چهار عامل تمایل هند به گسترش روابط با ایران از نگاه اندیشکده آمریکایی

ˈتانیوا مادنˈ، کارشناس برنامه سیاست خارجی و مدیر ˈپروژه هندˈ اندیشکده بروکینگز در این مقاله نوشت: بهترین توصیفی که می توان درباره روابط ایران وهند داشت این است که روابط این دو کشور بسیار ˈپیچیدهˈ است.

به نوشته این اندیشکده آمریکایی ، سیاستگذاران هندی علنا تمایل دارند که بر مشترکات فرهنگی و تمدنی ایران و هند تاکید کنند و این در حالی است که در آمریکا بخصوص خارج از دستگاه اجرایی آن، واردات نفت هند از ایران مورد توجه است و دیدارهای سطح عالی مقامات دو کشور اغلب اوقات بازتابی منفی در آمریکا دارد.

بروکینگز افزوده است: ظریف پیش از سفرش اعلام کرد قصد دارد در سفر خود به دهلی، ˈفصل تازه ایˈ را در روابط دو کشور رقم بزند.

وزیر امور خارجه ایران روز جمعه به سفر دو روزه اش به دهلی نو پایان داد.

نویسنده این مقاله نوشته است: نیاز مبرم هند به انرژی، نگاه دهلی به ایران به عنوان کریدور دستیابی به منطقه آسیای مرکزی، وجود پتانسیل برای برقرای روابط تجاری در حوزه هایی غیر از انرژی و حساسیت هند به درگیری بین دو گروه مسلمان و هراس از سرایت آن به هند، چهار عامل اصلی تمایل و توجه هند به ایران است.

بروکینگز افزوده است: در خصوص نقش عامل اول یعنی مشترکات فرهنگی و تمدنی اغلب اوقات اغراق شده است و این گونه عوامل گرچه زمینه ساز برقراری رابطه بوده اند اما ˈنتوانستند از سردی رابط ایران و هند طی عمده سال های جنگ سرد جلوگیری کنند و عامل شکل گیری روابط گرم تهران و دهلی بعد از انقلاب سال 1979 ایران (1357 خورشیدی) نیز نبودند.ˈ

این کارشناس مسائل هند، نیاز مبرم این کشور به انرژی را عنصر اصلی روابط دهلی و تهران دانست و افزود: هند اکنون چهارمین مصرف کننده انرژی در دنیاست و به زودی به رتبه سوم خواهد رسید. تقریبا یک چهارم انرژی این کشور از نفت تامین می شود و در حدود سه چهارم این مقدار از خارج وارد می شود و انتظار می رود که این میزان افزایش یابد.

به نوشته وی ، هند عمدتا به خاطر تحریم ها واردات نفت خود را از ایران کاهش داده است اما این تنها دلیل نبوده است. هند ترجیح می دهد نیاز خود به نفت را از طریق منابع گوناگون تامین کند و تنها به یک منبع وابسته نباشد. از این گذشته منابع دیگری غیر از ایران هم در دسترس هند بوده اند اما ایران همچنان در حدود 6 درصد از حجم واردات نفت این کشور را به خود اختصاص داده است.

اندیشکده آمریکایی با اشاره به نگاه هند به منابع خارجی برای تامین گاز طبیعی خود و رایزنی هایی که در گذشته درباره احداث خط لوله ایران-هند-پاکستان انجام شده، تاکید کرده که ممکن است این مذاکرات دوباره در دستور کار قرار گیرد و وقوع این امر را به عوامل متعدد منطقه ای و جهانی از جمله برآیند نهایی مذاکرات هسته ای ایران و غرب وابسته دانسته است.

نویسنده اندیشکده آمریکایی همچنین به تمایل شرکت های هندی برای سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران اشاره کرد و تاکید کرد که ایران تا چندی پیش یکی از بازارهای اصلی صادرات صنایع پالایش نفت هند بوده است.

