دین گریزی یا دین‌داری؟

یک جامعه شناس معتقد است: خانواده، دوستان، محیط اجتماعی، رسانه‌ها و تجربه‌های فردی از عوامل گریز یا گرایش به دین است.

سیدمحمد سجادزاده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه اصفهان، اظهار کرد: وضعیت خانواده، دوستان، محیط اجتماعی، رسانه‌ها و تجربه‌های فرد از جمله دلایل گرایش یا گریز از دین است.

وی با بیان اینکه خانواده در دین گریزی، دین ستیزی و دین داری فرد نقش بسزایی ایفا می‌کنند و تجربه‌ها، آموزه‌ها و وضعیت خانواده در نوع دین داری تاثیر بسزایی دارد، گفت: خانواده‌ها در گریز از دین فرزندان به دو دسته تقسیم می‌شوند دسته‌ای که دین گرا بوده اما راه مناسبی را برای گرایش به دین فرزند خود انتخاب نمی‌کنند و خانواده‌ای که خود نیز به دین تمایلی ندارند.

این جامعه شناس افزود: اینکه خانواده چه تجربه‌ای را از دین به فرزند خود منتقل کرده و فرد را به دین خوش‌بین یا بد بین می‌کند در نوع دین‌داری تاثیر گذار است.

سجاد زاده، میزان سختگیری،عبوس بودن یا برعکس رفعت و محبت والدین به نام دین را تجربه‌ای برای فرزند دانست و تصریح کرد: فرزندان با نگاه به والدینی که دین‌مدار اما بد دهن، بد اخلاق، بدقول و دروغ‌گو است تمامی افراد دین‌دار را این‌گونه دیده و دیدی بد نسبت به افراد متدین پیدا می‌کنند در نتیجه از دین فاصله گرفته و دین گریز می‌شوند.

وی، تربیت دینی خانواده‌ها را در دین‌داری و دین گریزی فرد تلقی تاثیرگذار کرد و گفت: برخی از خانواده‌ها به اسم دین فرزندشان را آنگونه که خود می‌خواهند تربیت می‌کنند و با رفتار جبرگرایانه فرد را مجبور به به‌جا آوردن اعمال دینی می‌کنند که این عمل باعث گریز فرد از دین می‌شود و فرد به ظاهر اعمال دینی را به جا می‌آورد اما فلسفه و معنای دین را ندانسته و از دین متنفر می‌شود.

این جامعه شناس با بیان اینکه برخی از خانواده‌ها با معنا و مفهوم دین کاری نداشته و ارزشی برای دین قائل نیستند، ادامه داد: این خانواده‌ها به فرزندان خود آموزش می‌دهند که دین مفهوم بی‌ارزشی داشته و افراد دین دار متحجر و عقب افتاده هستند.

سجادزاده، گروه همسالان و دوستان را نیز عاملی مهم و تاثیرگذار در دین گریزی، دین ستیزی و یا گرایش به دین دانست و افزود: افراد از زمان تولد تا 10 سالگی تحت کنترل خانواده و از 10 تا 20 سالگی تحت کنترل دوستان و محیط قرار دارند.

سجادزاده افزود: افراد در دوره نوجوانی به تقلید از دوستان و گروه همسالان خود می‌پردازند و مرجع رفتاری فرد دوستان می‌شود برای مثال اگر دختری که دارای حجاب با چادر است در بین دوستانی قرار گیرد که به حجاب اعتقادی ندارند امکان و احتمال تغییر عقیده و رفتار دختر وجود دارد.

وی، محیط اجتماعی را از عوامل تأثیرگذار در رفتار آدم دانست و تصریح کرد: افراد در محیط اجتماعی و محیط پیرامونی خود در کنش متقابل با دیگر افراد قرار دارند و هر رفتاری بر آن‌ها تاثیرگذار است.

این جامعه شناس با بیان اینکه اگر فردی در محیط غیردینی رشد کرده باشد نباید انتظار دین مداری از وی داشت، خاطرنشان کرد: اگر چه جامعه و محیط پیرامون افراد در رفتار بسیار تاثیرگذار است اما گاهی اوقات نیز عکس آن ثابت می‌شود و تجربه‌های فردی و دید خود فرد به دین نیز بر دین‌داری و یا دین گریزی فرد تاثیر می‌گذارد، اما فردی که در محیطی دین گرا و مذهبی رشد کرده و در مراکز و گروه‌های مذهبی آمد و شد دارد به دین گرایش بیشتری پیدا خواهد کرد تا شخصی که در انزوا به دنبال معنا و مفهومی برای دین است و دلیل اصرار بر جماعت و خواندن نماز نیز به همین علت است.

