دخالت قدرت های خارجی به تداوم ناامنی ها در سوریه کمک می کند

به گزارش روز سه شنبه ایرنا از روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس در مقدمه این گزارش که با عنوان برگزاری نشست ژنو 2 و آینده سیاسی سوریه منتشر شده، آمده است: انتظار از نشست ژنو 2 که دوم بهمن ماه در شهر مونترو سوئیس برگزار شد، این بود که همه طرف های درگیر داخلی و خارجی بر سر موضوع مهم پایان بحران سوریه به گفتگو بپردازند.

در این گزارش تاکید شده است: انتظار این بود مبارزه با تروریسم و تشکیل دولتی متشکل از همه جریان های موافق و مخالف با رجوع به آرای مردم خروجی اصلی آن این نشست باشد.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش یادآور شد: نکته مهم در مورد این نشست مربوط به دعوت دیرهنگام از جمهوری اسلامی ایران است. این دعوت خود مهر تأییدی بر نقش مهم و مؤثر کشورمان در معادلات منطقه بود، اما در عین حال ایستادگی ایران بر مواضع مستقلانه خود مبنی بر عدم پذیرش هرگونه پیش شرط برای حضور در ژنو 2 در کنار تحرکات مخرب بازیگرانی چون عربستان سعودی نهایتاً موجبات برگزاری این نشست بدون حضور ایران را فراهم ساخت.

براساس این گزارش، این درحالی است که بسیاری از صاحبنظران با در نظر گرفتن نقش و اهمیت بی بدیل ایران در منطقه اعتقاد دارند که بدون حضور ایران، نشست ژنو 2 از پیش شکست خورده است.

در ادامه این گزارش در مورد حضور ائتلاف ملی سوریه در نشست ژنو2 آمده است: دو طرف بین المللی در بحران سوریه یعنی روسیه و آمریکا به عنوان حامیان دولت سوریه و گروه های مسلح مخالف، تلاش کردند تا به نوبه خود زمینه را برای حضور طرف های اصلی در نشست ژنو2 فراهم کنند. روسیه به واسطه انسجام دولت سوریه جهت قانع کردن سران دمشق برای حضور در این نشست از همان ابتدا مشکلی نداشت اما واشنگتن به دلایل زیر برای هماهنگ کردن مخالفان با مشکلات عمده ای مواجه بود:

1. ناهماهنگی سیاسی گروه های مخالف چنان که در ائتلاف ملی عملاً چند جریان اسلامی، لیبرال و سکولار حضور دارند،

2. وابسته بودن هر یک از جریان های سیاسی در ائتلاف به یکی از کشورهای منطقه،

3. نابودی موجودیتی به نام ارتش آزاد و تشکیل جبهه الاسلامیه که خود را وابسته به هیچ نهاد سیاسی خاصی نمی بیند و شکست های پیاپی این جبهه از ارتش سوریه و داعش،

4. قدرت گیری گروه های مسلح جبهه النصره و دولت اسلامی عراق و شام در سوریه،

5. رقابت کشورهای عربستان، ترکیه و قطر برای اثرگذاری بر روندهای جاری در ائتلاف استانبول،

براساس این گزارش، کاخ سفید برای قانع کردن مخالفان جهت حضور در نشست مونترو تلاش خود را بر سه محور عمده متمرکز کرد:

الف) فشار بر کشورهای حامی گرو ه های سیاسی و مسلح مخالف؛ در این راستا عربستان، ترکیه و قطر تحت فشار آمریکا قرار گرفتند. جان کری وزیر امورخارجه این کشور در کمتر از یک ماه دو بار به ریاض رفت تا سران سعودی را از واقعیت های جدید نظام بین الملل و منطقه آگاه کند. در همین راستا اعلام شد که واشنگتن مدیریت پرونده سوریه را از بندر بن سلطان گرفته تا نقش مخرب عربستان پیش از نشست مذکور بر آن سایه نیافکند.

ب) فشار داخلی بر گروه های سیاسی در ائتلاف ملی؛ به این منظور رابرت فورد سفیر آمریکا در روز 15 ژانویه سران همه گروه های مخالف در استانبول را فرا خواند و در نشستی مشترک به آنها یادآوری کرد که هیچ چاره ای بجز حضور در نشست ژنو2 ندارند و در غیر این صورت از حمایت های واشنگتن محروم خواهند شد.

