ایران به نقطه قابل قبول برای مذاکره با قدرت های بین المللی رسیده است

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از روابط عمومی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در این گزارش آمده است: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اصولی ثابت و معین است که براساس آن، اولویت رابطه با جهان اسلام به خصوص کشورهای مسلمان همسایه از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. به همین دلیل با روی کار آمدن دولت یازدهم و اتخاذ دیپلماسی فعال در حوزه بین المللی، این انتظار به وجود آمد که در بُعد منطقه ای و روابط با همسایگان نیز تحرک قابل توجهی در سیاست خارجی کشور ایجاد شود.

این گزارش می افزاید: سفر اخیر وزیر امور خارجه کشورمان به چند کشور حوزه خلیج فارس از بروز همین تحرک در دیپلماسی منطقه ای کشور حکایت دارد. انجام این سفر به ویژه پس از توافقات هسته ای اخیر در ژنو اهمیت زیادی داشت چراکه تلاش های سازماندهی شده ای برای بدبین کردن همسایگان عرب نسبت به این توافقات صورت گرفت.

در ادامه این گزارش در مورد موافقتنامه ژنو و مسئله ای به نام نگرانی کشورهای عربی آمده است: جمهوری اسلامی ایران پس از رسیدن به قله تکنولوژی هسته ای و بومی کردن کامل این دانش در کشور و از آنجایی که سیاست ایران کسب دانش صلح آمیز هسته ای و نه بمب هسته ای بود، تصمیم به مذاکره با طرف های حاضر در گروه 1+5 جهت مختومه شدن این پرونده گرفت. این تصمیم راهبردی که با امضای توافقنامه اعتمادساز اولیه برای یک دوره 6 ماهه در ژنو به پایان رسید، موجب شد تا برخی از کشورهای عربی از امضای این توافقنامه نگران شده و بعضاً آن را تهدیدی علیه خود ارزیابی کنند.

این گزارش می افزاید: در واقع، کشورهای عربی نه به واسطه برنامه هسته ای ایران، بلکه به دلیل اینکه جمهوری اسلامی ایران و کشورهای غربی در مسیر حل پاره ای اختلاف نظرها به خصوص در برنامه هسته ای گام برداشته اند از توافقنامه ژنو به وحشت افتاده و بعضاً این مسئله را پنهان نکرده و به صورت علنی اعلام کردند. کشورهای عربی به خصوص برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس ـ عربستان، امارات متحده عربی و بحرین ـ تلاش هایی را برای ناکام ماندن ایران و گروه 1+5 در نیل به تفاهم انجام دادند، اما در این مسیر دستاوردی نداشتند.

در ادامه این گزارش بیان شده است: ریاض به عنوان محور اصلی این سیاست ضدایرانی، با توافق ژنو به عنوان یک بازیگر هوشمند عمل نکرد و از طریق اتخاذ یک رویکرد و برخورد سرد نشان داد که عملاً بازیگری منفعل است تا مبتکر.

این گزارش بیان می کند: لازم به ذکر است که برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، توافق ژنو را توافقی برای به حاشیه راندن خود ارزیابی می کنند و بر این باورند که ایران توانسته است با پیش بردن برنامه هسته ای خود و رسیدن به توافق با کشورهای غربی بدون آنکه بخواهد از این برنامه علمی و راهبردی دست بکشد، آنها را در انزوا و فشار دیپلماتیک قرار دهد.

در ادامه این گزارش امده است: این کشورها که دارای چالش های عمده ای در منطقه با محور مقاومت هستند، حیات خود را در پیوند با ایالات متحده آمریکا تعریف کرده و نزدیکی احتمالی تهران ـ واشنگتن را به ضرر منافع خود می دانند، زیرا این امر به زعم آنها باعث خواهد شد آمریکا پس از سه دهه دشمنی با ایران سرانجام تهران را به عنوان قدرت برتر منطقه ای به رسمیت بشناسد، برخی پرونده های مهم را با کمک و همراهی ایران حل کند و ضمن حل و فصل اختلافات دو جانبه، راهبرد خود را به خصوص در خلیج فارس تغییر داده و عملاً ناوگان دریایی اش را در این آب راه بسیار مهم، کوچک تر کرده تا بتواند از آن در مناطق دیگر استفاده کند.

این گزارش می افزاید: این نگرش در میان برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ـ که رژیم صهیونیستی نیز به آن دامن می زند ـ باعث می شود موضوع ایران هراسی و شیعه هراسی که این کشورها مدت ها با آن افکار عمومی خود را سرگرم کرده بودند بی اعتبار شده و در نتیجه مردم آنها با واقعیت های ملموس تری از روندهای جاری در مسائل بین المللی مواجه شوند.

در ادامه این گزارش آمده است: به بیان دیگر، کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی به همراه قطر و بحرین، فعالیت های ضدایرانی متعددی در منطقه دارند و این فعالیت ها حتی به تشکیل، هدایت و کمک به برخی گروه های مسلح تروریستی منجر شده است. کما اینکه اختلافات این کشورها با جمهوری اسلامی ایران در جای جای منطقه خاورمیانه، پاکستان، افغانستان، آسیای مرکزی و به شکلی وسیع تر در قالب رقابت های سیاسی در سطح جهان اسلام و در همراهی با تحریم های ضدایرانی قابل مشاهده است.

