نظم آینده منطقه بر محور ایران و ترکیه خواهد بود/ همسویی منافع منطقه ای آمریکا با ایران

با توجه به آنکه برخی از کارشناسان معتقدند مسائل منطقه خلیج فارس از رهگذر سیستم امنیت منطقه ای با محوریت ایران، عربستان و عراق حاصل می شود، دکتر داوود هرمیداس باوند در پاسخ به این پرسش که "آیا به نظر نمی رسد این امکان این طرح در زمان کنونی با دشواریهای خاص خود همراه باشد؟" گفت: با توجه به تحولات جدید و استراتژی جدید آمریکا و تمرکز واشنگتن بر کشورهای جنوب شرق آسیا بر این باورم که سیستم امنیت منطقه ای با محوریت ایران، عربستان و عراق در حال انتقال به محور تهران و آنکارا است.

وی افزود: از طرفی آمریکایی ها در این بین تلاش کردند تا وابستگی های خود را به منبع انرژی و نفت کمتر کنند. همچنین مشکل دیگر گسترش القاعده است که مرکز آن به لحاظ ارزشی و سیاسی عربستان است.

هرمیداس باوند گفت: با توجه به تحولات منطقه به نظر می رسد که گرایش آمریکا بیشتر به سوی ایران و ترکیه باشد، یعنی زمینه آن فراهم شده تا یک همسویی بین مصالح و منافع منطقه ای آمریکا با ایران ایجاد شود و احتمالا این همسویی شامل ترکیه نیز می شود.

وی در رابطه با عکس العمل عربستان سعودی نسبت به این موضوع گفت: آمریکایی ها در تلاش برای رفع نگرانی های عربستان به اشکال مختلف هستند اما واقعیت این است که ریاض در ابتدا فکر می کرد آمریکا وارد عملیات نظامی علیه سوریه و تنش با ایران می شود اما این انتظار عملی نشد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: عربستانی ها با صراحت از آمریکا خواستند تا علیه ایران دست به اقدامات نظامی بزنند و در سوریه نیز انتظار داشتند که واشنگتن عملیات نظامی به راه اندازد، بنابراین موضع گیری عربستان سعودی در حال حاضر توام با عصبانیت است.

با توجه به تحولات جدید و استراتژی جدید آمریکا و تمرکز واشنگتن بر کشورهای جنوب شرق آسیا بر این باورم که سیستم امنیت منطقه ای با محوریت ایران، عربستان و عراق در حال انتقال به تهران و آنکارا است

وی تاکید کرد: آمریکایی ها سعی کردند که عربستان را راضی نگاه دارند اما این راضی نگاه داشتن با خط و مشی های اتخاذ شده متفاوت است، چنانچه راه حل دیپلماتیک گزینه مد نظر واشنگتن در قبال دمشق است.

این استاد دانشگاه افزود: عربستان سعودی یک دیپلماسی آرام و نفوذ گذاری را در جهان عرب داشت و محقق نشدن انتظارات این کشور باعث شده تا ریاض، ایران و حزب الله لبنان را در مورد سوریه مقصر بداند چنانچه در ژنو 1 نیز به صراحت این موضوع را بیان کرد، در صورتیکه همگان می دانند که عوامل تندرو در منطقه از سوی عربستان حمایت می شوند.

وی افزود: در این بین شماری از کارشناسان آمریکایی بر این باورند که منافع نزدیک این کشور ایجاب می کند تا با ایران و ترکیه رابطه تنگاتنگ و نزدیکی را برقرار کند و از جهان عرب تا حدی فاصله بگیرد و جمهوری اسلامی باید از این فرصت  استفاده کند.

باوند افزود: همچنین تحولات مصر باعث شده تا ترکیه با عربستان و قطر دچار اختلاف شوند. از سوی دیگر آنکارا در موضع خود در قبال سوریه محتاطانه رفتار نکرده است زیرا دولتمردان ترکیه فکر می کردند که مسئله سوریه در چند ماه قابل حل است و در مدت اندک دستاورد سیاسی بزرگ حاصل می شود اما هم اکنون موضوع پناهندگان سوری و طولانی شدن جنگ مشکلاتی را برای خود ترکیه ایجاد کرده است.

وی در رابطه با دیدار هیئت عراقی با اوباما که یکی از اعضای این هیئت از اعضای اخوان المسلمین بود، گفت: آمریکایی ها مایل نبودند که قضیه مصر به اینجا کشیده شود اما حالا که کشیده شده به عنوان یک واقعیت نسبی تلاش می کنند تا سیاست خود را با این واقعیت همسو کنند.

باوند گفت: آمریکایی ها در ابتدا اعلام کردند که کمک های سالانه خود را به مصر متوقف می کنند اما بعدها از ازسرگیری کمک ها به این کشور خبر دادند که اینطور می توان نتیجه گرفت واشنگتن همواره سیاست های خود را با واقعیت های منطقه تنطیم می کند و در پی آن است تا منافع قبلی خود را حفظ کنند ولو اینکه این واقعیت تلخ باشد.

وی افزود: بنابراین فکر می کنم که مسئله اخوان المسلمین در رابطه با اردن باشد زیرا این جنبش در این کشور نیز حضور دارند اما اگر اخوان المسلمین را بخواهیم با تونس مرتبط کنیم، این فرضیه نیز چندان جالب نیست زیرا قانون اساسی این کشور هم اکنون تدوین شده و به نسبت در وضعیت مساعدتری به سر می برد.

باوند گفت: اخوان المسلمین در رابطه با عراق نیز جایگاهی نداشتند، مگر اینکه با سنی ها و بعثی ها علیه دولت شیعه عراق بخواهند همکاری کنند که در آنجا نیز جایگاهی ندارند زیرا هم اکنون در مرکز اصلی خود یعنی در مصر دچار مشکل هستند.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر خود رابطه ترکیه با مصر به خاطر جنبش اخوان المسلمین تیره شده است، بنابراین جایگاهی برای این جنبش نمی توان متصور شد. بهار عربی این فرصت را برای اخوان المسلمین فراهم کرد تا در کشورهای دیگر فعال باشد اما با توجه به مشکلات کنونی مصر اخوانی های کشورهای دیگر نیز محبورند تا دست به عصا راه روند.

داوود هرمیداس باوند استاد حقوق بین‌ الملل و روابط بین‌ الملل است و دکترای روابط بین‌الملل خود را از دانشگاه امریکن در واشنگتن دی‌ سی در سال ۱۹۶۳ دریافت کرد و در دانشگاههای رودآیلند، تهران، امام صادق و آزاد تدریس کرده‌ است.

از جمله آثار دکتر باوند می توان به موارد زیر اشاره کرد: مبانی حاکمیت تاریخی، حقوقی و سیاسی بر جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، دریاهای بسته و نیمه‌بسته، سیاست‌های کلان و جزایر خرد، مسئله نوروز، نقض تعهدات بین‌ المللی و مسئولیت‌های ناشی از آن و تغییرات ناظر به مفهوم مسئولیت بین‌المللی دولتها.

...................................................

مصاحبه از معصومه زارع