آمریکا و تداوم راهبرد پهپادی برای مبارزه با القاعده یمن

دور تازه ای از یورش های هوایی پهپادهای آمریکایی ضد نیروهای القاعده از سی ام فروردین ماه در یمن آغاز شده و دهها کشته و زخمی از اعضای القاعده و برخی شهروندان غیرنظامی یمن بر جای گذاشته است.

در همین پیوند، خبرگزاری انگلیسی «رویترز» سی و یکم فروردین ماه از کشته شدن نزدیک به 30 تن از شبه نظامیان القاعده در یمن به وسیله هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی خبر داد.

تارنمای شبکه خبری «بی. بی. سی» نیز اول اردیبهشت در گزارشی عنوان کرد سه تن از نیروهای القاعده یمن در حمله هواپیماهای بدون سرنشین کشته شده اند.

دور تازه یورش ها ضد نیروهای القاعده در حالی صورت می گیرد که چندی پیش یکی از تارنماهای وابسته به گروه های جهادی، فیلمی از گردهمایی برخی سران اصلی القاعده در یمن منتشر کرد که تحلیلگران، آن را نشانه ای از دورخیز نیروهای القاعده برای دور تازه یورش ضد دولت یمن و نیروهای آمریکایی می دانند.

**القاعده در شبه جزیره عربی

آنگونه که آمریکا عنوان می کند گروه موسوم به «القاعده شبه جزیره عربی» خطرناک ترین گروه وابسته به القاعده در جهان است. این گروه در سال 1388 از پیوستن 2شاخه القاعده عربستان و القاعده یمن ظهور کرد و پایگاه اصلی فعالیت خود را کشور یمن قرار داد.

مدتی پس از تشکیل گروه القاعده شبه جزیره عربی بود که نیروهای آمریکایی در برنامه ادعایی خود برای مبارزه با تروریسم (دهشت افکنی) از خنثی سازی یک حمله انتحاری در خطوط هوایی «دیترویت» خبر دادند.

در تحقیقات و بازجویی های به عمل آمده از متهم جوان نیجریه ای روشن شد وی از سوی نیروهای القاعده شبه جزیره عربی آموزش دیده بود.

گرچه پس از انفجار ساختمان های تجارت جهانی در نیویورک (یازدهم سپتامبر 1380) یمن به عنوان یکی از پایگاه های تروریسم، هدف یورش نیروها و پهپادهای آمریکایی قرار گرفت اما حادثه دیترویت سبب شد ایالات متحده گروه موسوم به القاعده شبه جزیره عربی را یکی از خطرناک ترین گروه های وابسته به القاعده در جهان معرفی کند.

از دیگر اقدام های این گروه در یمن حمله به نیروهای ارتش و گردشگران یا ربایش و قتل دیپلمات های خارجی است. همچنین، القاعده شبه جزیره عربی افزون بر حادثه دیترویت، یک بمبگذاری نافرجام دیگر نیز داشت که طی آن قرار بود یک بمب جاسازی شده در یک چاپگر از طریق پست هوایی به آمریکا فرستاده شود.

بی ثباتی های سال 1389 ناشی از اعتراض ها ضد «علی عبدالله صالح» رییس جمهوری برکنار شده یمن، باعث شد القاعده از فضای ایجاد شده برای گسترش حوزه نفوذ خود بیشترین بهره را ببرد. در همین زمان این گروه برخی شهرهای جنوبی را اشغال کرد و توانست در مناطق وسیعی از جنوب یمن پایگاه های خود را گسترش دهد.

ترس از گسترش القاعده در پی خیزش های جهان عرب و تقویت آن در کشورهای ضعیف تری همچون یمن، باعث شده است بار دیگر تمرکزها به مبارزه با حضور القاعده در این کشور معطوف شود.

تاثیر دگرگونی ها در سوریه، لبنان، عراق و مصر سیر نارضایتی از نیروهای وابسته به القاعده و گروه های تندرو را به ترس از تقویت این گروه ها در کشورهای پیرامونی همچون یمن تبدیل کرده است. این امر را می توان یکی از عوامل اصلی یورش های تازه ضد مواضع القاعده در یمن دانست.

یورش های القاعده به مراکز امنیتی یمن و ناامنی های ناشی از حضور این گروه در جنوب کشور اراده مبارزه با این گروه را تقویت کرده و همپیوندی بیشتر دولت یمن با آمریکا را سبب شده است.

همانگونه که مقام های امنیتی یمن ادعا می کنند القاعده در پی تدارک یک حمله گسترده به مناطق وسیعی از این کشور بوده است. بر همین پایه، این گروه طی ماه های گذشته در پی تدارک تجهیزات و نیروها و آماده سازی برای این حمله بوده است.

