رسم و رسوم مردم دیار کریمان در نوروز

آداب و رسوم مردم این خطه با آداب و رسوم سایر شهرها تفاوت چندانی ندارد، مثلا مراسم نوروز و سایر اعیاد ملی و مذهبی را با همان ویژگی و تشریفات خاص برگزار می‌کنند.

"فاطمه رضاپور"، مسئول واحد مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان، در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه کویر، با اشاره به آداب و رسوم مردم کرمان گفت: خانه تکانی از آدابی است که هنوز در بین مردم مرسوم است.

وی افزود: مردم کرمان در روزگار قدیم قبل از عید، خانه تکانی می‌کردند و اگر اتاق‌ها به علت دودزدگی در ایام زمستان سیاه شده بود، حتما آنها را مجددا کاهگل می‌کردند.

رضاپور گفت: مردم بر این باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آنها به شکل نامطلوب اتفاق خواهد افتاد.

این مسئول مردم شناسی، آماده کردن لباس نو را از دیگر موارد مرسوم شب عید ذکر و بیان کرد: در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو برای خودشان نداشتند، حتما دست کم برای کودکان لباس نو می‌خریدند.

وی، سهن(sehen) ریختن و پختن کماچ و سمنو را از دیگر مراسم خاص مردم استان کرمان قبل از ایام عید برشمرد.

او گفت: برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می‌کنند و سپس آب آن را خالی کرده و یک شب آن را در قابلمه در بسته قرار می‌دهند تا جوانه بزند، سپس جوانه‌ها را داخل یک سبد یا کیسه قرار می‌دهند و هر روز آن را خیس می‌کنند تا جوانه‌ها کاملا درهم فرو برود، سپس جوانه‌های درهم تنیده شده را خشک و آرد می‌کنند و از آن نوعی کماچ به نام "کماچ سهن و سمنو" می‌پزند.

وی افزود: خیرات کردن شیرینی، غذا و میوه بر مزار مردگان در پنجشنبه آخر سال که به آن عید مرده‌ها می‌گویند، از دیگر آیین‌های قدیمی نوروز در کرمان است.

رضاپور اظهار کرد: مردم استان کرمان از قدیم به هنگام تحویل سال سفره پهن می‌کردند و هر چه در منزل داشتند از کماچ، نان و سبزی گرفته تا شیرینی و آجیل و تخم مرغ رنگ شده بر سر سفره قرار می‌دادند و بر این باور بودند که هنگام تحویل سال تخم مرغ رنگی روی آینه تکان می‌خورد.

این مسئول مردم شناسی افزود: معمولا چند ساعت مانده به تحویل سال سفره هفت سین چیده می‌شود.

وی ادامه داد: این خوان نوروزی بر پایه عدد مقدس هفت بنا شده‌(هفت آسمان، هفت دریا، هفت گیاه) است و در زمان هخامنشیان در نوروز روی هفت ظرف چینی غذا می‌گذاشتند که به آن هفت چین یا هفت چیدنی می‌گفتند.

رضاپور اضافه کرد: بعد از سقوط ساسانیان و ورود اسلام، ایرانیان سعی کردند سنت‌های دیرین خود را حفظ کنند چون در دین اسلام شراب حرام است، سرکه را جایگزین آن کردند، بدین طریق "شین" تبدیل به "سین" شد.

این مسئول مردم شناسی گفت: سمنو نماد زایش و باروری گیاهان، سیب نماد باروری و زایش، سبزه نماد شادابی و سرسبزی، سماق و سیر نماد چاشنی و محرک شادی در زندگی، سرکه نشانه پاکی، تخم مرغ نماد زایش و آفرینش، آینه نماد روشنایی، آب و ماهی نشانه برکت در زندگی و سکه نماد "امشاسپند" (فرشته) نگهبان فلزات به نیت برکت و درآمد زیاد در سفره هفت سین گذاشته می‌شود.

وی گفت: در گذشته در برخی نقاط استان کرمان مردم باور داشتند که زمان تحویل سال تمام آب‌های جاری برای یک لحظه می‌ایستند و اصطلاحا به آن "خواب آب" می‌گفتند.

رضاپور افزود: در برخی شهرستان‌ها مانند سیرجان موقع تحویل سال اقدام به رشته بریدن و پختن آش با آن می‌کنند و باور دارند با این کار سررشته زندگی تا آخر سال به دستشان خواهد بود.

