هنر انقلاب ادامه جنبش سقاخانه‌ای است/ انتقاد از برچسب زدن به هنرمندان حوزه هنری

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری نمایشگاه «سیری در هنر معاصر ایران، استمرار مدرنیسم- نسل سوم» که به نمایش آثار کاظم چلیپا و ایرج اسکندری اختصاص دارد صبح امروز 5 بهمن با حضور این دو هنرمند، احسان آقایی رئیس موزه هنرهای معاصر تهران و نسرین عظیمی دبیر اجرایی نمایشگاه در کتابخانه موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد.

احسان آقایی نخستین سخنران این نشست بود که گفت: این نمایشگاه نگاهی به جریانات هنر در دوره معاصر ایران دارد. جریان مدرنیسم در ایران با تلاش پهلوی اول و در سال 1310 شکل گرفت که تلاش رژیم وقت برای مدرن کردن کشور بر هنر نیز تاثیرگذار شد. در حوزه هنر بیشترین تلاش بر روی دو حوزه نقاشی و موسیقی بود که در این دوره و در سال 1320 شاهد افتتاح اولین گالری به شیوه پاریسی در ایران هستیم.

مدیر موزه هنرهای معاصر خاطر نشان کرد: بعد از آن سال های ابتدایی ما شاهد سه دوره مدرنیسم در ایران هستیم که دوره اول دوران شکل گیری، دوره دوم دوره گذار تا انقلاب اسلامی و دوره سوم از سال 1350 به بعد شکل گرفت که هنرمندان دوره سوم به واقعه اجتماعی بزرگی مانند انقلاب اسلامی سال 57 گره خوردند.

وی بیان کرد: بعد از انقلاب دو شاخه هنری می بینیم که یکی وارد جریان هنر انقلاب شده و دیگری هنر آزاد را در دستور کار خود قرار دادند. چلیپا و اسکندری دو هنرمندی هستند که در سه دوره کاری یعنی قبل از انقلاب، دوران انقلاب و بعد از انقلاب کارهای چشمگیری انجام داده اند.

آقایی پرداخت به این دو هنرمند را فرای نگاه ایدئولوژیکی آنها دانست و گفت: در این نمایشگاه از هر سه دوره کاری این دو بزرگوار اثر وجود دارد، ولی تمام تلاش ما این است که نگاه مان کاملا آرتیستیک باشد و به دنبال نگاهی فرا ایدئولوژیکی هستیم.

وی با اعلام اینکه به شدت با اطلاق نام هنر انقلابی به هنر برخی هنرمندان مخالف است، بیان کرد: هنر طی یک مسیر به سمت «شدن» است و در این راه واقعه های اجتماعی به شدت بر روی هنر تاثیر می‌گذارد که از جمله اینها انقلاب بود که بر روی هنرمندان آن دوره تاثیر گذاشت.

مدیر موزه هنرهای معاصر در پایان و در پاسخ به اینکه همزمانی این نمایشگاه با جشنواره تجسمی فجر به معنی مخالفت موزه با برگزاری این جشنواره در این مکان فرهنگی- هنری تلقی می‌شود، گفت: من مخالف برگزاری جشنواره تجسمی فجر در موزه هستم. ما جزئی از فجر نیستیم، اما در کنار آن حرکت می کنیم. برگزاری نمایشگاه از چلیپا و اسکندری که هر دو از بزرگان هنر تاثیر گرفته از انقلاب هستند، نشانه ای از همراهی ما با جشنواره فجر است.

در ادامه کاظم چلیپا هنرمند نقاش و فرزند یکی از بزرگان هنر قهوه خانه ای یعنی حسن اسماعیل زاده اظهار کرد: نکته مهمی که در مورد آثار من و هم‌نسلان من وجود دارد، وجود نگاه انسان معاصر به موجودیت خود در آثار آنها است. ما در دوره ای که مدرنیسم به نوعی ساختارگرایی و نگاه به طبیعت را دنبال می کرد، به این جریان پشت کردیم ولی به دوره پست مدرنیسم برخوردیم که یک نگاه عینی را به یک نگاه فلسفی تبدیل می‌کرد.