ج) فشار بر گروه های مسلحی که پس از نابودی تقریبی ارتش آزاد توسط عربستان، قطر و ترکیه تحت عنوان جبهه الاسلامیه جریان جدیدی را شکل داده اند. سران این گروه های مسلح، به شدت مخالف حضور در نشست ژنو2 بوده و دلیل آن را نیز پیشروی های مکرر ارتش سوریه و شکست های پیاپی خود اعلام می کنند، زیرا آنها در موقعیت ضعف قرار دارند. دیپلمات های آمریکایی به سران این گروه ها یادآور شدند که تنها در صورت تأیید حضور در این نشست همچنان کمک های این کشور را دریافت خواهند کرد.

در ادامه این گزارش تاکید شده است: فشارهای همه جانبه آمریکا بالاخره نتیجه داد و ائتلاف ملی سوریه در بیانیه ای که احمد عاصی الجربا رئیس آن خواند، موافقت مشروط خود با حضور در سوئیس را اعلام کرد. اما اعمال این شرط، خود برخلاف توافق مسکو ـ واشنگتن برای برگزاری موفقیت آمیز نشست بود.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش خاطرنشان کرد: آنچه مشخص است، آمریکا نتوانسته همه هژمونی خود را برای قانع کردن مخالفان و حامیان خارجی آنها جهت حضور در نشست ژنو2 به کار گیرد. به عبارت دیگر، آمریکا در میان حامیان گروه های مخالف سوری دیگر هژمونی تأثیرگذاری ندارد که بخواهد از آن طریق، سران ائتلاف را راضی به مشارکت بدون قید و شرط در این نشست کند. ازاین رو، اعضای ائتلاف با تحریک کشورهای ذینفع برای ناکام گذاشتن آن با عدم مشارکت خود تلاش می کنند.

در این گزارش در مورد مشروط شدن مشارکت ایران و دیدگاه تهران تصریح شده است: آمریکا به عنوان یکی از مهم ترین بازیگران بین المللی در بحران سوریه که همراه جریان های مخالف سیاسی و مسلح آن است و از آنها همه گونه حمایت به عمل می آورد، شرط حضور ایران در نشست ژنو2 را پذیرش متن توافقی ژنو1 از سوی تهران تعیین کرد. واشنگتن به خوبی از این مساله آگاه بود که حضور و عدم حضور کشورمان در این نشست، برای تهران بازی برد ـ برد محسوب می شد، بنابراین تلاش داشت تا هم مانع از شکست نشست شود ـ زیرا در صورت چنین رویدادی، این آمریکا خواهد بود که مورد سرزنش قرار خواهد گرفت که چرا مانع از دعوت ایران شد ـ و هم ایران را در موقعیت ضعیف تری قرار دهد تا نتواند بازیگری تأثیرگذار خود را در این معادله داشته باشد.

این گزارش می افزاید: ازاین رو، مشروط شدن مشارکت ایران در این نشست، در واقع اقدامی برای کاستن از توان تأثیرگذاری ایران و نقش آفرینی هیئت دیپلماتیک اعزامی به شهر مونترو بود. ویتالی چورکین نماینده روسیه در سازمان ملل متحد ضمن استقبال از دعوت ایران به نشست مذکور تأکید کرد که دعوت از تهران، با درایت و رایزنی مستمر مسکو ـ واشنگتن و دیگر طرف های تأثیرگذار بر روند تحولات سوریه صورت گرفته است.

در این گزارش تاکید شده است: در ایران نیز مقامات کشورمان، با این استدلال که ایران در نشست ژنو1 حاضر نبوده و در تصمیم گیری ها و همچنین تدوین بیانیه پایانی آن مشارکتی نداشته، پیش شرط طرف آمریکایی را فاقد وجاهت قانونی و بین المللی دانسته و تأکید کردند که درصورت اعلام پیش شرط به شرکت در این نشست حاضر نخواهند شد.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش یادآور شد: البته دعوت دبیرکل سازمان ملل از ایران برای حضور در ژنو2 عربستان سعودی را هم آشفته کرد.