کارشناس این اندیشکده آمریکایی وجود پتانسیل برای برقراری روابط تجاری در سایر حوزه ها به غیر از بخش انرژی را نیز یکی دیگر از عوامل نگاه هند به ایران دانست و افزود:تحریم های ایران نیز می توانند محرک و انگیزه دیگری برای توسعه چنین روابطی باشند. با توجه به اینکه شرکت های هندی مجاز هستند که بهای نفت ایران را به ˈروپیهˈ بپردازند که فقط در هند قابل استفاده است، یافتن کالایی که ایران بتواند از هند خریداری کند، اهمیت روزافزونی یافته است. با تخفیف تحریم ها این شرکت ها می توانند تا سقف معینی از بهای نفت ایران را به دلار بپردازند اما این میزان جوابگوی تمامی بدهکاری آنها به ایران نیست. البته بدون در نظر گرفتن این وضعیت نیز شرکت های هندی و دولت دهلی در پی گسترش همکاری اقتصادی با ایران و بهره برداری از فرصت های موجود در این کشور هستند.

بروکینگز در توضیح دومین انگیزه دهلی برای همکاری اقتصادی با تهران ضمن اشاره به تمایل هند برای سرمایه گذاری کلان در جهت توسعه بندر ˈچابهارˈ، نوشت: ˈاستفاده از پاکستان برای دسترسی به افغانستان و آسیای مرکزی عملی نیست به همین خاطر استفاده از ایران به عنوان کریدور ترانزیتی به این منطقه توجه دهلی را جلب کرده است. کاهش نیروهای ˈناتوˈ در افغانستان- نه خروج کامل آنها- و همچنین همکاری گسترده تر بالقوه ایران و هند در خصوص افغانستان و در خاک این کشور، اهمیت مسیر ایران را برای دهلی دو چندان کرده است.ˈ

نویسنده این مقاله در توصیف سایر دلایل تمایل دهلی به ارتباط با تهران، حضور 10 تا 15 درصد از شیعیان جهان در هند و هفت برابر بودن جمعیت مسلمانان سنی در این کشور را عامل حساسیت دولت هند به درگیری های فرقه ای در خاور میانه دانست که می توانند دامنگیر هند نیز بشوند.

این کارشناس مسائل هند در ادامه سفر پادشاه بحرین، ولیعهد عربستان، وزیر خارجه عمان و رییس دستگاه امنیتی کویت به دهلی، 10 روز قبل از سفر دکتر ظریف به این کشور را نشانه علاقه این کشورها به هند دانست و استدلال کرد:

ˈیک احساس عمومی در هند وجود دارد که این کشورها بیش از ایران، هند را جدی می گیرند اما هند به عنوان یک بازار بالقوه که سایر مشتریان به آن توجهی نکرده اند نیز برای آنها جذابیت خاصی دارد.ˈ

نویسنده اندیشکده آمریکایی در ادامه توضیح موانع توسعه همکاری ایران و هند به روابط دهلی-واشنگتن و نگرانی آمریکا-بخصوص کنگره- درباره ایران اشاره کرد و افزود:ˈمقامات هندی از اعمال فشار آمریکا بر هند در خصوص روابط تهران و دهلی ابراز رنجش کردند اما فهمیدند که این ارتباطات با ایران، قطعا روابط کلیدی واشنگتن و دهلی را با مشکل رو به رو خواهد کرد. مقامات هند از صادرات گاز طبیعی آمریکا به هند حمایت کرده و این اقدام را در جهت کاهش وابستگی هند به کشورهایی مانند ایران، موثر دانسته اند.ˈ

اندیشکده آمریکایی بروکینگز نوشت: حتی اگر سفر ظریف به دهلی فرصتی برای هند بوده باشد که نگاهش به ایران و مذاکرات 1+5 را به روز کند و راه های همکاری گسترده تر را با ایران مورد بررسی قرار دهد، تداوم نگرانی های فوق دامنه همکاری را محدود خواهد کرد.

به نوشته این اندیشکده آمریکایی، احتمالا هند فارغ از هر چهره ای که در انتخابات ماه آوریل و ماه مه سکانداری این کشور را در دست بگیرد، همچنان در رابطه خود با ایران فاصله مناسب را حفظ خواهد کرد و در عین پرهیز از نزدیکی زیاده از حد، سعی خواهد کرد خیلی از ایران دور نشود



** هدف ایرنا از انتشار این نوع مقالات اندیشکده ها، اطلاع رسانی درباره نگرش این اتاق های فکر است و انتشار این مقاله ها الزاما به معنای تایید تمام محتوای آنها نیست.



مترجمام**9330 **1575