وی با اشاره به اینکه امروزه رسانه‌های جمعی مانند شبکه‌های تلویزیونی، شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و تلفن‌های هوشمند بخشی از زندگی مردم را تشکیل می‌دهد و بر زندگی افراد بسیار تاثیرگذار است، گفت: امروزه افراد با مفاهیم و آموزه‌هایی که از رسانه‌ها دریافت می‌کنند می‌توانند دین گریز یا دین گرا شوند، شبکه‌های وهابی، بهایی و مسیحی و جریانات انسان‌های شرقی امروزه تلاش‌هایی در جهت دین گریزی افراد دارند.

این جامعه شناس اضافه کرد: شبکه‌هایی مانند نور و کلمه با مطرح کردن برخی شبهات برای مردم تردید ایجاد می‌کنند و از این طریق فرد را از راه دین منحرف می‌کند.

سجادزاده با بیان اینکه امروزه گرایشات مختلفی در جهان مشغول به کار در رسانه‌ها هستند، خاطرنشان کرد: این رسانه‌ها جنبه‌های منفی و مثبتی دارند، اما اگر جنبه منفی آن‌ها در جامعه بیشتر دیده می‌شود به علت کم کاری‌هایی است که در این خصوص صورت گرفته زیرا ما به اندازه رشد رسانه‌ای تولیدات مذهبی نداشته‌ایم.

وی افزود: ما در رقابت رسانه‌ای قرار داریم و در این رقابت کسی پیروز میدان است که خوب کار می‌کند.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه امروزه ما در یک جنگ نرم به سر می‌بریم، گفت: جنگ نرم یعنی فتح قلب و ذهن و در حالی که کشورهای عربی همسایه و کشورهایی که هزاران فرسخ از ما دور هستند برای پیروزی در جنگ نرم هزینه می‌کنند متاسفانه غفلت‌هایی از جانب ما صورت گرفته است.

بدبینی نسبت به دین با متدینین خرافاتی

سجادزاده، نوع رفتار متدینین در جامعه را علتی بر گرایش و گریز از دین دانست و خاطرنشان کرد: افرادی که در جامعه به عنوان فردی متدین شناخته می‌شوند و ظاهری دین مدار دارند اما در باطن رفتار زننده و بدی از خود نشان می‌دهند دید جوانان و مردم دیگر را به دین تغییر می‌دهند و باعث گریز افراد از دین می‌شوند.

وی با بیان اینکه برخی از متدینین خرافاتی هستند، تصریح کرد: با نگاه به متدینین خرافاتی، افراد، دین را آمیزه‌ای از خرافات می‌پندارند زیرا رفتارهای دین‌داران پای دین نوشته می‌شود.

این جامعه شناس با اشاره به روشنفکران دوره قاجار که عقب‌ماندگی‌های کشور را دین مداری جامعه می‌دانستند و برای پیشرفت کشور سعی در حذف دین کردند، خاطرنشان کرد: اگر جامعه دینی عقب مانده، تهی‌دست، فاسد، دروغ‌گو و خیانت کار باشد و جامعه بی‌دین دارای قدرت و پیشرفته باشد، افراد، عقب‌ماندگی جوامع دینی را به پای دین نوشته و از دین گریزان می‌شوند در صورتی که دین تمام این مسائل را نفی کرده است.

سجاد زاده، تجربه فرد و مطالعات فردی را نیز از دیگر عوامل دین مداری و دین ستیزی دانست و گفت: ایدئولوژی، تصویرشناسی، دیدگاه‌ها، مطالعات و تجربه فرد در گرایش و گریز فرد از دین نقش تعیین کننده دارد و تمامی عوامل یاد شده در صورتی تاثیرگذار خواهند بود که دیدگاه فرد در جهت آن‌ها باشد.

جامعه بی‌دین دچار پوچی می‌شود

وی با بیان اینکه جامعه دین گریز در معنا و مفهوم زندگی دچار مشکل می‌شود، ادامه داد: جامعه بی‌دین دچار پوچی شده و نمی‌داند برای چه به این دنیا آمده است، باید چه کاری انجام دهد و به کجا خواهد رفت.

این جامعه شناس، جامعه بی‌دین را در خرد و کلان جامعه دچار مشکل دانست و خاطرنشان کرد: اخلاق بی‌دین پشتوانه‌ای ندارد و ضمانت اجرایی نخواهد داشت هنگامی که به دین و خدا اعتقادی نباشد اصول اخلاقی و رفتارهای شایسته اجرایی نخواهد شد؛ برای مثال هنگامی از فردی خواسته می‌شود حقیقت را عنوان کند برای اینکه به خدا اعتقاد ندارد دلیلی بر راست‌گویی خود نمی‌بیند.

