بازی جدید کرملین در پرونده هسته ای ایران

بحران اوکراین پس از جدایی منطقه استراتژیک کریمه وبا ادامه اقدامات طرفدر ان روسی تبار علیه دولت غرب گرا در شرق این کشور؛ وارد مرحله جدیدی شده است . هرچقدر موج تجزیه طلبی در اواکراین جدی ترمی شود به همان نسبت هم رویارویی روسیه با غرب در ابعاد مختلف شکل واقعی تری به خود می گیرد.
البته تلاش غرب با تهدید وتحریم برای منصرف نمودن مسکو از اقدامات ایذایی علیه دولت جدید کیف وبه رسمیت شناختن آن عملا راه به جایی نبرده وروسها خشمگین از ورود غرب به حیات خلوت خود وبه خطر افتادن امنیت ملی خود آماد ه رویارویی همه جانبه وپرداخت هزینه هم هستند . هم زمانی این مناقشه بزرگ با گفتگوهای ایران وگروه 5+1در موضوع هسته ای به برخی گمانه زنی های سیاسی دامن می زند که گویا روسها برای انتقام گیری از غرب ممکن است که با عدول از توافقات قبلی به نفع ایران ودور زدن تحریم های سازمان یافته بین ا لمللی اقداماتی را انجام دهند.
به این مفهوم که قدرت مانور روسها در مقابل غرب با نزدیکی بیشتر به ایران افزایش یابد وکرملین بار دیگر از برگ ایران به عنوان امتیاز گیری از قدرت های غربی استفاده کنند . حتی موج جدید رسانه ای علیه ایران با احتمال توافق تهاتری نفتی با روسیه به میزان دومیلیارد دلار در گرماگرم دور جدید مداکرات ژنو براه افتاده ومقامات آمریکایی همکاری نفتی میاتن تهران مسکو رادر تضادبا توافقات قبلی ارزیا بی می کنند وآشکارا از اعمال تحریم های جدید در صورت عملیاتی شدن این قرارداد نفتی حمایت می کنند . سوالی مطر ح است آیا ایران بار دیگر به بازی روسها باید تن دهد ؟و آیا مناقشه اوکراین وتاثیر آن بر روند مذاکرات آتی ایران با غرب به نفع کشور مان هست ؟
دولت تدبیرو امید براساس سیاست اصولی خود از ابتدای بحران فراگیر اوکراین تلاش داشته است که از ورود به این مناقشه وموضع گیری آشکار به نفع طرفین دعوا خودداری کنند . دراین میان در دعوای حقوقی در موضوع اوکراین در مجمع عمومی غرب علیه روسیه ساز مان ملل متحد با رای ممتنع خویش نشان داد نمی خواهد که دستاورد های هسته ای خویش را در عرصه حفظ منافع ملی وشکسته شدن سد بزرگ تحریم های بین المللی راقربانی مجادلات اخیر روسیه آمریکا نماید .
در هرصورت تداوم مناقشه اخیر شرق وغرب برسر اوکراین برخلاف تصور عده ای به نفع منافع ایران نیست وهرگونه سنگ اندازی درروند مذاکرات آتی هسته ای وتاخیر در تدوین تفاهم نهایی ژنو برای برچیده شدن تحریم های بین المللی علیه ایران می تواند نوعی رجعت به فضای تنش زای قبل ازورود جدی به مذاکرات قلمداد گردد .
باید در نظر داشت که روسها در همراهی وهمگامی غرب علیه فعالیت های هسته ای ایران در دهه های گذشته از هیچ تلاشی فرو گذار نبودند واکثر قطعنامه های ضد ایرانی در شورای امنیت ساز مان ملل متحد با رای مثبت آنها روبروشده بود . بی صداقتی روسها به ملت ایران در عدم تمکین قراردادهای مشترک از جمله تحویل موشک های اس 300 وتاخیر مکرر در راه اندازی به موقع نیرو گاه اتمی بوشهر ثابت شده است . بنابراین روسها هیچ وقت شریک استراتژیک وقابل اعتماد برای ایران نبودند واصولا ذهنیت تاریخی مردم ایران نیز نسیت به عملکرد روسها تیرو تار است .
