تغییر در سیاست خارجی عربستان نسبت به ایران بعید به نظر می رسد/ پشت پرده برکناری بندر بن سلطان

به گزارش خبرنگار مهر، رسانه های جهان دو روز گذشته خبری را روی خروجی های خود قرار دادند که محافل امنیتی و نظامی را به ویژه در خاورمیانه دچار شوک کرد. برکناری "بندر بن سلطان" رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی به عنوان یکی از افراد بسیار تاثیر گذار در بحران سوریه و تنش آفرینی ها علیه ایران موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.

برکناری "بندر بن سلطان" به طور حتم مسائل پشت پرده فراوانی دارد که طی روزهای آتی شاهد افشای احتمالی بخشی از آن خواهیم بود. نظر به اهمیت این موضوع، خبرنگار مهر گفتگویی را با پروفسور "نادر انتصار" رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا در این خصوص انجام داده که در ادامه می آید.

انتصار از کارشناسان مسائل خاورمیانه است."سیاستهای کردها در خاورمیانه" از جمله آثار این استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل به شمار می رود.

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: دلایل اصلی برکناری "بندر بن سلطان" از ریاست دستگاه امنیتی عربستان و جایگزینی "یوسف الادریسی" به جای وی چه بود؟

انتصار: خبرگزاری رسمی عربستان سعودی به طور مختصر بر اساس حکم پادشاه این کشور اعلام کرده که "بند بن سلطان" از سمت خود بنا بر "درخواست خودش" کنار رفته است و ژنرال "یوسف بن علی الادریسی" معاون بندر در سازمان اطلاعاتی عربستان جایگزین وی شده است.

در بیانیه و حکم صادر شده هیچ اشاره ای به این نشده که "بندر" از سایر فعالیتها و سمتهای مهم دیگر خود کنار کشیده شده باشد؛ برای نمونه سمتهایی چون دبیر کلی شورای امنیت ملی عربستان.

باید توجه داشت هم ناگهانی بودن خبر برکناری "بندر" و هم لحن تند آن نشان از جنگ قدرت در خاندان آل سعود دارد. سه هفته قبل از اعلام کناره گیری و استعفای "بندر"، منابع رسمی سعودی اعلام کردند که "بندر" در مراکش برای گذراندن دوران نقاهت ناشی از جراحی شانه خود به سر می برد.

حال مشخص می شود که "بندر" در فرایند اخراج و برکناری قرار داشته و مسافرت او به مراکش سرپوشی بوده بر این فرایند که نهایتا منجر به برکناری او از سمت مهمش شده است.

این تغییر چه تأثیری بر قدرت ملک عبدالله و هرم قدرت در این کشور خواهد داشت؟

وقتی ملک عبدالله، "بندر" را به عنوان رئیس سازمان اطلاعاتی عربستان در سال 2012 منصوب کرد دو دلیل عمده برای انجام کارش داشت. دلیل اول این بود که بندر مواضع سخت و غیرآشتی جویانه نسبت به نظام سوریه و بشار اسد داشت. همچنین دلیل دوم این انتصاب به این خاطر بود که "بندر" مخالف جدی برنامه هسته ای ایران بود.

در هر دو زمینه باید توجه داشت که خط مشی ها و سیاستهای بندر غیرسازنده بود و به سیاستهای منسوخ منطقه ای عربستان صدمه وارد کرد.

ممکن است مخالفان و دشمنان ملک عبدالله در خاندان سعود شکست این سیاست و خط مشی را برای تضعیف بیشتر جایگاه عبدالله به کار ببرند. به هر حال خیلی زود است بخواهیم آثار برکناری "بندر" را بر روی آینده سیاسی ملک عبدالله مورد سنجش و قضاوت قرار بدهیم.

با توجه به مواضع ضدایرانی شدید بندر بن سلطان، آیا با برکناری او تأثیری بر سیاست خارجی عربستان در قبال ایران خواهد داشت؟

ممکن است برخی تغییرات در سیاست خارجی عربستان نسبت به ایران رخ دهد اما تصور می کنم که این امر خیلی بعید باشد.

مسلما بندر بن سلطان مواضع و دیدگاههای ضدایرانی شدیدی داشت اما باید توجه داشت که بندر تنها یک نفر از میان شمار افرادی است که سیاست خارجی عربستان نسبت به ایران را تعیین می کنند.

همچنین باید توجه داشت که اگر بندر در جایگاه و مقام خود در شورای امنیت ملی عربستان باقی بماند در این صورت به عنوان یک چهره کلیدی در دستگاه سیاست گذاری عربستان در امور خارجی باقی خواهد ماند.

آیا این تغییر را می توان در راستای همسویی عربستان با سیاستهای آمریکا در منطقه که پیش از این شاهد واگرایی در برخی موارد آن بودیم تلقی کرد؟

در این زمان، نمی توان ارتباط مستقیمی میان برکناری بندر از ریاست سازمان اطلاعاتی عربستان و سیاست خارجی واشنگتن در منطقه یافت. "بندر" همیشه به مثابه "آدم واشنگتن" در ریاض نگریسته می شده است.

...............

گفتگو از جواد حیران نیا-فریدون ناعمی