وی خواندن قرآن سر سفره هفت سین را از آداب فرامونش نشدنی مردم کرمان ذکر و بیان کرد: در قدیم کسانی که باسواد یا در اصطلاح عامیانه ملا بودند، هنگام تحویل سال قرآن می‌خواندند و سکه‌ای به عنوان برکت به بقیه می‌دادند.

این مسئول مردم شناس گفت: در بعضی مناطق استان کرمان دعای مخصوص تحویل سال را با زعفران و گلاب بر بدنه یک کاسه چینی می‌نویسند، سپس از آن شربت درست می‌کنند و برای سلامتی اعضای خانواده در طول سال همگی از آن می‌نوشند.

رضاپور افزود: در دید و بازدیدهای عید مردم این استان سعی می‌کنند ابتدا به دیدن خانواده‌های عزادار و کسانی که به‌ تازگی عزیزی را از دست داده‌اند، بروند.

وی اظهار کرد: اگر از زمان عزاداری این خانواده‌ها مدت زیادی گذشته باشد، اقدام به عوض کردن لباس‌های مشکی افراد خانواده با لباس‌های اهدایی خود می‌کنند.

این مسئول مردم شناسی، عید دیدنی کوچکترها از بزرگان فامیل و هدیه دادن بزرگان به بچه‌ها را از دیگر آداب مرسوم عید نوروز برشمرد.

وی افزود: در برخی شهرستان‌ها از جمله شهربابک، سیرجان و بم مردم شنبه اول سال به گردش و تفریح می‌روند و اقدام به پختن آش می‌کنند.

او اضافه کرد: بسیاری از مردم کرمان قبل از عید به تعداد افراد خانواده و بعضی دیگر یک ظرف سبزه درست می‌کنند.

رضاپور افزود: در قدیم مردم روز قبل از عید تکه‌ای سبزه از باغ‌ها یا بیابان‌ها می‌آوردند و آن را با گل بالای سر در منزلشان می‌چسباندند و بر این باور بودند که برای شگون و خوش یمنی روز اول سال چشم‌شان به سبزه بیفتد.

رضاپور گفت: در روز 13 فروردین نیز سبزه‌ها را به خارج از خانه می‌برند و برای رفع بلا در آب روان یا سر چهار کوچه می‌ریزند.

او ادامه داد: مردم استان کرمان از قدیم روز 13 فروردین را نحس می‌شمردند و برای رفع نحوست آن به دامان کوه و دشت پناه می‌بردند وعده‌ای حتی تا 13 فروردین به مسافرت نمی‌رفتند و باور داشتند که سیزده گیر می‌شوند.

وی بیان کرد: درحال حاضر این باورها بسیار کمرنگ شده و مردم بسیاری از آنها را فراموش کرده‌اند.

این مسئول مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: در قدیم مردم کرمان سالی یک بار پلو می‌خوردند و به همین دلیل آن یک بار را به شب عید اختصاص می‌دادند.

وی اضافه کرد: آنها عقیده داشتند هرکس شب عید باید حتما در منزل خودش بسر ببرد و بر این باور بودند که اگر در موقع سال تحویل در خانه خودشان نباشند، تا آخر سال مرتبا این طرف و آن طرف خواهند بود.

رضاپور، گره زدن سبزه را از آیین‌های سنتی مردم استان کرمان ذکر و بیان کرد: برخی هنگام گره زدن سبزه این شعر را می‌خواندند "سیزده بدر 14 به تو از این کتو به اون کتو درد و بلام توی کتو" و منظورشان از کتو سوراخی بود که بین گره‌ها بوجود می‌آمد.

وی افزود: دخترهای دم بخت نیز به هنگام سبزه گره زدن از روی شیطنت و برای شگون می‌گفتند "امسال اومدم کلیتو(مقنعه) به سر، سال دیگه بچه بغل، خونه شوهر".

رضاپور در پایان خاطر‌نشان کرد: برخی شهربابکی‌ها روز 13 بدر 14 سنگ جمع می‌کنند و در سوراخی قرار می‌دهند، سپس در آن را می‌بندند و باور دارند با این کار تمام بلاها از آنها دور می‌شود.

انتهای پیام