براساس این گزارش، این کشور که مهم ترین حامی گروه های مسلح تکفیری و غیرتکفیری از همه گرایش ها محسوب می شود، حضور تیم دیپلماتیک کشورمان را بر نتافت و مدعی شد که ایران نمی تواند نقش مثبتی در این نشست داشته باشد. عربستان با آگاهی از قدرت فزاینده ایران، مخالفت سرسختانه ای برای حضور ایران در نشست به عمل آورد. نهایتاً دعوت از ایران برای شرکت در نشست پس گرفته شد. با این حال عدم حضور کشورمان در ژنو 2 بیش از آنکه ناشی از تحرکات ریاض باشد از موضع مستقلانه ایران در زمینه نپذیرفتن پیش شرط حضور نشئت می گیرد.

مرکز پژوهش های مجلس در ادامه این گزارش در مورد وضعیت دو طرف متخاصم در نشست ژنو 2 یادآور شد: دولت سوریه و متحدانش و مخالفان و حامیان خارجی آنها هر کدام با یک دستور کار خاص و کاملاً متناقض به سوئیس می روند. آمریکا و دیگر حامیان مخالفان بر این باور هستند که وزرای خارجه ایران، روسیه و سوریه در نشست هفته گذشته خود در مسکو، بر چهارچوبی خاص برای آینده سوریه توافق کرده اند که کارکرد نهایی آن با توجه به یکدست نبودن مخالفان، کاملاً به نفع دمشق است.

این گزارش می افزاید: هیات سوری با همین اطمینان خاطر، طرحی هفت بندی را با خود به مونترو خواهد برد که شامل موارد ذیل است:

1. پیشنهاد آتش بس در حلب. این طرحی است که ولید معلم در مسکو آن را اعلام کرد. در واقع ارائه این طرح آشفتگی بسیاری در اردوگاه مخالفان به وجود آورده و کری از آن به عنوان حقه بازی طرف سوری یاد کرده است. مشخص است که حلب و مناطق اطراف آن جولانگاه گروه های مسلح مخالف، تکفیری و تروریست ها از همه مناطق است و توافق در این مورد بسیار سخت است. زیرا عدم پذیرش آن توسط مخالفان آنها را گروهی جنگ طلب معرفی خواهد کرد که نمی خواهند مشکلات مردم پایان یابد و این اندک پایگاه مردمی باقی مانده را از آنها خواهد گرفت، پذیرش آن نیز گروه های مسلح مانند جبهه الاسلامیه و جیش المجاهدین را در برابر گروه های تندروتری مانند داعش و جبهه النصره به عنوان خیانتکار معرفی خواهد کرد.

2. عدم پذیرش مطلق هر سخنی که در مورد اختیارات و آینده رییس جمهوری سوریه باشد. این مسئله از طرف نظام سوریه و متحدانش، امری داخلی است که بدون دخالت خارجی باید به آن رسیدگی شود.

3. تلاش برای انتقال دور بعدی گفتگوها به داخل سوریه با این رویکرد که ژنو2 آخرین نشست در نوع خودش در خارج خواهد بود.

4. عدم مذاکره با هر گروه رسمی مذاکره کننده ای که مورد تأیید رئیس جمهور سوریه نباشد، این امر بدان معناست که

بشار اسد یک شریک تمام عیار در مذاکرات است.

5. سوریه به ارسال کمک های انسانی مطابق با توافقنامه ها اجازه خواهد داد مشروط به اینکه تحت نظر کامل دولت باشد.

6. توافق در مورد یک سازوکار معین برای مبادله اسرا و زندانیان. این مساله شامل افراد و گروه های متهم به ارتباط با القاعده و دیگر سازمان های تروریستی نخواهد شد.

7. مخالفت با هر گونه تعیین سقف زمانی برای رسیدن به توافق.

در این گزارش همچنین آمده است: در برابر این طرح منسجم دولت سوریه، به نظر نمی رسد مخالفان طرح مدونی داشته باشند. خواسته های تکراری مانند کناره گیری اسد، انحلال حزب بعث، منحل کردن سازمان های امنیتی، کناره گیری همه اعضای دولت فعلی و ... مسایلی نیست که مورد استقبال قرار گیرد، زیرا، در شرایط فعلی این ارتش و نیروهای متحد آن هستند که دست برتر را دارند و مخالفان در همه مناطق در محاصره بوده و یا با هم درگیرند.

