تشریح اندیشه‌های امام موسی صدر برای کسب معرفت دینی

یک استاد حوزه و دانشگاه گفت: منبع کسب معرفت در دین اسلام کتاب، سنت، اجماع و عقل است.

به گزارش خبرنگار دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین شریعتمداری عصر روز دوشنبه در نشست "اندیشه و عمل" با عنوان منابع تفکر دینی در اندیشه امام موسی صدر اظهار کرد: در سنت اسلامی معرفت دینی را باید از منابعی بگیریم که رسمیت داشته باشند و برای دریافت معرفت دینی نمی‌توانیم از هر منبعی استفاده کنیم چراکه منابع دینی محدود هستند. منبع کسب معرفت در دین اسلام کتاب، سنت، اجماع و عقل است.

وی تصریح کرد: این چهار منبع منابع معرفت دینی هستند و در مذهب امامیه نیز "ابن ادریس" در قرن ششم از این منابع نام برده است و روایتی نیز از امام کاظم (ع) در کتاب "تحت العقول" داریم که خطاب به هارون الرشید منابع دینی را همین چهار منبع ذکر کرده است و برای کسب معرفت دینی منبع دیگری نمی‌توانیم مطرح کنیم.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: ما حتی نمی‌توانیم معرفت دین را از سایر علما دریافت کنیم علمای دین ممکن است بتوانند از لحاظ معنوی ما را رهبری کنند ولی ما برای کسب معرفت نمی‌توانیم از علم آنها استفاده کنیم و طبق سخن هر عالمی نمی‌توانیم در دین حلال و حرامی را تغییر دهیم.

شریعتمداری گفت: از بین این منابع مهمترین منبع، منابع مکتوب هستند و مهمترین منبع مکتوب کسب معرفت دینی، کتاب مقدس است و این منبع متنی در تمام ادیان محور است.

وی یادآور شد: وقتی بحث منابع تفکر دینی را مطرح می‌کنیم باید مشخص کنیم که هر کدام از این منابع تا چه اندازه برای ما مهم است و باید نسبت به این منابع را با یکدیگر مورد ارزیابی قرار دهیم. مثلا برای ارزیابی اینکه قرآن باید در پرتو سنت فهمیده شود یا خیر می‌توانیم به منابع اخباریون مراجعه کنیم، آنها در روایات خود دارند که تا روایتی از ائمه در کنار آیات قرآن نباشد ما نمی‌توانیم از آیه قرآن برداشتی داشته باشیم. این طرز فکر اخباریون است.

شریعتمداری در ادامه با بیان این‌که «با این ذهنیت‌هایی که مطرح کرده‌ایم می‌خواهیم دیدگاه امام موسی صدر را درباره منابع دینی بیان کنیم» گفت: ایشان در مورد منابع دینی سه بحث اساسی دارد یکی اینکه قرآن معتبر است و پس از آن این بحث را مطرح می‌کند که آیا قرآن تحریف شده یا خیر؟ مطرح کردن این سوال تاثیری در منبع بودن قرآن ندارد و بحث بعدی امام موسی صدر در رابطه با منابع دینی بحث ظواهر قرآن است که شامل کلمات می‌شود و سومین بحث ایشان مرجعیت قرآن است که در رابطه با کسب منابع دینی این سه موضوع را بیان می‌کند.

وی افزود: امام موسی صدر در نوشته‌های خود تاکید دارد ما برای مفهوم مقصود حرف هر سخنران باید به دلالت لفظی سخن پایبند باشیم و پس از آن سخنان فرد سخنران را در سطح فرهنگ زمان ارزیابی کنیم آن وقت می‌توانیم سخنان هر دوره را به درستی درک کنیم وقتی به سراغ می‌رویم باید شرط اول که دلالت لفظی است را کاملا رعایت کنیم و شرط دوم که مفهوم مخاطب زمانه است را در مورد قرآن نمی‌توانیم انجام دهیم چرا که سخنان قرآن فراتر از مکان‌ها و زمان‌ها است.

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه یادآور شد: براساس این طرز فکر امام موسی صدر می‌توانیم هشت محور را برای ایشان مطرح کنیم که در این جلسه به سه محور از این هشت محور اشاره می‌کنیم. اولین محور ایشان این است که می‌گوید قرآن کریم با همین الفاظ، معانی و ترتیب سور نازل شده و هیچ نوع تحریفی در قرآن صورت نگرفته است این موضوع را ایشان صریحا بیان می‌کند.

شریعتمداری افزود: دومین محور امام موسی صدر این است که وی می‌گوید لفظ باید بر ظواهر نیز دلالت کند یعنی باید بر دلالت لفظی نیز پایبند باشیم و در ادامه می‌گوید ما نمی‌توانیم تعابیر قرآن را از طریق رمز و راز بفهمیم چراکه در قرآن هیچگونه رمزی وجود ندارد این در ادبیات اسماعیله رسمیت دارد که از معانی قرآنی تعبیر رمز و راز دارد. امام موسی صدر بارها می‌گوید ما حق نداریم آیات را تفسیر رمزی کنیم.

وی ادامه داد: حتی ایشان می‌گوید حروف مقطعه قرآن که یکسری می‌گویند این حروف‌ رمزی است این حرف‌ها هرگز رمزی نیستند و بر گرفته از همان معانی لفظی قرآن است. ایشان تنها کسی است که جلوی عملکرد دانشمندان غربی از جمله "هانری کرمن" ایستاده و نظریه آنها را در این خصوص رد می‌کند.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان با اشاره به چهارمین محور کسب معرفت دینی از نظر امام موسی صدر گفت: ایشان همواره به قرآن اهتمام ویژه‌ای داشته است و هرگز این بحث را مطرح نکرده که برای فهم قرآن باید به روایات اشاره کنیم چرا که این طرز فکر اخباریون است امام موسی صدر احادیث دینی را قبول دارد ولی هرگز نمی‌گوید برای تفسیر هر آیه باید به روایات اکتفا کنیم و می‌فرماید ائمه نیز همواره به شاگردان خود توصیه می‌کردند که برای درک بهتر مفاهیم به سمت قرآن بروید.

انتهای پیام