ایده ها و انگیزه های مشترک، بستر همکاری های ایران و یونسکو

ایران در هفته جاری میزبان مدیر کل سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، با نام اختصاری «یونسکو» (UNESCO) است.

«ایرینا بوکووا» مدیر کل یونسکو که از عصر روز جمعه پنجم اردیبهشت ماه سفر خود را به ایران آغاز کرده است، پنج روز میهمان شهرهای مختلف خواهد بود تا در کنار شرکت در نشست های آموزشی و فرهنگی و نیز رایزنی و گفت و گو با مسوولان ایرانی، از بناهای تاریخی و فرهنگی کشورمان دیدن کند.

این نخستین سفر مدیرکل یونسکو به ایران طی یک دهه گذشته به شمار می رود که با دعوت رسمی «رضا فرجی دانا» وزیر علوم، تحقیقات و فناوری صورت گرفته است.

**مدیر کل یونسکو و برنامه هایی برای گسترش همکاری ها با ایران

بوکووا که از سال 2009 میلادی (1388 خورشیدی) سکان مدیریت یونسکو را به دست گرفته است، در نخستین گام از سفر خود با «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرد.

مدیر کل یونسکو روز شنبه در مراسم رونمایی از نقشه های ثبت شده تاریخی ایران در برنامه حافظه جهانی یونسکو شرکت و در سخنانی از تلاش های ایران برای نگهداری از میراث های فرهنگی گرانبهای جهان تقدیر و تشکر کرد.

در گفت و گوهای ظریف و بوکووا، 2 طرف بر تقویت روابط فرهنگی ایران و این نهاد بین المللی تاکید کردند. همچنین در این دیدار، به خشونت و افراط گرایی به عنوان یکی از مهمترین تهدیدهای پیش روی صلح، امنیت بین المللی، فرهنگ و میراث مشترک بشری اشاره و بر بایسته های جلوگیری از گسترش این تهدید تاکید شد.

بوکووا در دومین روز از سفر خود به ایران، از موزه هنرهای معاصر تهران دیدن کرد. وی پیش از این دیدار، در نشستی با فرجی دانا به رایزنی درباره گسترش همکاری های مشترک پرداخت.

به گزارش ششم اردیبهشت ماه خبرگزاری جمهوری اسلامی، «حسین سالار آملی» قایم مقام امور بین الملل وزیر علوم، در حاشیه سخنرانی بوکووا در دانشگاه تهران، گفت و گو با رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزیران آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی را از دیگر دستورهای کار مدیرکل یونسکو در تهران برشمرده است.

همچنین بوکووا در روزهای آینده به استان های کرمان، فارس و اصفهان سفر خواهد کرد تا در کنار دیدار از بناهایی چون ارگ بم، تخت جمشید و میدان نقش جهان، از نزدیک روند بازسازی یا برنامه های میراث جهانی این آثار تاریخی- فرهنگی را پیگیری کند.

به گفته سالار آملی، بوکووا پس از بازگشت به تهران، به احتمال زیاد با «حسن روحانی» رییس جمهوری، نیز دیدار و گفت و گو خواهد کرد.

**نگاهی به فعالیت ها و اهداف سازمان یونسکو

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد از نخستین سازمان های وابسته به سازمان ملل به شمار می رود که در سال 1945 میلادی (1324خورشیدی) پایه ریزی و پاریس به عنوان مقر دایمی این سازمان در نظر گرفته شد.

یونسکو بر پایه هدف دستیابی به صلح، امنیت و رفاه جهانی از راه گسترش همکاری های علمی، فرهنگی و آموزشی بین ملت ها، تاکنون روند پر فراز و نشیبی را پیموده است.

حتی در برخی بازه های زمانی در دهه 1970 تا 1980 میلادی، یونسکو به دلیل رویکردهایی به نسبت مستقل و اعلان اهدافی چون ایجاد «نظم نوین اطلاعات در جهان»، با اعتراض برخی کشورهای غربی چون آمریکا و انگلیس روبرو شد.

