بهانه انگلیس و دیگر کشورهای غربی برای حضور دائمی نظامی در خلیج فارس چیست

"فلیپ هاموند" در تاریخ 10( آوریل (21 فروردین) در سفر به دوحه در بیان دلیل تمایل انگلیس برای ایجاد پایگاه دائمی نظامی در خلیج فارس گفت: با توجه به خروج نیروهای نظامی ما از افغانستان جایی که ما برای سالیان درازی این فرصت را داشتیم که نیروهای خود را آموزش داده و آنها را آماده نبرد کنیم؛ ما نیاز به محل جدید برای آموزش نیروها در شرایط گرمای زیاد و بیابانی داریم از همین رو ما در فکر این هستیم که چگونه می توانیم نظامیان خود را برای شرایط جنگی که در موقعیت هایی همچون گرمای زیاد هوا اتفاق می افتند آماده کنیم به همین جهت لندن در اندیشه ایجاد یک پایگاه نظامی دائمی در خلیج فارس است .

بر اساس گفته های وزیر دفاع انگلیس، لندن هنوز کشوری را که قرار است در آن پایگاه نظامی بریتانیا دایر شود انتخاب نکرده است.

کشور مقصد کدام است؟

در همین رابطه روزنامه آمریکایی ورلد تریبیون با اشاره به سفر دوره ای وزیر دفاع انگلیس به شماری از کشورهای جنوب خلیج فارس در ماه آوریل سال جاری اشاره کرده و می نویسد: "فیلیپ هاموند" وزیر دفاع انگلیس در این سفر مذاکراتی را با مقامات ارشد قطر درباره ایجاد پایگاه نظامی دائمی انگلیس در این کشور کوچک جنوبی خلیج فارس انجام داد. علاوه بر این، بحرین و عمان نیز دیگر گزینه های میزبانی پایگاه نظامی انگلیس هستند. با این حال به احتمال زیاد انگلیس در پایگاه نظامی آمریکا در قطر، مشارکت خواهد کرد.

قطر میزبان مقر فرماندهی نیروهای آمریکایی در منطقه خاورمیانه و شاخ آفریقا موسوم به ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا (سنت کام) است. هم اکنون آمریکا در کویت، امارات، بحرین، قطر و عمان دارای پایگاه یا مراکز نظامی دائمی است. علاوه بر این، فرانسه هم پایگاه نظامی کوچکی را در امارات در اختیار دارد.

انگلیس تا قبل از سال 1971 دارای پایگاه های نظامی دائمی در کشورهای جنوبی خلیج فارس بود.

چرا خلیج فارس برای غرب مهم است؟

منطقه خلیج فارس از چند بعد دارای اهمیت منطقه ای و بخصوص جهانی است یکی از این ابعاد مربوط به منابع نفت و گاز است. پیش بینی می شود تا سال 2030میلادی میزان وابستگی کشورهای جهان و بخصوص اتحادیه اروپا به ذخایر نفت و گاز منطقه با کاهش نفت وگاز سایر حوزه ها بسیار افزایش خواهد یافت، به طوری که این وابستگی برای اتحادیه اروپا در سال 2030 درحوزه نفت به 75 درصد و درحوزه گاز به 66 درصد خواهد رسید، همچنین پیش بینی می گردد تا سال مذکور ذخایر نفتی منطقه خلیج فارس 95 درصد ذخایر موجود جهان را تشکیل خواهد داد.

منطقه خلیج فارس علاوه بر دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز که ویژگی برجسته این منطقه به حساب می آید از نظر موقعیت جغرافیای و همچنین نظام های سیاسی محصور کننده آن دارای اهمیت منطقه ای و جهانی است.

خليج فارس از جمله مناطق آبي جهان است که امروزه به يکي از کانون هاي اصلي بحران و اختلا ف بين المللي تبديل شده است. اين منطقه از جنبه هاي گوناگون داراي ويژگي هاي متمايزي در مقايسه با ساير مناطق آبي و خشکي هاي جهان است که به آن اهميت و برجستگي هاي فوق العاده اي بخشيده است. اهميت فزاينده آن نيز باعث بروز برخي اختلافات و منازعات اقتصادي و به خصوص سياسي شده است.

منطقه خلیج فارس افزون بر موقعیت ژئوپلتیک، موقعیت ژئواکونومیکی نیز دارد و آنچه از همه بر احراز چنین موقعیتی تأثیرگذار بوده، مسأله نفت و گاز است. تحولات نظام بین الملل، بیانگر آن است که در هزاره سوم میلادی، قدرت برتر از آن کسی خواهد بود که بر انرژی جهانی، به ویژه نفت و گاز تسلط یابد و بنابراین، جای تعجب نیست که خلیج فارس به عنوان بزرگ ترین مخزن انرژی جهان، کانون توجه جهانی قرار گرفته است. این منطقه، دارای ذخایر نفتی جهانی بسیار بالایی است و از این نظر، برای کشورهای صنعتی شاهرگ حیاتی به شمار می آید که چرخه اقتصاد را به گردش در می آورد.

