سود آمریکا و رژیم صهیونیستی از کشمکش های اوکراین

اوکراین به همراه آمریکا، روسیه و اتحادیه اروپا در حالی بیست و هشتم فروردین ماه پای نخستین دور از گفت و گوهای چهارجانبه در ژنو خواهد نشست که از چند ماه گذشته به کانون توجه جهانی و عرصه ای برای قدرت نمایی روسیه در برابر اروپا و آمریکا تبدیل شده است.

ماجرا از وقفه های پیاپی اتحادیه اروپا برای واگذاری 15 میلیارد دلار وام به اوکراین آغاز شد که «ویکتور یانوکوویچ» رییس جمهوری وقت اوکراین، در سال 2010 میلادی (1389 خورشیدی) درخواست آن را برای چیرگی بر بحران مالی کشور ارایه کرده بود.

با این همه، پیش بینی فقط 610 میلیون یورو کمک مالی در توافقنامه همکاری تجاری اوکراین با اتحادیه اروپا آن هم پس از گذشت چهار سال، برای یانوکوویچ گران آمد به گونه ای که شرایط اتحادیه اروپا برای ارایه وام به «کی یف» را «تحقیرآمیز» خواند و از امضای این قرارداد سر باز زد.

همزمان، پیشنهاد کمک 15 میلیارد دلاری «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه، لبخند را به لبان یانوکوویچ و البته مخالفان معترض را از آذرماه پارسال به خیابان ها و میدان استقلال کی یف آورد.

حضور بسیاری از مقام های آمریکایی و اروپایی در پشتیبانی از مخالفان آتش خشم آنان را شعله ورتر و ناآرامی ها را عمیق تر کرد تا جایی که سرانجام یانوکوویچ سوم اسفندماه اوکراین را ترک کرد و کشور در دست مخالفان افتاد.

با این همه، جدایی شبه جزیره کریمه به عنوان تنها بخش خودمختار اوکراین در پی برگزاری همه پرسی بیست و پنجم اسفندماه 1392 موضع دولت موقت غربگرای اوکراین را تضعیف کرد.

اکنون نیز پیروی مردم برخی شهرهای شرقی از همین خواسته تنش ها میان مسکو و کی یف (با پشتیبانی واشنگتن و کشورهای اروپایی) را تداوم بخشیده است.

در این میان، ناآرامی های اوکراین گرچه شهروندان روس تبار را رو در روی دیگر اوکراینی ها قرار داد و تلی از ویرانی و آتشی زیر خاکستر را بر جای گذارد اما برای چندین طرف مانند آمریکا و رژیم صهیونیستی سودهایی را به همراه داشته است.

** آمریکا در رویارویی با روسیه برای سودجویی در شرق اروپا

گرچه روسیه با جدا کردن کریمه از بدنه اوکراین، قدرت تاثیرگذاری برای افزایش حوزه نفوذ خود را در پوشش تازه ترین نلاش ها برای دگرگونی های مرزی در قاره اروپا نشان داد و خواست خود برای تحقق رویای اوراسیای وسیع و مقتدر را به رخ کشید اما نمی توان سود آمریکا از ناآرامی های اوکراین را نادیده گرفت.

واشنگتن از کیلومترها دورتر از منطقه به طور جدی اوضاع اوکراین را پیگیری می کرد و حتی مقام های رسمی و نظامی خود را به عرصه فرستاد.

گرچه در آغاز برخی اقدام های مقام های آمریکایی مانند افشای گفت و گوی «ویکتوریا نولاند» سخنگوی وزرات امورخارجه آمریکا با سفیر این کشور در کی یف و سخنان توهین آمیز او درباره اتحادیه اروپا واکنش منفی مقام های قاره سبز را به همراه داشت اما واشنگتن با سیاست «رهبری از پشت پرده» کم کم خود را با هدف بازآفرینی انقلاب نارنجی در سال 2004 میلادی (1384 خورشیدی) جلو کشید.

کاخ سفید همچنین در میانه جنگ لفظی و استفاده از ابزار تحریمی علیه مسکو، کنار رهبران اروپا قرار گرفت تا شاید کینه آنان از موضوع شنود تلفنی و جاسوسی را از بین ببرد و در سفر اوایل فروردین ماه به بروکسل موضوع ایجاد بزرگ ترین منطقه آزاد جهان میان آمریکا و قاره سبز با سودآوری سالانه 119 میلیارد دلار را نهایی کند؛ هدفی که تا اندازه ای به آن رسید.

خواسته بزرگ تر آمریکا به موضوع استقرار سامانه پدافند موشکی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در شرق اروپا و همجوار با مرزهای روسیه بازمی گردد که سال ها عاملی تنش زا میان مسکو- واشنگتن بود.