در ادامه این گزارش بیان شده است: این کشورها در رفتار خود در عراق، سوریه، لبنان، فلسطین، یمن و حتی بحرین در برابر ایران ناکام بوده، در بسیاری از موارد شکست خورده و به خوبی بر این نکته واقف هستند که جمهوری اسلامی ایران پس از توافق ژنو و با گسترش روابط دیپلماتیک خود با قدرت های بزرگ در سطح بین الملل، بر این پرونده ها اثرگذاری بیشتری خواهد داشت، بنابراین در یک تعریف جدید که ناشی از درک واقعیت های موجود در این عرصه است، برخی از آنها حاضر به پذیرش واقعیت شده و اما برخی نیز در برابر آن مقاومت می کنند.

این گزارش در مورد رایزنی های دیپلماتیک برای تبیین واقعیت ها بیان می کند: سخنان رئیس جمهور ایران در روز تنفیذ و تحلیف خود و همچنین موضع گیری های متعدد مقامات سیاسی و دیپلماتیک کشور در مورد رابطه با کشورهای همسایه پس از روی کار آمدن دولت جدید، متأسفانه چندان مورد پذیرش این کشورها به خصوص عربستان سعودی قرار نگرفت و آنها در تلاش برای بر هم زدن مذاکرات ژنو برآمدند.

این گزارش می افزاید: سیاست درهای باز جمهوری اسلامی ایران برای همکاری با کشورهای منطقه، با دشمنی قطعی برخی از آنها مانند عربستان سعودی مواجه شد و این مسئله در سخنان مقامات این کشور به روشنی قابل مشاهده است. رفتار ریاض در ادامه حمایت از گروه های مسلح تروریستی در عراق و سوریه، حمایت از گروهک تروریستی تازه تأسیس جیش العدل در جنوب شرق ایران و همچنین تلاش برای منزوی کردن حزب ا... لبنان از طریق حملات تروریستی ـ که به درخواست از رئیس جمهور لبنان برای گسیل ارتش جهت مقابله با حزب ا... منجر شد ـ نشان از عدم تمایل سعودی ها در شرایط فعلی برای کم کردن اختلاف ها با ایران دارد.

در ادامه این گزارش بیان شده است: مقامات سعودی بر این باور هستند که با توجه به موقعیت برتر ایران در منطقه و مصالحه هسته ای تهران با قدرت های بزرگ، کم کردن اختلافات در شرایط فعلی به معنی پذیرش شکست خواهد بود. این شکست در همه مناطقی که عربستان سعودی در حال حاضر به عنوان یک طرف تأثیرگذار در آن حضور دارد، قطعیت خواهد یافت و اگر تحولات با همین روند ادامه پیدا کند، بدون شک ریاض ناچار خواهد بود عقب نشینی های گسترده ای به عمل آورد و این به معنی انزوای کامل این کشور در سطح منطقه و متلاشی شدن شورای همکاری خلیج فارس با محوریت عربستان خواهد بود.

در این گزارش آمده است: جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده است که توافق هسته ای هیچ تهدیدی علیه اعراب حاشیه خلیج فارس نخواهد بود و حاضر است از طریق گفت و گو و دیپلماسی نسبت به رفع هرگونه سوء تفاهم در این زمینه اقدام نماید.

در ادامه این گزارش آمده است: در چنین شرایطی سفر وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به تهران، حاکی از پذیرش واقعیت موجود در عرصه تحولات بین المللی از طرف برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بود. این سفر که در واقع با دعوت از محمد جواد ظریف صورت گرفت، شروعی دوباره در روابط دو کشور ارزیابی می شود و می تواند این روابط را به دوران طلایی خود نزدیک کند.

این گزارش می افزاید: البته باید در نظر داشت که ادعاهای سرزمینی امارات متحده عربی نسبت به جزایر سه گانه ایرانی، همکاری گسترده این کشور با آمریکا برای تحریم ایران و فشار بر پول ملی، اخراج گسترده هموطنانمان از امارات و برخی سختگیری ها و اهانت ها علیه شهروندان ایرانی از مهمترین چالش های چند سال اخیر در روابط دو کشور بوده است و طبیعتاً هرگونه اقدام برای بهبود روابط دوجانبه مستلزم تعهد امارات نسبت به عدم تکرار چنین رفتارهایی خواهد بود.

این گزارش می افزاید: از سوی دیگر سفر منطقه ای وزیر امور خارجه کشور به کویت، سلطنت نشین عمان و قطر نیز نشان دهنده تلاش دیپلماتیک دولت یازدهم برای بهبود روابط و کم کردن از نگرانی ها و سوء تفاهم های موجود است. روابط نزدیک تر ایران با کویت و عمان معلول سیاست های مستقل تر این دو کشور در منطقه است.