در این گزارش در مورد مبارزه با تروریسم در سوریه، خروجی ژنو2 تصریح شده است: سوریه در حال حاضر به بستری مناسب برای جذب و پرورش نیروهای تندرو افراطی و تکفیری وابسته به القاعده تبدیل شده است. گزارش روز دوشنبه روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف در مورد آموزش صدها شهروند اروپایی توسط القاعده در سوریه و اعزام آنها به کشورهای مبدأ، طرح یک نگرانی بین المللی در سوریه است که تنها دو روز پیش از نشست ژنو2 توسط یک روزنامه راستگرای انگلیسی که به سازمان های اطلاعاتی و امنیتی این کشور وابسته است، منتشر می شود.

این گزارش می افزاید: درواقع امروز بسیاری از مناطق سوریه مکانی برای حضور جریان های وابسته به القاعده شده است. دولت اسلامی عراق و شام، جبهه النصره و گردان الخضراء به صورت رسمی نمایندگی القاعده را دارند و برخی از جریان های درون جبهه الاسلامیه مانند احرار الشام نیز از نظر فکری و رفتاری بی شباهت به القاعده نیستند.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش تصریح کرد: این پیش بینی چندان دور از واقعیت نیست که نشست ژنو2 با توجه به حجم وسیع تهدیدات القاعده برای امنیت منطقه ای و بین المللی به مدخلی برای ورود به مبحث مهم مبارزه با تروریسم تبدیل شود. پیش از این آمریکایی ها به این نتیجه رسیده بودند که ساختار نیروهای نظامی و امنیتی سوریه برای مقابله با چنین تهدیداتی باید دست نخورده باقی بماند و افسران و مسوولان امنیتی بسیاری از کشورهای اروپایی جهت هماهنگی با سازمان امنیت سوریه، بارها به دمشق سفر کرده اند تا از سرنوشت شهروندان خود که به سوریه آمده اند، کسب اطلاع کنند.

در این گزارش همچنین آمده است: بنابر یک تعبیر، نشست ژنو2 یک بمب ساعتی است که مشخص نیست برای چه زمانی تنظیم شده و خروجی آن چه خواهد بود. آنچه از فضای روزهای پیش از برگزاری نشست برمی آید، همه طرف ها ـ بجز مخالفان که چیزی جهت ارائه ندارند ـ برای گرفتن یک خروجی مناسب در آن تلاش خواهند کرد.

در ادامه این گزارش بیان شده است: سخنان مقامات آمریکایی مبنی بر تغییر مسئول پرونده سوریه و لبنان در عربستان و به مرخصی رفتن بندر بن سلطان، نزدیک شدن به تشکیل دولت ائتلافی در لبنان با مشارکت اعضای جریان 14 و 8 مارس، حمله همه جانبه ارتش عراق برای سرکوب القاعده در مناطق غربی این کشور با حمایت منطقه ای و بین المللی، نبرد گسترده گروه های مسلح سوری علیه دولت اسلامی عراق و شام موسوم به داعش؛ همه نشانه هایی از این تلاش ها به شمار می رود.

این گزارش می افزاید: در مورد بحران سوریه، شرط لازم برای بازگشت ثبات به این کشور و ارتقای امنیت منطقه پیش از هر چیز نیازمند تجدیدنظر حامیان منطقه ای و فرامنطقه ای تروریست های درگیر در این کشور است. اگر نشست ژنو براساس توجه به این واقعیت و سایر واقعیات موجود سامان یابد می تواند مبنایی برای حل مشکلات منطقه باشد. در غیر این صورت آثار مخرب ناشی از سیاست های غلط گذشته ازجمله رشد و پرورش گروه های تروریستی کماکان گریبان حامیان تروریست ها را خواهد گرفت.

مرکز پژوهش های مجلس در این گزارش تصریح کرد : جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن واقعیات موجود بر این موضع اصولی تأکید می ورزد که حل بحران سوریه باید به دست مردم این کشور به انجام برسد و دخالت قدرت های خارجی و تسلیح و تجهیز گروه های تروریستی توسط آنها صرفاً به تداوم ناامنی ها در این کشور کمک می کند.

سیام**9121**1336