سجادزاده افزود: دنیای مدرن سعی کرده است در حوزه اخلاق وارد مبانی بدون دین برای اخلاق شود اما موفق نبوده است و همان‌گونه که جامعه‌شناسان اولیه اشاره می‌کنند دین مبنای اخلاق و همبستگی اجتماعی در جامعه است.

وی با بیان اینکه جامعه بدون دین در حوزه اندیشه و افکار عمومی محلی برای آینده پیدا نمی‌کند، خاطرنشان کرد: دین اندیشه تعالی و رشد را به انسان می‌آموزد و برای اینکه انسان برای رسیدن به انسانیت کامل خلأ الگو پیدا نکند باید از دین پیروی کند.

این جامعه شناس، دین را مرجع رفتاری دانست و گفت: جامعه بی‌دین دچار خلأ و ناهنجاری‌های رفتاری می‌شود.

سجادزاده با بیان اینکه رواج بی‌دینی در جامعه باعث سقوط اخلاق و انسانیت می‌شود، ادامه داد: امروزه در جوامع مدرن شاهد بروز این مسائل هستیم زیرا مبادی اخلاقی وجود ندارد و افراد در مباحث فلسفی، اخلاقی و روان‌شناختی به دنبال روشی برای رسیدن به اخلاق، احیای زندگی انسانی و دوری از زندگی حیوانی بوده و تلاش دارند رشد انسانی رواج پیدا کند.

وی، دیگر آسیب رواج بی‌دینی در جامعه را فروپاشی خانواده‌ها دانست و گفت: هنگامی که انسان به اخلاق و دیانت توجهی نکند دست به رفتارهای حیوان گونه خواهد زد.

این جامعه شناس با اشاره به رواج طلاق و زندگی تک والدی و افزایش سقط جنین، افزایش تجاوز و قتل در جوامع مدرن، خاطرنشان کرد: گفته می‌شود در جامعه ما به علت فاصله زن و مرد و برخی از محدودیت‌ها انسان‌ها حریص‌تر می‌شوند و دست به انجام برخی خطاها می‌زنند اما چرا در جوامع مدرن و غربی که از هرگونه آزادی برخوردارند آمار قتل و تجاوز بیش‌تر است؟ زیرا در این جوامع بی‌دینی و گریز از دین رواج دارد و اخلاق جایگاه خود را از دست داده است.

سجادزاده افزود: خوی بشری اگر تحت کنترل خدا و دین قرار نگیرد از خوی حیوانی پست‌تر خواهد شد زیرا انسان ترکیبی از فرشته خویی و حیوانیت است و دین انسان را به سوی خوی فرشته سوق می‌دهد.

وی ادامه داد: در جوامع دینی که بر پایه و اساس دین استوار باشند مشارکت و اعتماد بسیار بالا است و جوامع بی‌دین به شدت فرد گرا بوده و منزوی هستند اما در جوامع دینی فرد گرایی وجود نداشته و جامعه در کنار فرد قرار دارد.

راهکارها برای گریز از دین گریزی

این جامعه شناس با بیان اینکه اگر عکس عوامل گفته شده در مورد دین گریزی عملی شود گرایش به دین صورت خواهد گرفت، تصریح کرد: اگر بخواهیم جامعه را دین‌دار کنیم ابتدا باید نگرش افراد به دین را شناسایی کرده و اگر دیدی منفی نسبت به دین در جامعه رواج داشت باید تصوری نیکو از دین ارائه کرد و دین را همان‌گونه که است و انبیا مطرح کرده‌اند به مردم آموزش دهیم.

وی افزود: اگر خرافات وارد دین نشود و حقیقت دین همان‌گونه که وجود دارد و انبیا آدمی را به آن دعوت کرده‌اند ترویج یابد و به مردم ابلاغ شود گرایش به دین افزایش خواهد یافت.

سجاد زاده با بیان اینکه اگر تصویر زیبایی از دین به مردم نشان داده شود مردم با دل و جان پذیرای دین خواهند شد، خاطرنشان کرد: در قرون وسطی تصویری زشتی از دین به مردم ارائه شد و این امر موجب دین گریزی مردم شد.

این جامعه شناس، نشان دادن کارکردها، وظایف و نتایج دین را به مردم از دیگر راه‌های گرایش به دین دانست و ادامه داد: اگر مردم کارکردهای دینی را از جانب متولیان وعالمان دینی دریافت نکنند و نتایج مثبت آن را در زندگی خود نبینند از دین گریزان خواهند شد.

سجاد زاده اضافه کرد: دین یک اهرم تعالی است که به انسان کمک می‌کند راه خود را پیدا کرده و او را به سوی تعالی هدایت می‌کند.

انتهای پیام