از دیگر سو ؛حل مناقشه ایران با غرب تبعات خویش را بر روابط آینده با روسیه خواهد گذ اشت . از اینرو به نظر می رسد که سیاست مسکو همچنان کنترل بحران هسته ای ایران وتطویل آن برای امتیازگیری دوسویه از طرفین منازعه شکل گرفته باشد . چراکه دستیابی به تکنولوژی غربی در صورت حل وفصل اختلافات با غرب بر سر موضوعات مختلف می تواند بازار پر سودایران را به ویژه در عرصه خرید تسلیحات نظامی از نفوذ سنتی روسها خارج کند .
اگر چه روسیه بدلیل تنگای استراتژیک در مواجهه با غرب برسر اوکراین در فکر نزدیکی بیشتر با ایران هم باشد . برای منافع آنی مسکواست وهیچ گونه تضمینی وجود ندارد که روسها در دارزمدت نسبت به حفظ روابط با ایران متعد باقی بماند . این نگرانی از آنجا نشات می گیرد که روسیه در دوره های مختلف تاریخی به رغم عقد قراردادهای امنیتی در بزنگاه های سخت متحدان خود را در مقابل غرب تنها گذاشتند . که می توان به عدم پشتیبانی جدی از صربها در بحران بالکان ونیز بی تفاوتی به اشغال عراق وهمراهی با غرب در ساز مان ملل متحد برای سرنگونی سرهنگ قذافی اشاره کرد.
همچنین باید اضافه کرد که درست است پوتین مرد قدرتمند کاخ کرملین برای تحقق پروژه اوراسیاگرایی واحیای نفوذ روسیه در خاورمیانه وجهان چشم به جایگاه تعیین کننده ایران در معادلات منطقه ای دوخته ؛ با این وجود ؛روسیه همچنان به ایران به عنوان ابزاری برای رویارویی با غرب وتوازن سازی قدرت نگاه می کند .لذا با توجه به ملاحظات امنیتی ایران در منطقه وتلاش همه جانبه اسراییل وبرخی از کشورهای عربی در عدم حصول به نتیجه مشخص برای بستن پرونده هسته ای ایران در مجامع بین المللی نباید باورود بی ثمر به مسایل اختلاف زا میان روسیه وغرب آب به آسیاب دشمن ریخت وشرایط را برای ادامه دشمنی فراهم نمود .
همچنین باید یاد آور شدکه همسایه شمالی ایران فاقد ابزار وامکانات لازم برای ورود به جنگ سرد گسترده با غرب برسر امسایل اختلاف زا است وروسها تلاش خواهند که سطح رقابت با غرب از محدوده سیاسی وارد فاز نظامی نشود . لذا بحران اوکراین فوریت امنیتی برای ایران هم محسوب نمی شود واین موضوع صرفا در حوزه منافع عمومی قابل تبیین وبررسی است . ولذا دستگاه سیاست خارجی کشورمان فقط از طریق دیپلماسی سازنده ودعوت طرفین مناقشه به گفتگوبرای حل بحران کمک نماید .
اصل اساسی در سیاست خارجی هر کشور منافع ملی است. لذا در بررسی پرونده هسته ای وروند مذاکرات اخیر ژنونشان می دهد که در پیگیری منافع ملی نباید به قدرت های خارجی تکیه نمود . از دیگر سو رفتارمتناقض روسها در نوع تعامل با ایران هم نشان می دهدکه هرگونه تن دادن به بازی جدید روسها می تواند برای منافع ملی کشور خطر آفرین باشد . بنابراین داشتن درک روشنی از مسایل جهانی وتفکیک موضوعات وتبیین استراتژی کلان نگر از وجه مصالحه قرار گرفتن منافع ملی کشورمان میان غرب وروسیه جلوگیری می کند.