلیارد مترمکعب رسیده است.

چیت چیان خشک شدن رودخانه زاینده رود را از دیگر نمونه‌های بحرانی بودن وضعیت منابع آب کشور عنوان کرد و گفت: در حالی که سد ساوه برای ذخیره ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب احداث شده در طول عمر این سد هیچ‌گاه بیشتر از ۳۰ میلیون مترمکعب آب در این سد ذخیره سازی نشده است و یا در حالی که ظرفیت سد چرخه ۷ میلیارد مترمکعب بود هیچ‌گاه میزان آب این سد بیشتر از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون مترمکعب نرسیده است.

وی بروز تنش‌های سیاسی و اجتماعی و حتی امنیتی را از تبعات این وضعیت بحرانی در میزان روان آب‌ها عنوان کرد.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: برای اینکه نگذاریم وضعیت بیشتر از این بحرانی شود، باید استفاده از منابع آب تجدیدشونده را به ۶۰ درصد محدود کنیم هرچند این مطلوب نیست اما چاره‌ای نداریم و باید حداکثر به جای ۹۶ میلیارد مترمکعب، ۷۲ میلیارد مترمکعب آب مصرف کنیم.

به گفته وزیر نیرو، باید با مصرف پایدار منابع آب امکان حیات را برای نسل‌های آینده فراهم کنیم و در این راستا مهم‌ترین مساله مدیریت مصرف و ارتقای بهره وری آب است. به گفته وی، از کل منابع آب کشور ۹۲ درصد در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و این در حالی است که میزان بهره وری آب در بخش کشاورزی تنها ۳۳ درصد است، در حالی که می‌توان راندمان کشاورزی را به دوبرابر افزایش داد که نیازمند سرمایه گذاری است.

چیت چیان خاطرنشان کرد: با این میزان مصرف آب نمی‌توانیم نیاز غذایی کشور را جوابگو باشیم بطوری که ۴۰ درصد از نیاز غذایی از خارج وارد می‌شود در صورتی که با ارتقای بهره وری می‌توانیم مصرف آب را به ۷۲ میلیارد مترمکعب کاهش دهیم.

وزیر نیرو اظهار امیدواری کرد با مشارکت و راهنمایی نمایندگان به راه حل جامعی در مورد وضعیت آب برسیم و بتوانیم بهره وری را ارتقا دهیم.

چیت چیان در ادامه به راه حل‌های استفاده پایدار از منابع آب اشاره کرد و گفت: مهار آب‌هایی که از کشور خارج می‌شود، جلوگیری از اتلاف و هدررفت آب در شبکه‌های آبرسانی، بازچرخانی آب در صنعت و پساب آب شهری، استفاده از آب‌های نامتعارف، تجارت آب مجازی و کشاورزی فرامرزی، مجهز کردن تمام چاه‌ها به موتور هوشمند، اعمال قانون در مورد برداشت آب غیرمجاز چه از سفره‌های زیرزمینی و چه از آب‌های سطحی از مهم‌ترین این موارد است.

وی ادامه داد: مجموع سدهایی که مورد احداث قرار گرفته و از آن‌ها بهره برداری می‌شود یا آنهایی که در دست ساخت است ۷۲ میلیارد متر مکعب آب را استحصال می‌کنیم که ۴۹ میلیارد متر مکعب آن قابل تنظیم خواهد بود. این ۴۹ میلیارد یعنی ۳ میلیارد متر مکعب بیشتر از کل آبی که قابل تنظیم کردن است.

چیت چیان اضافه کرد: ما نیازمند این هستیم که یک بازنگری در احداث سد‌ها داشته باشیم که در اینجا نیازمند همکاری و همدلی مجلس محترم هستیم تا منابع و پول مردم را در جایی مصرف نکنیم که موجب شود بازده اقتصادی نداشته باشد.

چیت چیان در بخش دیگری از سخنانش در مورد مهاجرت جمعی از مردم روستا‌ها به شهر‌ها به دلیل کمبود آب گفت: از جمعیت کشور، ۵۴ میلیون نفر در شهر‌ها و ۴/۱۶ میلیون نفر در روستا‌ها تحت پوشش هستند.

وی ادامه داد: ما ۶۵۰۰ روستا داریم که متاسفانه این روستا‌ها در طول سالیان گذشته تنها با تانکر آب رسانی شده‌اند.

وی ادامه داد: خوشبختانه در تنظیم بودجه سال ۹۳ دولت و نمایندگان به این مساله توجه کرده‌اند و ردیف مستقلی را به صورت ملی برای آب روستا‌ها در حدود ۷۰۰ میلیلارد تومان اختصاص دادند.

چیت چیان ادامه داد: کمبود آب باعث مهاجرت برخی از مراکز جمعیتی به شهر‌ها شده است که ما باید جلوی آن را بگیریم.

وی گفت: هم اکنون روی هم رفته پروژه مطالعاتی فعال آب شهری در حدود ۳۹۰ مورد داریم و ۱۹۰۰ پروژه اجرایی آب شهری داریم که در مورد تامین آب است.

وزیر نیرو خاطرنشان کرد: ما ۹۱۰ مورد پروژه‌های اجرایی آب شهری داریم و در ۲۸۰ مجتمع روستایی دارای پروژه مطالعاتی هستیم.

چیت‌چیان خاطرنشان کرد: کارهای ما کاملا تعریف شده است و ابهامی از نظر برنامه وجود ندارد و فقط ما محدودیت منابع داریم.

وی اضافه کرد: ما هم اکنون در بخش آب بیش از ۵ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران بدهی داریم که معنایش این است که کارهای اجرایی ما بسیار سریع‌تر از میزان منابعی که در اختیار ماست انجام می‌شود پس وزارت نیرو آمادگی کامل برای اجرایی کردن پروژه‌ها را دارد.

چیت چیان اظهار امیدواری کرد: با تعامل میان مجلس و دولت منابع بیشتری برای موضوع آب اختصاص داده شود.

وی افزود: ما در یخش آب فقط اکتفا به منابع دولتی نکردیم بلکه هم اکنون ۷۶ پروژه فعال داریم که قراردادش با بخش خصوصی بسته شده است و در این راستا بخش خصوصی را تجهیز کردیم و تقاضای ما این است که اگر ردیف آب تضمینی را در بودجه در نظر بگیریم بیشتر می‌توانیم بخش خصوصی را در این امر مشارکت دهیم.