در مورد این گزارش آمده است: در مورد قطر نیز باید گفت که سران این کشور تاکنون پیام های مختلفی را توسط برخی از طرف های منطقه ای برای عادی کردن روابط با تهران ارسال کرده اند. دوحه که در طول دو سال و نیم گذشته نقش مهم و برجسته ای در ناامن کردن سوریه به عنوان متحد راهبردی جمهوری اسلامی ایران داشته، اکنون با شکست معارضان و تروریست ها در سوریه تلاش می کند تا با کمک ایران هم روابطش با دمشق و بغداد را بهبود ببخشد و هم ضمن نزدیک کردن دیدگاه های خود با آنکارا، یک محور جدید در مقابل عربستان سعودی تشکیل دهد.

این گزارش می افزاید: در مورد مجمع الجزایر بحرین نیز باید گفت که حاکمان آل خلیفه به عنوان یک حکومت نیمه مستقل عمل می کنند و رفتار آنها با گفتارشان تفاوت کامل دارد. دیدار شیخ خالد بن احمد وزیر خارجه این مجمع الجزایر با مجمدجواد ظریف در نیویورک، متضمن نکات بسیار مهمی بود که نشان دهنده رفتار متناقض سران منامه برای حل و فصل بحران داخلی ناشی از سرکوب اعتراضات، راضی کردن عربستان سعودی و همچنین پذیرش واقعیت های جدید در عرصه بین الملل است.

در ادامه این گزارش در مورد عبور از بحران و رسیدن به تفاهم آمده است: بدون شک جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرت برتر منطقه خاورمیانه مایل به حل و فصل عادلانه همه بحران های موجود بوده و از همکاری و همگرایی کشورهای منطقه و ازجمله عربستان سعودی استقبال می کند. این نکته در سخنان محمدجواد ظریف هنگام سفر به عمان در رابطه با تمایل سفر به ریاض، اهمیت و جایگاه عربستان در منطقه و جهان اسلام به خوبی قابل مشاهده بود.

این گزارش می افزاید: این اعلام تمایل نشان می دهد که در تهران کسی به دنبال مطیع کردن عربستان شکست خورده نیست. در عین حال تهران مایل است که معادلات منطقه را در چارچوب سیاست برد ـ برد با ریاض پیش ببرد.

این گزارش بیان می کند: البته این نگرش نیازمند برخورد صحیح سعودی ها با واقعیت های موجود است. اگر آنها بخواهند برای بهبود روابط با ایران به یک پیروزی واقعی در عرصه میدانی ـ برای مثال در سوریه ـ برسند، نه تنها به بغرنج تر کردن بحران موجود کمک کرده اند، بلکه رسیدن به توافقی دو جانبه را هم با تأخیر مواجه می کنند.

در ادامه این گزارش آمده است: ایران و عربستان سعودی به دلیل ظرفیت های فراوانی که دارند در صورت پذیرش واقعیت ها از سوی ریاض و تعهد این کشور بر رعایت قواعد بازی، می توانند افق های روشنی از همکاری دوجانبه داشته باشند. در غیر این صورت، ایران پس از تفاهم نهایی با قدرت های بزرگ و پایان دادن به پرونده های مهمی مانند سوریه و حل و فصل موضوع هسته ای، با موضعی مستحکم تر با عربستان روبرو خواهد شد و ریاض ناچار خواهد بود یا به منازعه بی نتیجه خود با ایران ادامه دهد که منافع قدرت های بین المللی را هم در خطر خواهد انداخت و یا در موقعیتی بسیار ضعیف تر درخواست های ایران را بپذیرد.

این گزارش می افزاید: جمهوری اسلامی ایران پس از سه دهه تلاش بی وقفه در عرصه دیپلماسی و پذیرش سختی های فراوان ناشی از تحریم های سخت و طاقت فرسا و با تکیه بر سرمایه های داخلی خود، با رسیدن به یک نقطه قابل قبول برای مذاکره با قدرت های بین المللی و نوعی توافق ضمنی با غرب در صدد است تا علاوه بر تثبیت جایگاه خود در منطقه بسیاری از مسائل و پرونده های مهم را نیز حل و فصل کند.

این گزارش بیان شده است: در این میان کشورهای حوزه خلیج فارس به دلیل ارتباطات تاریخی، فرهنگی و سیاسی جایگاه ویژه ای در دیپلماسی منطقه ای ایران دارند و رویکرد جمهوری اسلامی ایران به این کشورها، رویکردی مثبت است و این کشورها باید سیاست درهای باز ایران را پذیرفته و با تهران برای رسیدن به امنیت در منطقه راهبردی خلیج فارس، افزایش روابط تجاری و اقتصادی، حل بحران های داخلی خود مانند اعتراضات در بحرین، حل و فصل اختلافات مرزی این کشورها و... را بپذیرند.

بدون شک تهران نیز با واقع نگری ناشی از حسن همجواری و در نظر گرفتن اصول اسلامی و واقعیت های بین المللی جهت تأمین منافع کوتاه مدت و بلندمدت ایران با این کشورها تعامل خواهد کرد.

سیام**9121 *1449