جنگ آب: نبرد بعدی هند و چین

این نشریه نوشت: کلاود آرپی، کارشناس امور چین، به تازگی در مقاله ای که در یکی از تارنماهای وابسته به وزارت مدیریت منابع آب چین منتشر شده، از ضرورت انجراف جریان آب برخی رودخانه ها برای بهره برداری در زمین های خشک شمال و شمال غربی این کشور سخن گفته است. رودخانه ˈبراهماپوتراˈ که به هند می ریزد، یکی از این رودهاست. این مقاله، نشان می دهد که با وجود انکارهای پکن، طرح های بهره برداری از آب در بالادست از سوی چین در جریان است؛ طرح هایی که نه تنها به هند، بلکه به بنگلادش آسیب خواهند زد.

جیانگ زمین، رییس جمهوری سابق چین، در سال 1999 نخستین کسی بود که طرح بهره برداری عمده از آب های تبت که به ˈرود زردˈ می ریزند را علنی کرد.

مانموهان سینگ، نخست وزیر هند، در سال 2008 نگرانی خویش از اجرای چنین طرح هایی را به اطلاع رهبران چین رساند، اما ˈون جیابائوˈ، نخست وزیر وقت چین، در پاسخ گفت که به دلیل ناامنی منابع آب در چین،طرح های بهره برداری از رودخانه ها برای پکن ضروری است.

البته در سخنان ون جیابائو، تصویری صادقانه از وضعیت چین دیده می شد. توسعه سریع چین، توازن منابع آب را در این کشور بر هم زده است. همین امروز، سیصد میلیون نفر در چین به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی ندارند. چهارصد شهرک از مجموع ششصد شهرک اصلی چین نیز با مشکل کمبود آب روبه رو است.درحالی که میانگین بارش در جنوب چین سالانه 80 اینچ است، در شمال این کشور که شهرهایی پرجمعیت مانند پکن با 20 میلیون و تیانجین با 12 میلیون نفر وجود دارد، میانگین سالانه بارش تنها 8 تا 16 اینچ برآورد می شود.سطح آب های زیرزمینی در پکن، امروز 2.5 متر نسبت به سال 1999 و 59 متر نسبت به سال 1959 کاهش یافته است.

با این وصف، وضعیت کنونی در منطقه حساس است و بعید نیست بحران آب بزودی جایگزین تنش های جاری در مرزهای هند و چین شود.کشور چین 2.8 تریلیون متر مکعب آب در سرزمین هایش دارد و از این نظر، چهارمین کشور جهان شمرده می شود.اما به دلیل جمعیت انبوه چین، سرانه مالکیت آب در این کشور دو هزار و سیصد متر مکعب است. شمال کشور چین، میزبان 44.3 درصد از جمعیت و 59.6 درصد از زمین های قابل کشت کشور است. با این حال، شمال چین تنها 4.5 درصد از آب های این سرزمین را در اختیار دارد. سرانه مالکیت آب در شمال چین 747 متر مکعب، یعنی یک سوم میانگین کل کشور است.

بنابراین، پرسش اساسی اکنون این است که چین چه مقدار از آب های براهماپوترا را منحرف خواهد کرد. در زمینه انحراف آب های رودخانه ای، دو طرح اصلی وجود دارد؛ یکی به انتقال 45 میلیارد متر مکعب از آب های ˈیانگ تسهˈ به شمال و شمال غربی کشور و دیگری به انتقال 50 میلیارد متر مکعب از براهماپوترا به ˈرود زردˈ مربوط است.

هنوز کسی نمی داند که آیا چین تصمیم دارد رود سند که آن هم از تبت سرچشمه می گیرد را نیز منحرف کند. اگر پکن سند را هم منحرف کند، شماری دیگر از رودهای هند که از سند سرچشمه می گیرند هم خشک خواهند شد.

براهماپوترا از هیمالیا سرچشمه می گیرد از هند می گذرد و در منطقه ای به نام بهادرآباد وارد بنگلادش می شود. گروه پیش بینی های راهبردی در بمبئی می گوید یک میلیارد و سیصد میلیون نفر از حوزه آبگیر هیمالیا سیراب می شوند. سرانه آب این حوزه تا دو دهه آینده، بین 13 تا 35 درصد کاهش خواهد یافت. افزون بر این، بین 10 تا 20 درصد از رودهای هیمالیا به شدت به یخچال ها و دریاچه های آن وابسته اند و تا یکصد سال آینده، ممکن است 70 درصد از این یخچال ها آب شوند.

اگر چین و هند بخواهند بر سر منابع آب براهماپوترا رقابت کنند، بنگلادش احتمالا بزرگترین بازنده خواهد بود.کشور بنگلادش سالانه یکهزار و صد و شصت کیلومتر مکعب آب از منابع خارجی دریافت می کند که حدود ششصد کیلومتر مکعب آن از رودخانه براهماپوترا است. منابع داخلی بنگلادش تنها به 105 کیلومتر مکعب می رسد. این بدان معناست که وابستگی کشور بنگلادش به آب های خارجی 91 درصد است.

ژئوپولتیکال مانیتور در پایان نوشت: ضروری است تا پیش از آغاز بحرانی تازه در روابط هند و چین، رویکردی چند جانبه برای حل مشکل آب براهماپوترا برگزیده شود.

مترجمام**9163**1856