به گزارش مهر، قرا گرفتن این موارد در کنار موارد دیگری همچون همسایگی با ایران، نزدیک بودن به کانونهای بحران اخیر جهان و محلی که انگلیس و فرانسه پس از جنگ جهانی اول با تصمیمات خود و ایجاد مرزبندی های جدید پایه گذار جنگ های خونین سال های بعد شدند موجب شده تا حضور در خلیج فارس برای قدرت های بزرگ به عنوان اهرمی قابل اطمینان در معادلات بین الملل تبدبل شود.

رقابت برای حضور تا ابد

این عوامل موجب شده تا کشورهای غربی به دنبال حضور بلند مدت در این منطقه باشند و با صرف هزینه های بالا و دادن امتیاز های گوناگون به کشورهاری مقصد در پی قطعی کردن حضور دائمی در خلیج فارس باشند برای مثال آمریکا به رغم کاهش بودجه نظامی خود، هزینه ای ویژه برای گسترش پایگاه های نظامی در خلیج فارس در نظر گرفته است. 

در همین رابطه فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا  "جان میلر" در سفر اخیر خود به منطقه خلیج فارس، با اشاره به طرح توسعه ۵۸۰ میلیون دلاری پایگاه نظامی آمریکا در بحرین، از جمله تغییراتی که قرار است به منظور ورود کشتی های رزمی ساحلی جدید تا سال ۲۰۱۸ صورت بگیرد، گفت: اتخاذ این تدابیر از حضوری بلندمدت خبر می دهد. برخی تغییرات که هم اکنون در حال ایجاد است این پایگاه را برای ورود کشتی های مذکور آماده خواهد کرد.

طبق اظهارات میلر، این کشتی ها تا اواسط قرن میلادی جاری در این منطقه فعالیت خواهند داشت. وی در ادامه گفت: اگر قرار نبود در این پایگاه نظامی بمانیم، هیچگاه پروژه زیرساخت ها را اجرا نمی کردیم.

فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا تاکید کرد که این نیروها نه صرفا به عنوان نیروهای آمریکایی بلکه به عنوان بخشی از نیروهای ائتلافی در منطقه خلیج فارس فعالیت خواهند داشت.

میلر که در ماه مه (اردیبهشت / خرداد) سال ۲۰۱۲ جانشین"ˈمارک فاک"ˈ شد، هدف آمریکا از حضور نظامی در منطقه را ارایه تخصص، قدرت و رهبری عنوان کرد.

به گفته وی، این نقش در طول زمان افزایش یافته و ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا امیدوار است بتواند از طریق جلب همکاری بیشتر مقامات بحرین و نیز مشارکت شرکای دیگر، فعالیت های خود را کارآمدتر کرده و آن ها را توسعه دهد.

فرماندهی منطقه ای نیروی دریایی آمریکا از سال ۱۹۹۳در بحرین مستقر است و این کشور از ژوئیه ۱۹۹۵ میزبان ناوگان پنجم دریایی آمریکا شد.

نیروی دریایی آمریکا اجرای طرح توسعه پایگاه نظامی خود در بندر سلمان واقع در شرق منامه پایتخت بحرین را چند سال قبل آغاز کرد. هزینه این طرح که قرار است در زمینی به مساحت ۲۸ هکتار و در چهار مرحله اجرا می شود ۵۸۰ میلیون دلار اعلام شده است. طرح مذکور که پیش بینی می شود اجرای آن تا سال ۲۰۱۵ بطول بینجامد، به معنی دو برابر شدن مساحت پایگاه نیروی دریایی آمریکا در بحرین است.

نتیجه

اظهارات فرمانده ناوگان پنجم دریایی آمریکا و وزیر دفاع انگلیس و همچنین تحرکات فرانسه در امارات نشان می دهد که نوعی رقابت پنهان میان این کشورها برای حضور در خلیج فارس در جریان است. این در حالی است که در سال گذشته خبرهایی در مورد مذاکره رژیم صهیونیستی با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس برای ایجاد پایگاه منتشر شده بود. در این میان البته آمریکا با اتکاء به دارائی های خود در این رابطه گوی سبقت را از انگلیس و فرانسه ربوده اما با گذشت زمان و افزایش نیاز اروپا به انرژی ممکن است متحدان جنگ های جهانی تبدیل به دشمنان یکدیگر شوند.

---------------------------------

گزارش از عبدالحمید بیاتی