متقی: الگوی رفتاری ما با عربستان اشتباه است

یک استاد دانشگاه گفت: اعتدال در ادبیات روابط بین‌الملل از سوی هیچ کدام از نظریه‌پردازان مطرح نشده است و کسانی که سیاست مبنی بر سازش را به کار می‌گیرند خود به این سیاست اشاره نمی‌کنند وآن را با عنوان سیاست توافق نام می‌برند.

به گزارش خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران که در همایش "سیاست خارجی اعتدال‌گرا" با عنوان چالش منطقه‌یی سیاست خارجی اعتدال‌گرا، رادیکالیزه شدن سیاست امنیتی خاورمیانه سخن می‌گفت خاطرنشان کرد: ذات سیاست مبتنی بر قدرت است وسیاست خارجی نیز تابعی از مولفه‌های قدرت و امنیت است. وقتی در مباحث کلاسیک این بحث مطرح می‌شود که نظام بین‌الملل ماهیت آرناشیک دارد در فضای آنارشی صرفا بازیگرانی قادر به ایفای نقش و غلبه بر چالش‌ها هستند که موضوع مربوط به سیاست قدرت را درک کنند.

متقی اضافه کرد: یکی از دکترین‌های سیاست خارجی این است که سیاست خارجی نباید در فضای آموزه‌ها قرار گیرد زیرا آموزه‌ها مخرب سیاست خارجی است. سیاست خارجی اعتدال‌گرا با ذات فضای آرناشی در محیط بین‌الملل هم‌خوانی ندارد. سیاست خارجی باید ماهیت قدرت محور داشته باشد و نباید دست‌خوش یافته‌های آموزه‌ای و یا جنگ صلیبی باشد.

وی با اشاره به طرح موضوع مخالفت با هولوکاست در مقطعی در سیاست خارجی کشورمان گفت: در طرح این موضوع نشانه‌ای از جنگ صلیبی دیده می‌شد که در واقع نادیده گرفتن سیاست قدرت است و یک نشانه‌ی دیگر بحث سیاست خارجی اعتدال است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: در فضای روابط بین‌الملل هرگاه کشوری بگوید از الگوی اعتدال بهره‌گیری می‌کنم بازیگران دیگر این الگوی اعتدال را نمی‌پذیرند. در واقع انعطاف یک بازیگر در فضای سیاست بین‌الملل نشانه ضعف تلقی خواهد شد، همان‌گونه که بزرگ‌نمایی نشانه‌های قدرت به منزله نوعی جدال صلیبی تلقی می‌شود.

متقی ادامه داد: بسیاری از غالب‌های ادارکی دولت با توجه به این که بخش قابل توجهی از این دولت در قالب مجموعه‌های مربوط به مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام کار می‌کردند و در دفتر مطالعات وزارت خارجه حضور داشتند و حاشیه‌ای شده بودند در این چارچوب قرار می‌گیرند. اگر ادارک عمومی دولت بر این باشد و ادبیات در این قالب قرار گیرد که راهبردی که در پیبش می‌گیرند راهبرد اعتدال است و این اعتدال به منزله‌ی نادیده گرفتن قالب‌های بنیادین مربوط به منافع ملی یک کشور برای ادامه حیات است مطمئنا چالش اجتناب ناپذیر خواهد بود.

متقی با بیان این که بخش عمده‌ی این دولت میراث دوران هاشمی رفسنجانی است، گفت:‌ در آن مقطع زمانی الگوی ارتباط با محیط منطقه‌یی در قالب روابط با عربستان بر اساس تنش‌زدایی قرار داشت. با باقی ماندن بقایای ادارک تنش‌زدایی مربوط به دهه‌ی 1370 در دهه‌ی 1390 که فضای امنیت منطقه‌یی و قالب‌های گفتمانی کاملا دگرگون شده است، چالش‌هایی را ایجاد خواهد کرد. بحث اصلی ما این است که ما با واقعیت‌های حوزه‌ی سیاست خارجی رو در رو نیستیم. مگر هر روز شاهد شکل‌گیری حمله، ترور و خشونت علیه اهداف سیاست خارجی‌مان در یمن و عراق و لبنان و سوریه و ... نیستیم. این مساله یا بیانگر این است که در وضعیت افول قدرت‌مان قرار داریم و یا در فضای فرسایش قرار گرفته‌ایم.

او ادامه داد: افول قدرت‌های بزرگ ناشی از سوء هاضمه است. قدرت‌ها بعضا به انداز‌ه‌ای قدرت ایجاد می‌کنند که قابلیت حمایت و پشتیبانی از زیرساخت‌های آن را ندارند. امروز فضای سیاست منطقه‌یی رادیکالیزه شده‌اند. زمانی بود که ما فضا را رادیکال می‌کردیم اما در شرایط کنونی در وضعیتی قرار داریم که فضای امنیت منطقه‌یی با نشانه‌هایی از رادیکالیزه شدن یا بحران از سوی یک بازیگر دیگر به نام عربستان سعودی همراه شده است. سیاست خارجی اعتدال اگر به مفهوم پذیرش واقعیت‌های موجود است به معنای پذیرش فرآیند عقب‌نشینی خواهد بود. در واقع زمانی که نقاط ثقل استراتژیک ما هدف قرار می‌گیرند الگوی سیاست خارجی باید چگونه طراحی شود؟ منطقه نفوذ متحدان و حوزه‌ی تحرک نقاط ثقل استراتژیک هستند.

