ثبات عراق در گرو همبستگی سیاسی

عراق طی ماه های گذشته بیشترین خشونت ها را با رنگ و بوی طایفه ای و مذهبی شاهد بوده است.

شهروندان عادی و زیرساخت های این کشور از تیررس یورش گروه های تروریستی (دهشت افکن) در امان نیستند؛ به طوری که گزارش های وزارتخانه های کشور، بهداشت و دفاع عراق نشان می دهد هفت هزار و 154 تن در نتیجه اقدام های خشونت بار سال گذشته میلادی در عراق جان باختند. آمار بالای قربانیان بیانگر گسترش ناامنی و بی ثباتی در این کشور است.

طی چند ماه گذشته بر حجم عملیات دهشت افکنانه (تروریستی) در عراق از سوی جریان هایی چون «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش)، «اهل الحق» و گروه های پشتیبانی شده از سوی سرویس های اطلاعاتی خارجی افزوده شده است؛ ناآرامی هایی که هر روز ابعاد تازه ای به خود می گیرد و نگرانی های را درباره آینده این کشور به همراه دارد.

به باور تحلیلگران برخی مسائل مانند فرار زندانیان القاعده از زندان های عراق و بی ثباتی سیاسی در این کشور از برجسته ترین عواملی بود که باعث شد بار دیگر حضور القاعده و اقدام های ویرانگر آن پررنگ شود.

موج تازه خشونت ها نشان می دهد برنامه کلانی برای ناآرام کردن عراق و منطقه طراحی شده است و در همسویی با این برنامه هر روز بر دامنه عملیات دهشت افکنانه در این کشور افزوده می شود.

برای نمونه، در تازه ترین اقدام های تروریستی در عراق شبکه خبری «المیادین» لبنان در چهارم اسفندماه گزارش کرد در انفجار یک دستگاه خودروی بمبگذاری شده نزدیک مرکز رسانه ای وابسته به اداره اوقاف شیعیان در شرق بغداد دستکم چهار نفر زخمی شدند.

به گزارش همان روز شبکه روسی «اسکای نیوز» عربی، 9 سرباز عراقی در کمین افراد مسلح در استان «دیاله» و 10 سرباز عراقی در استان «صلاح الدین» کشته شدند.

** خشونت هایی با رنگ و بوی طایفه ای

اقدام های خشونت آمیز در عراق رنگ و لعاب قومی- مذهبی دارد و در بیشتر یورش ها، مساجد و حسینه ها هدف گروه های دهشت افکن قرار می گیرند.

در این پیوند، روزنامه عراقی «الرایه» یکم مردادماه نوشت: خشونت ها در عراق رنگ و بوی قومی- مذهبی به خود گرفته است به طوری که بسیاری از اهل تسنن مدعی هستند از نظر سیاسی در امور عراق به حاشیه رانده شده اند و ضد «نوری مالکی» نخست وزیر این کشور، راهپیمایی می کنند.

به نوشته این روزنامه، در بیشتر خشونت هایی که در عراق رخ می دهد حسینه ها و مساجد هدف حمله دهشت افکن ها قرار می گیرند.

با توجه به اینکه برخی از اهل تسنن نوری مالکی را متهم می کنند که آنان را در امور سیاسی عراق به حاشیه رانده، این مساله و اقدام های برخی کشورهای منطقه در دامن زدن به نارضایتی های اهل تسنن باعث شده است این کشور بی ثبات باشد.

هدف این کشورها از دامن زدن به درگیری طایفه ای در عراق این است که دولت نوپای این کشور نتواند نقش منطقه ای خود را بازیابد.

** سوء استفاده القاعده از اختلاف های عراق

با آن که 10 سال از اشغال عراق به دست آمریکا می گذرد باز هم در این کشور اختلاف نظر بر سر تقسیم قدرت وجود دارد؛ به طوری که برخی از اهل تسنن مالکی را به قدرت طلبی و طایفه گرایی متهم می کنند.

