روابط ایران و ترکیه در 10 سال اخیر بررسی شد

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار ایرنا ، این همایش را انستیتوی پژوهش های راهبردی و روابط بین المللی دانشگاه یلدرم بیازیت برگزار که با استقبال دانشجویان، محققین و کارشناسان روبه رو شد.

دکتر ˈمصطفی صدقی بیلگینˈ رییس این انستیتو در سخنانی در این همایش بر اهمیت چشم انداز تاریخی روابط ایران و ترکیه اشاره و ابراز امیدواری کرد برگزاری چنین همایش هایی به توسعه و تحکیم هرچه بیشتر مناسبات دوکشور همسایه کمک کند.

در این همایش که به مدیریت پروفسور ˈسلجوق چولاک اوغلوˈ استاد کرسی روابط بین المل دانشگاه یلدرم بیازیت، دکتر ˈمحمد شاهینˈ استاد کرسی روابط بین الملل دانشگاه غازی آنکارا و معاون موسسه پژوهشی ˈتفکر راهبردیˈ، دکتر ˈبایرام سینکایاˈ استاد کرسی روابط بین الملل دانشگاه یلدرم بیازیت و دکتر ˈآرزو جلالی فرˈ استاد کرسی روابط بین المللی دانشگاه باشکنت به عنوان ایرانشناسان و کارشناسان روابط بین المللی برگزار شد ، سخنرانان نقطه نظرات خودرا در خصوص تحولات اخیر ایران به دنبال روی کار آمدن دولت دکترˈ حسن روحانیˈ ، موفقیت درخشان ایران در مذاکرات با گروه 1+5 و تاثیرات توافق هسته ای ایران بر نظام بین المللی و منطقه و روابط ترکیه و ایران و چشم انداز مناسبات اقتصادی و سیاسی دوکشور را تبیین کردند.

جلالی فر در این همایش با اشاره به پیشینه تاریخ معاصر روابط ایران و ترکیه ، جنگ سرد و متعاقب آن پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران و فراز و نشیب هایی که در بعداز انقلاب اسلامی در روابط دو کشور ناشی از تضاد در ایدئولوژیهای حاکم بر دستگاه های حکومتی مشاهده شد، گفت: در مقاطعی نیز همسو با رشد فعالیتهای حزب غیرقانونی کارگران کرد ترکیه (پ.ک.ک) و حضور اعضای منافقین در ترکیه، بعد امنیتی در روابط دو کشور برجسته شده است.

به گفته این محقق ایرانی تبار، همسو با فروپاشی نظام کمونیستی در بلوک شرق و روی کار آمدن دولت آیت الله ˈهاشمی رفسنجانیˈ به عنوان رییس جمهوری عملگرا در ایران، رقابتی در ارتباط با حضور و نفوذ در جمهوریهای های نوپای آسیای مرکزی و قفقاز بین ایران و ترکیه دیده شد.

او تاکید کرد که با روی کار آمدن ˈتورگوت اوزالˈ رییس جمهوری فقید ترکیه و پیگیری سیاست خارجی چندجانبه و به قدرت رسیدن حزب اسلام گرای رفاه در سال 1996 میلادی در ترکیه ، ˈنجم الدین اربکانˈ نخست وزیر وقت و رهبر این حزب، روابط ایران و ترکیه را به بعد جدیدی منتقل کرد.

جلالی فر افزود: در سال 2002 با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه ˈآکˈ به رهبری ˈرجب طیب اردوغانˈ ، شاهد شتاب بیشتری در روابط شدیم که البته فراز و فرودهایی داشت و باید در دو دوره 2002 تا 2010 میلادی و 2010 تا به امروز مورد کنکاش قرار گیرد.

این استاد دانشگاه ترکیه به توسعه مناسبات تجاری در دوره نخست، سیاست ترکیه در قبال رژیم صهیونیستی و تاثیر آن بر روابط دوکشور ، فعال شدن ترکیه در برنامه هسته ای ایران و حمایت از برنامه صلح امیز بودن این کشور در مجامع بین المللی، همکاریهای انرژی ایران و ترکیه، همکاریهای امنیتی در مبارزه با جدایی طلبان کرد و حمایت نکردن ترکیه از تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران اشاره کرد.

خانم جلالی فر دوره دوم در روابط ایران و ترکیه در حاکمیت حزب آک در این کشور را با شروع انقلابهای عربی در برخی از کشورهای عربی مورد ارزیابی قرار داد و گفت : ایران و ترکیه در ابتدای حرکتهای مردمی در کشورهای عربی تقریبا دیدگاههای نزدیک به هم داشتند که وقتی کار به سوریه رسید، دو کشور سیاستهای بسیار متفاوتی را دنبال کردند که این موضوع در مقاطعی موجب بروز تنش های ناخواسته ای نیز شد.

او افزود: در سفر سال 2012 اردوغان به تهران و دیدار وی با آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ایران، این زمینه را فراهم کرد که همکاری دوکشور در مسایل جهان اسلام و منطقه بسیار مهم و تعیین کننده باشد.

به تحلیل این کارشناس مباحث ایران، انعطاف در سیاستهای ترکیه در قبال سوریه در سال گذشته نیز خود موجب کاهش تنش در روابط دوکشور شد و بحران سوریه به ترکیه نیز نشان داد قدرت نفوذ و مدیریت تحولات در منطقه خاورمیانه محدود است.