این کشورها در سال های میانی دهه 80 میلادی با ایراد اتهام هایی چون تبدیل شدن یونسکو به پایگاه دولت های جهان سوم و کشورهای کمونیستی برای حمله به غرب، از این سازمان خارج شدند و تا یک دهه گذشته، خارج از عضویت یونسکو بودند.

پذیرش عضویت دایم فلسطین که با وجود تهدید آمریکا به قطع بودجه این سازمان و فعالیت های کارشکنانه لابی های صهیونیستی در آذرماه سال 1390به وقوع پیوست، نمونه ای از رویکردهای مستقل این سازمان در سال های پیشین بوده است.

و اما مهمترین فعالیت های فرهنگی و آموزشی یونسکو در سال های گذشته، گسترش آموزش عمومی در همه نقاط جهان، در میان نسل ها و در زمینه ها و عرصه های گوناگون بوده است.

یونسکو در این سال ها کوشیده تا اهدافی چون آگاهی بخشی در زمینه اخلاق، حقوق بشر، بیماری های خاص همچون ایدز، نابرابری های ن‍ژادی، جنسیتی و ... را به پیش برد.

یاری رساندن و پشتیبانی از جریان آزاد اطلاعات، گسترش فناوری های ارتباطی و تحقیقات دانش بنیان، پژوهش های زیست محیطی، فقرزدایی، گفت گوی های بین فرهنگی و نیز حفاظت از میراث های جهانی در زمینه های گوناگون از دیگر دستورهای کار یونسکو به شمار می رود.

با توجه به ماموریت های گسترده ای که یونسکو در حوزه های یاد شده بر عهده گرفته، در هر یک از کشورهای عضو بر پایه ماده 7 اساسنامه این سازمان، کمیسیون های ملی تشکیل شده تا وظیفه پیوند بین ظرفیت ها و فعالیت های داخلی و برنامه های جهانی یونسکو را بر عهده گیرند.

از مهمترین نقاط پیوند فعالیت های دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و ماموریت های یونسکو در سال های گذشته می توان به طرح «گفت و گوی تمدن ها» اشاره کرد که از سوی مقام های ایرانی در سال 1380 از آن رونمایی شد.

در فصل تازه همکاری های ایران و یونسکو، به نظر می رسد شعار و طرح «جهان بدون خشونت» رییس جمهوری نیز می تواند با اقبالی فراگیر، به دستورکاری مشترک برای همکاری های ایران و جامعه بین المللی تبدیل شود.

** ایران، یونسکو و افق های پیش رو

همچنان که قایم مقام امور بین الملل وزیر علوم تصریح داشته، به دلیل بنیان ها و اهداف فرهنگی انقلاب اسلامی و نظام برآمده از این انقلاب، می توان به ایده ها و انگیزه هایی مشترک بین جمهوری اسلامی ایران و یونسکو اشاره کرد.

در این پیوند، گفت و گوی بین فرهنگ ها، آزادی بیان، دسترسی آزاد به دانش و فناوری های گوناگون از مهمترین این ایده ها و ارزش های مشترک به شمار می رود.

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز در دیدار با مدیرکل یونسکو، با یادآوری سخنان پیشین خود در مجمع عمومی این سازمان تاکید کرد علم بدون مرز است و یونسکو باید در زمینه رفع سلطه برخی از اعضا در حوزه دانش و فناوری تلاش کند.

افزون بر این مولفه های مشترک گفتمانی، همکاری در زمینه تغییرات آب و هوایی، چالش های زیست محیطی، مدیریت آب، حفاظت از بناها و میراث فرهنگی می تواند در زمره مهمترین دستورهای کار مشترک ایران و یونسکو قرار گیرد.

همچنین همکاری های تنگاتنگ ایران و این سازمان جهانی در زمینه توسعه صنعت گردشگری نیز می تواند در بردارنده فرصت ها و مزیت های فراوانی باشد.

در مجموع باید گفت در سالی که اعتلا و بهبود وضعیت فرهنگی به یکی از مهمترین اهداف مسوولان و تصمیم گیرندگان کشور تبدیل شده، گشایش فصل مشترک همکاری ها با یونسکو می تواند در بسیاری زمینه ها کاربردی و راهگشا باشد.

از محمد کاظمی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

تخقیق**9279**1358