این مساله باعث شده است گروه دهشت افکن القاعده که در استفاده از اختلاف های طایفه ای مهارت وی‍ژه ای دارد از این اختلاف ها سوء استفاده کند و کشور را به سوی پرتگاه سوق دهد.

این گروه زیرساخت ها و مکان های گردهمایی عمومی، مساجد و حسینه های شیعیان و اهل تسنن را هدف قرار می دهد تا برنامه پشتیبانان منطقه ای و فرامنطقه ای خود را در عراق پیش برد.

** اختلاف نظر سیاستمداران عراق؛ عامل ایجاد فضای بی اعتمادی

به باور ناظران، اختلاف نظر بین جریان های سیاسی عراق و ناتوانی آنها در رسیدن به تفاهم بر سر برخی مسائل مهم اختلاف برانگیز باعث شده است این کشور به سوی بی ثباتی پیش رود.

در این پیوند، پانزدهم دی ماه روزنامه الجزایری ˈالنهار الجدیدˈ نوشت: تحلیلگران بر این باورند که اوضاع امنیتی عراق و خشونت ها در این کشور به دلیل اختلاف میان جریان های سیاسی است.

این تحلیلگران می گویند نبود «جلال طالبانی» رییس جمهوری عراق، به دلیل بیماری باعث شده است اوضاع این کشور بحرانی شود؛ چرا که وی در نزدیک کردن دیدگاه های نخبگان سیاسی مهارت داشت و با این اقدام خود اجازه نمی داد عراق به سوی ناامنی و بی ثباتی پیش رود.

این روزنامه تاکید کرد «عراق هم اکنون در سخت ترین دوران خود به سر می برد. هر روز خوش بینی نسبت به ثبات سیاسی، امنیتی و آینده در این کشور کمتر می شود. به دلیل اختلاف نظر جریان های سیاسی در مورد اهداف و منافع، هم اکنون فضای بی اعتمادی بر این کشور حاکم است».

** ناآرامی های سوریه

ناآرامی های داخلی سوریه نقش برجسته ای در خشونت هایی دارد که در عراق رخ می دهد.

این وضع محیط مناسبی را برای فعالیت القاعده در عراق و سوریه فراهم کرده است و دهشت افکن ها همواره در مرزهای 2کشور در رفت و آمد هستند. چنین شرایطی باعث شده است داعش دهها حمله دهشت افکنی در مرزهای سوریه و داخل عراق انجام دهد. آمار عملیات تروریستی این گروه طی سال گذشته در عراق همواره رو به افزایش بوده است.

شکست گروه تروریستی داعش در سوریه باعث شده است عرصه جولان در این کشور بر آن گروه تنگ شود. این گروه ها بعد از شکست در سوریه به عراق روانه شدند و بین عشایر استان های سنی نشین این کشور نفوذ کردند. حضور این تروریست ها باعث شد این کشور طی ماه های پیش صحنه انفجارهای گسترده و خشونت بار باشد؛ به طوری که در اکثر ناآرامی های عراق این گروه ها نقش داشتند و به توطئه علیه وحدت ملی عراق و دولت نوری مالکی می پرداختند.

در این پیوند، شانزدهم دی ماه خبرگزاری انگلیسی «رویترز» از قول «فواز جورجس» متخصص مسائل خاورمیانه در دانشکده اقتصاد لندن، نوشت: تنش های عراق و سوریه به هم گره خورده اند و ترویست هایی که در مرزهای این 2کشور در رفت و آمد هستند به هم وابسته بوده و از همدیگر تغذیه می کنند.

با توجه به اینکه استان الانبار عراق در همسایگی کشور بحرانی سوریه قرار دارد، هدف تروریست های داعش این است که با تاسیس دولت اسلامی عراق و شام در منطقه پهناور مرزهای سوریه و عراق کشور مورد هدف خود را تاسیس کنند.