او در تحلیل نهایی گفت: به استثنای مورد سوریه، دگر اندیشی و اختلاف اساسی در روابط دو کشور مشاهده نمی شود و برعکس هر دو طرف متوجه منافع مشترک و تهدیدهای مشترک نیز هستند و با استفاده از تجربه ارزشمند روابط دیپلماتیک دیرینه اکنون می توانند بدون دخالت دادن ایدئولوژی، روابط خودرا در خطی پراگماتیک دنبال کنند. توافق هسته ای اخیر ایران با غرب و نزدیکی ایران و آمریکا خود نیز فرصتهای نوینی را پیش روی روابط ایران و ترکیه باز کرده است که این چشم اندازی مثبتی از روابط دوکشور را نوید می دهد.

محمد شاهین نیز بخش عمده ای از سخنان خود را به روی کار آمدن دولت دکتر ˈحسن روحانیˈ و تاثیرات آن بر روابط ایران و ترکیه معطوف کرد و با اشاره به اظهارات رهبر معظم انقلاب که شروع مذاکرات هسته ای ایران با غرب را به عنوان انعطاف قهرمانانه بیان فرموده اند ، مدعی شد تنگنای جدی در اقتصاد، ایران را به چنین رویکردی در برنامه هسته ای خود سوق داد که البته نمونه آن را نیز پیشتر در قبول قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل توسط امام خمینی (ره) شاهد بودیم.

شاهین گفت: بیانات رهبر ایران، در واقع سپر جدی برای دولت روحانی در قبال هجمه محافظه کاران مخالف تعامل با غرب در برنامه هسته ای شد.

این استاد دانشگاه غازی آنکارا با ادعای اینکه روی کار آمدن دکتر حسن روحانی در ایران پروژه بسیار موفقی بود که نظام جمهوری اسلامی ایران را از پیچ خطرناکی عبور داد و با مشارکت گسترده مردم در انتخابات و حمایت اکثریت قاطع مردم از ریاست جمهوری وی تحقق .

محمد شاهین با اشاره به وابستگی شدید اقتصاد ایران به درآمد نفتی گفت: روی کار آمدن حسن روحانی در ایران که از سوی طیف گسترده ای از مردم این کشور اعم از اصلاح طلبان و عملگرایان و حتی محافظه کاران مورد حمایت قرار دارد، فرصت بسیار ارزنده ای پیش روی ایران ایجاد کرد.

معاون پژوهشکده تفکر راهبردی با تاکید بر اینکه دولت روحانی در مدت کوتاهی که زمام امور را در ایران به دست گرفته است ، عملکرد موفقی داشته است و نشان می دهد با تدبیر و اعتدال و به دور از شتاب زدگی در صدد تحقق پروژه ها و وعده های انتخاباتی خود است، افزود: مهمترین پروژه ای که به روحانی محول شده، پرونده هسته ای است و در صورت موفقیت در این پرونده، راه پیشرفت دولت وی نیز هموار خواهد شد.

او گفت: صرف نگاه به ساختار مذاکرات هسته ای که در یک طرف میز ایران می نشیندو در طرف دیگر آمریکا و آلمان و دیگر اعضای دائمی شورای امنیت، خود موفقیت بزرگ و پرستیژ جدی در جامعه بین المللی برای ایران شده است. شروع تماس ایران و آمریکا بعداز 35 سال خود رویداد بسیار مهمی است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد در واقع غرب نیز در برخورد با مساله هسته ای ایران با تنگنای جدی روبه رو بود و راه برون رفتی را دنبال می کرد چرا که مشاهده کرد که با تحریم ها و تهدید ها نمی تواند ایران را از دنبال کردن برنامه هسته ای خود بازدارد. روی کار آمدن دولت حسن روحانی این امکان را داد.

غرب که ابتدا با ایران رودر رو بود و می خواست چنین نظامی در دنیا نباشد، اکنون با نشستن بر سر میز مذاکره، به مشروعیت این نظام تن در داده است.

او در ادامه گفت: بر این باور است که نهایی شدن مذاکرات هسته ای و تحقق نزدیکی ایران و غرب، می تواند تزلزلی در منطقه ایجاد کند.

شاهین با اشاره به معادلاتی که با اعمال فشار غرب و همدستان منطقه ای و رژیم های مرتجع منطقه برای مقابله با انقلاب اسلامی ایران شکل گرفته است و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و به دنبال آن تشکیل شورای همکاری خلیج فارس گفت: این ساختار برای مقابله با انقلاب اسلامی ایران بود و حال با رویکرد ایران به نظام بین المللی این ساختار به ناچار باید در ماهیت وجودی خود تجدید نظر کند و شاید شورای همکاری خلیج فارس نیز شکل ومحتوای خودرا از دست بدهد.

ترکیه نیز لاجرم در سیاست خارجی و ساختار داخلی خود تغییرات و رویکردهایی خواهد داشت.

شاهین تصریح کرد، وی بر این باور است که نزدیکی روابط ترکیه با چنین ایرانی نه تنها به نفع ترکیه، بلکه به نفع ایران و منطقه نیز خواهد بود.

وی با انتقاد از افرادی که تردیدهایی در خصوص نزدیکی ایران و ترکیه دارند، گفت: این جناح ها در گذشته که ایران در مقابل غرب ایستاده بود با عنوان اینکه ترکیه در اردوگاه غرب است و به نزدیکی با ایران مخالفت می کردند، اکنون چه بهانه ای دارند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر وابستگی ترکیه به انرژی، توسعه همکاریهای اقتصادی به ویژه در بخش انرژی ایران و ترکیه را در راستای منافع ملی ترکیه ارزیابی کرد و افزود: در واقع وابستگی متقابل دوکشور در این زمینه خود زمینه ای برای گسترش همکاریهای انرژی و اقتصادی را فراهم کرده است.

ادامه دارد......

خاورم ** 2011 ** 230**1586