نشست سران القاعده را که مدتی پیش در یمن برگزار شد، می توان نشانی از خیز تازه این گروه برای این گونه حمله ها دانست.

**خیز تازه القاعده شبه جزیره عربی و اقدام پیشگیرانه آمریکا

همانگونه که گفته شد، چندی پیش القاعده فیلمی منتشر کرد که در آن برخی از اصلی ترین سران این گروه در منطقه ای در یمن گرد هم آمده بودند. «نصیر الوحیشی» مرد شماره 2 القاعده، نیز در این گردهمایی حضور داشت. در پایان این فیلم، الوحیشی بر لزوم مبارزه با آمریکا تاکید می کرد.

پس از پخش این فیلم، بسیاری از این اقدام القاعده شگفت زده شده و آن را نوعی تهدید ضمنی آمریکا و نمایش توان القاعده تفسیر کردند.

بر این پایه، برخی تحلیلگران حمله های تازه هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی به پایگاه های القاعده را پاسخی به گردهمایی تازه سران القاعده در یمن می دانند. به نظر می رسد آمریکا با این حمله ها می خواهد نشان دهد همچنان چند قدم از نیروهای القاعده و تصمیم آنان برای عملیات انتحاری جلوتر است.

این حمله ها از همکاری قابل توجه آمریکا با دولت یمن برای مبارزه با گروه القاعده نشان دارد. این را می توان نقطه عطفی در سیاست های مبارزه با تروریسم ایالات متحده در یمن به حساب آورد.

یکی از مقام های امنیتی یمن در این باره می گوید این حمله ها حاصل همکاری های اطلاعاتی منطقه ای و فرامنطقه ای است که حتی عربستان نیز به احتمال زیاد در آن مشارکت داشته است (1). رخداد این حمله ها اندکی پس از دیدار وزیر دفاع یمن از آمریکا می تواند مهر تاییدی باشد بر این ادعا.

بنابراین به نظر می رسد ایالات متحده سعی دارد با اقدامی پیشگیرانه از بازسازی و تقویت دوباره توان القاعده در یمن جلوگیری کند. گردهمایی سران اصلی وابسته به القاعده و اعلام مبارزه با آمریکا را می توان عاملی تحریک کننده برای اقدام تازه این کشور در حمله به پایگاه های القاعده در یمن به حساب آورد.

**سخن پایانی

ترس از گسترش حضور القاعده در یمن و حمله های این گروه به برخی مناطق شهری و نیروهای ارتش باعث شده دولت موقت به تقویت همپیوندی خود با ایالات متحده برای مبارزه با نفوذ القاعده در این کشور بپردازد.

اما آنچه در این میان مبارزه با القاعده و همکاری با آمریکا در این باره را به چالشی برای دولت مرکزی تبدیل کرده، راهبرد ایالات متحده در استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای مبارزه با گروه های تندرو است.

آمریکا چندین سال است برای مبارزه با نیروهای تندرو در مناطق گوناگون از قدرت پهپادها استفاده می کند. این کشور برای انجام عملیات نظامی ضد نیروهای القاعده در افغانستان، پاکستان، سومالی و یمن هواپیماهای بدون سرنشین را به کار می برد.

این راهبرد مخالفانی جدی هم در میان مردم این کشورها و هم در میان برخی سیاستمداران آمریکایی دارد. مردم کشورهای مورد هدف، بر مخالفت با تجاوز یک کشور خارجی به خاک کشورشان تاکید دارند و اینکه در حمله های هواپیماهای آمریکایی بیشتر مردم بی گناه آسیب می بینند نه نیروهای القاعده.

سیاستمداران مخالف نیز بر این امر تاکید دارند که با هر حمله هواپیماها برخی غیرنظامیان نیز کشته می شوند. این امر خشم مردم از آمریکا را تشدید می کند و باعث گرایش بیشتر مردم به گروه های وابسته به القاعده می شود و باید در این راهبرد بازنگری صورت بگیرد.

بنابراین می توان گفت راهبرد استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به عنوان یک تیغ دو دم عمل می کند که طرف تیز آن می تواند نارضایتی از سیاست های دولت مرکزی و ایالات متحده را افزایش داده و به افزایش رویکرد به گروه های وابسته به القاعده منجر شود.

منابع:

1-http://www.csmonitor.com/World/Latest-News-Wires/2014/0421/Al-Qaeda-strikes-kill-55-according-to-Yemen-officials

گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**م.ج**1961**1358