نگرانی ترکیه از "گزینه روی میز" آمریکا/ آنکارا خواهان خلع سلاح اسرائیل است

به گزارش خبرگزاری مهر، کمال کِرِشچی -مدیر بخش ترکیه اندیشکده بروکینگز- در تحلیل خود رسیدنِ ایران و شش قدرت بزرگ را به راهکار اجرائی برای توافق موقت "یک پیروزی بزرگ برای دیپلماسی بین‎المللی و نوید بخش منافع مهمی برای همسایگان ایران -به خصوص ترکیه-" دانست.

وی همچنین می‎افزاید که با وجود منافع سیاسی و اقتصادی که راه حل صلح آمیز برای این چالش ده ساله بر سر برنامه هسته‎ای ایران، می‎تواند برای ترکیه داشته باشد، اما چالشی برای تلاش آنکارا در زمینه افزایش نفوذ و رهبری منطقه نیز است.

کرشچی بادآوری می‎کند ترکیه به دنبال خاورمیانه عاری از سلاح هسته‎ای است و ضمن ابراز تردید شدید نسبت به ادعاهای غرب درباره برنامه هسته‎ای ایران، خواستار خلع سلاح اسرائیل نیز است.در این زمینه، ترکیه نگران به راه افتادن رقابت هسته‎ای در منطقه است.

وی یک جنبه دیگر دغذغه آنکارا را تکرار تهدیدات آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی از قدرت‎های اروپایی در زمینه توسل به نیروی نظامی و باقی ماندنِ این گزینه "بر روی میز" دانست و می‎نویسد: "هر گونه حمله اسرائیل یا آمریکا به تاسیسات هسته‎ای ایران (که نیازمند به تعداد زیادی از بمباران‎ها خواهد بود) ترکیه را از نظر دیپلماتیک در شرایط بسیار دشواری قرار خواهد داد و ممکن است مشکلات قابل توجهی برای دولت و شهروندان ترکیه ایجاد کند -به خصوص اگر هواپیماهای مهاجم پایگاه‎های ناتو در ترکیه یا از آسمان ترکیه برای حمله استفاده کنند... هیچ کس در ترکیه تمایلی به تکرار رویدادهای 2003-2011 یا تحریم‎هایی که در زمان حکمرانی صدام حسین در دهه 1990 علیه عراق اعمال می‎شد؛ ندارد."

تحریم‎های فوق باعث محدودیت بر تجارت ترکیه و عراق و همچنین بالا رفتن قیمت نفت و گاز شده بود. با توجه به این که ترکیه از مبادلات تجاری بیشتری با ایران نسبت به عراق برخوردار است و منبع انرژی مهمی برای آنکارا محسوب می‎شود، هر گونه مساله‎ای در ایران، تاثیر زیادی بر همسایگانش خواهد گذاشت. حتی در حال حاضر هم بسیاری از شرکت‎های ترک از تحریم‎های سختگیرانه اعمال شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپا متضرر شده‎اند.

کرشچی عنوان می‎کند کاهش تحریم‏‎ها به همان میزان که برای ایران خبر خوبی محسوب می‎شود، برای ترکیه هم هست. به خصوص که با وجود تحریم‎ها، مبادلات تجاری فیمابین از 1.2 میلیارد دلار در سال 2002 به 22 میلیارد دلار در سال 2012 رسید.

به گفته وی، تاجرهای عمده ترک اعتقاد دارند با حذف محدودیت‎ها، ایران به سرعت تبدیل به یکی از بازارهای رو به رشد محصولات و خدمات ترک و همچنین فرصتی برای سرمایه‎گذاری خواهد شد.

آزاد شدن ببر پارسی

اما از سوی دیگر، این کارشناس از پیامدهای بلند مدت هر گونه توافق بین‎المللی درباره برنامه هسته‏‎ای خبر می‎دهد و می‎نویسد: "در حالی که ترکیه و ایران همسایه و شرکای تجاری هستند، اما رقبای استراتژیک هستند و در پانصد سال اخیر (از زمان عثمانی‎ها و صفوی‎ها) بوده‎اند. امروز از لبنان تا عراق، تا سوریه و خلیج فارس؛ ترکیه و ایران  بارها حامی گروه‎هایی بوده‎اند که دربرابر هم صف آرایی کرده‎اند."

وی همچنین آنها را از لحاظ ایدئولوژیکی در دو قطب متفاوت معرفی کرد که بهبود روابط ایران و غرب -به خصوص آمریکا- می‎تواند تلاش آنکارا برای رهبری منطقه را به صورت جدی با چالش مواجه سازد.

کرشچی همچنین افزود کاهش یا لغو تحریم‎های اقتصادی می‎تواند باعث آزاد شدنِ "ببر پارسی" شود: "جمعیت گسترده‎ی فرهیخته، خارج نشینان مرفه، و ثروتِ انرژی عظیمی که ایران دارد می‎تواند رونق اقتصادی‎ای مشابه با آنچه در دهه گذشته برای ترکیه رخ داد، روی دهد."

مدیر بخش ترکیه اندیشکده بروکینگز در پایان می‎نویسد: "شاید دلهره آورترین چشم انداز برای ترکیه -که البته بعید به نظر می‏‎رسد- ایجاد روابط حسنه گسترده‎تر میان ایران و غرب -به ویژه آمریکا- است. احتمالی که در حال حاضر بعید به نظر می‎رسد... اما چنین آشتی‎ای می‎تواند جایگاه ترکیه برای آمریکا و اروپا را به صورت جدی به خطر بیاندازد."