وی تاکید کرد: متاسفانه ما در 5 سال گذشته در فضای نادیده گرفتن واقعیت‌های محیط امنیتی قرار گرفته بودیم.

این استاد دانشگاه با بیان این که در دوره‌ی احمدی‌نژاد فضای رویارویی به حوزه‌ی مصالحه تغییر یافت، گفت: احمدی‌نژاد در زمان خود به ویژه در دوره‌ی دوم ریاست جمهوری‌اش احساس کرد که پایگاه قدرت داخلی‌اش کاهش یافته و می‌تواند در فضای خارجی پایگاه قدرت خود را افزایش دهد.

او با بیان انتقاداتی نسبت به برخی مواضع وزارت امور خارجه در قبال تحولات منطقه و عرصه‌ی بین‌الملل گفت: احساس ما این است که با کشور و فضایی که در شرایط رویارویی ما قرار گرفته می‌توانیم از طریق مذاکرات و دیدارهای دیپلماتیک کارها را به پیش ببریم. سفر روحانی به عربستان را در قالب سیاست خارجی اعتدال گرا تعریف می‌کنم و در این قالب می‌بینم که معادله‌ی رویارویی ما با نمادهای قدرت‌ اگر خواسته باشد ماهیت دیپلماتیک داشته باشد به هیچ وجه نتیجه‌ای نخواهد داشت. امروز در فضای جنگ دست نشانده قرار داریم و در این فضا ترسیم مساله برای امنیت ملی کشورها این است که معادله‌ی خودشان را سازمان‌دهی کنند که از طریق تغییر وضع موجود و یا حفظ وضع موجود حاصل می‌شود.

متقی توضیح داد: امروز عربستان به دنبال تغییر فضای موجود است و در این شرایط افزایش جدال علیه ایران اجتناب‌ناپذیر است.

وی تاکید کرد: اگر به سیاست قدرت نپردازیم و با آن در فضای کنش نامتقارن منطقه‌یی در اقدام متقابل برخورد نکنیم و مرزبندی‌های‌مان را در شرایط کاملا شفاف قرار ندهیم هیچ گاه قادر نخواهیم بود برای آینده به نتایج حتی محدود امنیت نیز دست یابیم.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: باید بدانیم که بازیگر منطقه‌یی در حفظ منافع خود با بازیگران منطقه‌یی که در فضای جنگ صلیبی قرار گرفته‌اند جدال می‌کنند.

متقی گفت: اعتدال در ادبیات روابط بین‌الملل از سوی هیچ کدام از نظریه‌پردازان مطرح نشده است و کسانی که سیاست مبنی بر سازش را به کار می‌گیرند خود به این سیاست اشاره نمی‌کنند وآن را با عنوان سیاست توافق نام می‌برند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: تحلیل ما از رابطه با عربستان و الگوی رفتار با آن اشتباه است. با بازیگری که در فضای ائتلاف با اسراییل قرار دارد باید بدانیم که چه اقدامی انجام دهیم و امروز چالش اصلی در این فضا قرار دارد.

او با بیان این که مهم‌ترین مساله سیاست خارجی مبتنی بر ادراک است، اظهار کرد: درک دقیقی از ماهیت منازعه در فضای امروز بین‌الملل در کشور وجود ندارد و فضای امنیتی امروز در مقایسه با 3 سال پیش پر مخاطره‌تر است. فکر نکنیم که سیاستی که مبتنی بر اقدام متقابل و مرزبندی راهبردی نباشد به نتیجه می‌رسد.

به گزارش ایسنا، سخنان متقی با واکنش ناصر هادیان از دیگر سخنرانان این همایش روبه‌رو شد و هادیان با بیان مخالفت خود با این رویکرد گفت: کسانی که امروز در کشور صحبت از اعتدال می‌کنند با این نظریه‌ها در حوزه‌ی روابط بین‌الملل آشنا هستند و ما و شما، آقای ظریف و مشاورانش را می‌شناسیم.

وی تاکید کرد: سیاست سازش به معنای راضی کردن طرف مقابل به هر قیمتی است. در حالی که سیاست ما در قبال دنیا این گونه نبوده است و حتی برخی آن را در قبال آمریکا خصمانه ارزیابی می‌کنند. ممکن است گفته شود در قبال یک کشور مانند عربستان از ابتدای انقلاب سیاست سازش داشته‌ایم اما این‌گونه نیست که این سیاست کلی دولت بوده باشد.

انتهای پیام