اما به نظر می رسد اوضاع تازه اوکراین، جولان رزمناوهای آمریکایی در دریای سیاه و افزایش نیروهای نظامی را به همراه داشته و بازار فروش سلاح به کی یف را داغ کرده است.

بیستم فروردین ماه هم خبرگزاری فرانسه به نقل از معاون وزیر دفاع آمریکا نوشت: «گرچه واشنگتن به دنبال رویارویی با روسیه در اروپا نیست ولی ممکن است نسبت به میزان حضور خود در اروپا و برگزاری رزمایش های متعدد و نیز درباره شمار نیروهای مستقر خود در این منطقه به ناچار تجدید نظر کند».

هم اکنون 40 هزار نیروی نظامی آمریکا در آلمان، 11 هزار نفر در ایتالیا و 9 هزار و 500 تن در انگلیس مستقرند. بنابراین بیجا نیست همانگونه که شبکه خبری «المنار» لبنان بیست و دوم فروردین ماه درباره گفته های رییس جمهوری آمریکا در سفر به عربستان سعودی نوشت، اوکراین را اولویت کنونی برنامه های واشنگتن بخوانیم.

از سوی دیگر، آمریکا اینک میدان را برای پر کردن جای خالی روسیه ای خالی می بیند که با افزایش قیمت گاز صادراتی خود به اوکراین تا 485 دلار برای هر مترمکعب، دوباره چشمان رهبران اروپا درباره تکرار قطع گاز را نگران کرده است. آنگونه که تارنمای رادیو دولتی «صدای روسیه» هشتم فروردین ماه نوشت: «واشنگتن می تواند نزدیک به 60 میلیارد از نیاز 150 میلیارد مترمکعبی اروپا به این منبع انرژی را تامین کند».

همچنین آنگونه که خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتدپرس» سیزدهم اسفند 1392 به دنبال سفر وزیر امورخارجه آمریکا به کی یف نوشت، کاخ سفید آمادگی خود را برای دادن وام یک میلیارد دلاری به اوکراین برای جبران یارانه های از دست رفته در بخش انرژی اعلام کرده است.

** رژیم صهیونیستی و معادله گازی

این رژیم از زمان آغاز ناآرامی ها در اوکراین کوشید موضع چندان روشنی نداشته باشد و حتی در برخی نشست های سرنوشت ساز برای تصمیم گیری درباره تحریم روسیه شرکت نداشت، موضوعی که نارضایتی کاخ سفید را به دنبال داشت.

از سوی دیگر انتشار برخی خبرها مانند آنچه روزنامه فرامنطقه ای «الحیات» بیست و هشتم بهمن ماه 1392 نوشت، از حضور شماری از نیروهای نظامی اوکراینی تبار در کی یف برای رهبری گروه های مخالف یانوکوویچ حکایت می کرد.

همچنین پانزدهم اسفندماه 1392 روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» از آموزش فوریت های پزشکی به یهودیان اوکراین از سوی موسسه های «یونایتد هتزولا» و «زاکا» که به تازگی ادغام شده بودند، خبر داد و هدف آن را «آمادگی برای پاسخ دادن به نیازهای پزشکی در شرایط تلفات شدید و در صورت بالا گرفتن بحران اوکراین» دانست.

در شرایطی که گفت و گوهای سازش در سایه دگرگونی های اوکراین کمرنگ شد و به نوشته المنار، در رتبه دوم برنامه های کاخ سفید قرار گرفت، رژیم صهیونیستی تعهدهای خود در مسائل گوناگونی مانند آزادسازی اسرای فلسطینی یا ساخت شهرک های تازه را با دست های بازتر و خیال راحت تر درباره انتقاد کمتر کاخ سفید نقض کرد.

البته این رژیم به منظور دستیابی به یک موضوع حیاتی از دید قاره سبز دندان طمع خود را تیز کرده است؛ وابستگی اروپا به گاز صادراتی از روسیه.

این رژیم طی سال های گذشته با دست اندازی بر منابع نفت و گاز منطقه حتی برای چاه های موجود در آبهای مشترک با لبنان و قبرس نقشه کشید و از چندی پیش برای تامین نیاز گازی کشورهای اروپایی وارد میدان شد.

بیست و پنجم آذرماه 1392 خبرگزاری قطر از سفر وزیر دارایی رژیم صهیونیستی به مجارستان و خواست مقام های مجاری برای سپردن وظیفه تامین نیاز گازی هفت میلیارد مترمکعبی خود به این رژیم خبر داده بود.