در این پیوند، «محمد فیصل» تحلیلگر مسائل سیاسی، هجدهم دی در گفت و گو با شبکه خبری راشاتودی گفت: اسناد نشان می دهند تروریست ها از مرزهای سوریه روانه عراق می شوند.

وی افزود: کسانی که اوضاع بحرانی سوریه را پیگیری می کنند، به خوبی می دانند شکست هایی که گروه تروریستی داعش در برابر ارتش سوریه متحمل شده است این گروه را مجبور کرده است به سوی عراق بروند.

** اهداف آمریکا و برخی کشورهای منطقه از درگیری های طایفه ای عراق

آمریکا همواره از وجود درگیری بین طایفه های گوناگون عراق استفاده می کند اما اهداف کاخ سفید چیست؟

در این پیوند، «علی الکاتب» تحلیلگر تارنمای رادیو «صدای عراق»، بیست و هشتم بهمن نوشت: آمریکا به دنبال منابع مالی است تا با استفاده از آنها چالش هایی را که گریبانگیر اقتصاد این کشور شده است برطرف کند. به همین دلیل این کشور تلاش می کند به ذخایر نفتی کشورهای حاشیه خلیج فارس به طور کلی و به چاه های نفت عراق به طور ویژه دست یابد.

از سوی دیگر، آمریکا تلاش می کند با دامن زدن به اختلاف میان اهل تسنن و شیعیان، تندروی (افراط گرایی) در عراق را افزایش دهد و گروه های دهشت افکن این کشور را در پیگیری خواسته های خود ثابت قدم و کشور را ناامن کند تا بهانه ای برای حضور در منطقه داشته باشد.

آمریکا و انگلیس (همپیمان راهبردی واشنگتن) تلاش می کنند با شعله ور ساختن آتش درگیری های طایفه ای در عراق این کشور را به سمت فرسایش سوق دهند تا رژیم صهیونیستی را نیز از تیررس هر گونه اقدام این کشور (عراق) در امان بدارند.

از سوی دیگر، نهم بهمن ماه «پاتریک کوبرن» خبرنگار روزنامه «ایندپندنت آن ساندی» انگلیس، در تحلیلی نوشت: عربستان سعودی و همپیمانان این کشور از تبلیغاتی که به شعله ور شدن جنگ میان اهل تسنن و شیعه در عراق می انجامد، پشتیبانی می کنند.

این روزنامه از قول «کریستوفر هیل» سفیر پیشین آمریکا در بغداد، نوشت: عربستان سعودی برای سیاستمداران عراق بزرگ ترین و پیچیده ترین چالش است زیرا از گروه های دهشت افکن پشتیبانی می کند.

** فرجام سخن

دموکراسی (مردم سالاری) در عراق نوپاست و هر لحظه در معرض خطرهایی چون درگیری های طایفه ای و دخالت های خارجی قرار دارد.

چنین وضعی هوشیاری و همبستگی همه گروه های عراقی در موضوع های ملی و امنیتی را بیش از گذشته می طلبد تا کشور را به سوی ثبات پیش ببرند.

همبستگی همه جریان های عراق عرصه را برای فعالیت دهشت افکنان (تروریست ها) در این کشور تنگ تر می کند و فرصت اقدام های خرابکارانه و خشونت بار را از آنان می گیرد. به این ترتیب، پشتیبانان غربی و منطقه ای تروریسم نیز از رسیدن به اهداف خود برای ناامن کردن فضای عراق و تضعیف آن ناامید خواهند شد.

بنابراین به نظر می رسد تنها راه بازگشت آرامش به عراق پیوند میان همه طیف های این کشور به ویژه در آستانه برگزاری انتخابات مجلس است. رقابت های سیاسی و گروهی برای رسیدن به صندلی های نمایندگی مردم، نباید بهانه ای شود برای برخی اظهارات یا اقدام هایی که منافع ملی و اقتدار درونی عراق و آینده مردم آن را به خطر اندازد.

از اصغر یوسفی - گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**9278**1961**1358