از این رو، سود رژیم صهیونیستی برای رسیدن به اهداف خود در ادامه تنش ها در اوکراین و دامن زدن به اختلاف های واشنگتن- مسکو است.

البته شاید اوضاع کنونی منطقه در ابراز ظاهری بی طرفی این رژیم بی تاثیر نباشد. از یک سو رژیم صهیونیستی و اوکراین بازارهای تسلیحاتی پرکششی برای هم دارند و مقام های این رژیم نمی خواهند خود را از این تبادلات نظامی محروم کنند.

از سوی دیگر، فلسطین اشغالی در منطقه ای میان سوریه، لبنان، اردن و مصر قرار گرفته که دگرگونی های سه سال گذشته چهره تازه ای به آن بخشیده است.

آمریکا تلاش بسیاری می کند برای پیاده سازی سیاست «درگیری نیابتی»، رژیم صهیونیستی را هر چه بیشتر به میدان درگیری های سوریه وارد کند تا به برتری های کنونی ارتش سوری که همراهی های حزب الله لبنان را نیز با خود دارد، پایان دهد.

برای واشنگتن بر هم زدن صحنه سوریه به معنای پیروزی بر سیاست های مسکو برای پشتیبانی از نظام مستقر در آن کشور است.

از سوی دیگر کشیده شدن نبردها به مناطق مرزی، پرتاب گاه و بیگاه موشک ها را به درون مرزهای فلسطین اشغالی به همراه داشته و مهاجران صهیونیست را نگران کرده است.

بر همین پایه بود که بیست و پنجم فروردین ماه تارنمای روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» به نقل از یک مقام این رژیم نوشت: اسراییل بیش از 2 هفته پیش نگرانی های خود درباره اتخاذ یک موضع عمومی علیه روسیه را به آمریکا منتقل کرده است؛ زیرا امکان دارد این امر، به منافع امنیتی اسراییل آسیب جدی وارد کند.

این رسانه بیست و هفتم فروردین ماه نیز از گفت و گوی تلفنی پوتین با «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر این رژیم، خبر داد و نوشت: آمریکا و اسراییل در محکوم کردن روسیه (درباره اوضاع اوکراین) تضاد دارند.

به نوشته این تارنما، «نتانیاهو به تازگی به سبب عقب نشینی در محکوم کردن روسیه، زیر آتش ایالات متحده قرار داشت و یک مقام ارشد آمریکایی گفت یکی از دلایل خشم کاخ سفید، غیبت اسراییل در نشست 2 هفته پیش مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای رای گیری درباره محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین و پشتیبانی از پیوستگی سرزمینی (تمامیت ارضی) کی یف بود».

** جمع بندی

واشنگتن که از مدتها پیش بر سر موضوع هایی مانند استقرار سپر دفاع موشکی در شرق اروپا، ناآرامی های سوریه، حقوق بشر و... با مسکو اختلاف داشت، اوکراین را عرصه ای مناسب برای مچ اندازی با روسیه یافت.

گرچه در آغاز کاخ سفید می خواست با سیاست «رهبری از پشت پرده» از رویارویی مستقیم با کرملین بپرهیزد اما به مرور زمان و برای بستن هر چه زودتر پرونده کی یف، نمایندگان و مقام های بلندپایه ای را به میدان استقلال کی یف گسیل کرد و گرچه پس از بیرون رفتن یانوکوویچ از کشور، هیبت مسکو را ویران شده و چهره آن را شکست خورده ترسیم می کرد اما در برابر رخدادهای کریمه قرار گرفت.

به هر روی، اکنون واشنگتن به دنبال پیروز بیرون آمدن از صحنه اوکراین است تا هم دست به دست رهبران اروپایی به سوی اهداف اقتصادی- راهبردی خود برود و هم تندروها و زیاده خواهان کنگره و منتقدان داخلی را برای مدتی ساکت کند.

در این میان، رژیم صهیونیستی نیز گرچه سودهای اقتصادی- امنیتی بسیاری را در ادامه تنش های روسیه با اروپا دارد اما به دلیل موقعیت منطقه ای خود، مصلحت را در بیطرفی- دستکم در ظاهر- می بیند.

از این رو، به نظر می رسد ناآرامی های اوکراین نه فقط برای آمریکا سودهایی را در پی داشت و واشنگتن بر پایه مصالح و منافع خود از آن بهره جسته و می جوید، بلکه نوزاد نامشروع غرب در خاورمیانه یعنی رژیم صهیونیستی نیز می کوشد از نمد اختلاف اروپا و روسیه بر سر اوکراین، کلاهی برای خود ببافد.

از مریم مسعود- گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**1961**1358