این هنرمند نقاش نگاه به بازگشت به انسانیت در اواخر قرن بیستم را نگاهی رایج در کل دنیا قلمداد کرد و ادامه داد: در این دوران هم در موسیقی، هم در سینما، هم در تئاتر و هم در نقاشی شاهد آثار اعتراضی به عوارض مدرنیسم هستیم مانند آنچه که در آهنگ The Wall اثر پینک فلوید (Pink Floyd) وجود دارد. در این دوره هنرمندان به فراموشی ارزش ها که مدرنیسم بر جامعه حاکم کرده بود اعتراض های شدیدی داشتند.

وی آغاز قیام ها و خیزش ها به ساختار مدرنیسم را مربوط به کشورهای جهان سوم دانست و تصریح کرد: در آن سال ها هنر ما ساختارشکن نبود و به نوعی مدرنیسم را دنبال می کرد، اما من و امثال من به دنبال نگاهی انسانی در نقاشی بودیم. ما در جستجوی معنویت بوده و هستیم.

چلیپا ادامه داد: هنری که بعد از انقلاب به وجود آمد به دنبال معنویت بود. این هنر خیزی برای پی بردن به وجودیت انسان هاست که در فرهنگ غنی کشور ما وجود داشت. ایران بعد از یک تاریخی با جهان ارتباط بیشتری می گیرد و دغدغه های جدیدی در کشور ما شکل می یابد از جمله در هنر به این روند نو شدن به دنبال ساختارشکنی مدرنیسم بود ولی نمی توانیم بگوییم که هنر انقلاب تنها در ایران وجود داشته و دارد زیرا این روند حاکمیت پست مدرنیسم در کل دنیا رواج دارد و هنرمندان ایرانی آن را دنبال کرده و به آن معنای تازه بخشید.

در ادامه ایرج اسکندری گفت: مجموعه کارهایی که در این نمایشگاه عرضه شده شامل دوره های مختلف کارهای ماست این آثار را می‌توان به‌عنوان حلقه های زنجیری که از هنر صفویه تا عصر پهلوی و عصر انقلاب رسیده است، انگاشت. چیزی که از این زنجیره دور بوده از تاریخ هنر ایران محو شده زیرا اگر نگاه، نگاه اورجینال به هنر نباشد و یک اثر تقلیدی به شمار آید خود به خود محو خواهد شد.

اسکندری هنر انقلاب را ادامه روند جنبش سقاخانه ای دانست و تصریح کرد: در جنبش سقاخانه ای نگاه هویتی به هنر شکل گرفت که این نگاه پس از انقلاب هم با تجربیات اصیل و اصالت دار ادامه یافت .

وی آثار خود را به دو بخش دوره جنگ و انقلاب و بخش تکنیکی و محتوایی نقاشی تقسیم بندی کرد و گفت: کارهای بعد از ده سال ابتدای انقلاب من مطرح شدند در صورتی که 80درصد از کارهایی را که بعد از آن سال ها کرده ام، کسی ندیده است.

این هنرمند نقاش از این که هنرمندانی که به هنرمندان حوزه هنری معروف شده اند مورد بی مهری رسانه ها و منتقدان هنری قرار می گیرند انتقاد کرد و گفت: اول اینکه من بخاطر اینکه دیدم آنچه که در انقلاب سال 57مورد نظر ما بود محقق نشد از حوزه هنری در سال 1382 کناره گیری کردم اما هنوز برچسب هنرمند حوزه هنری به من می خورد و کارهایم مورد بی مهری قرار می گیرد در صورتی که آثار من و هم نسلانم ادامه زنجیر هنر سقاخانه ای بود و اینکه ما از یک رانت استفاده کرده ایم کاملاً غلط است.

در پایان این نشست نسرین عظیمی بیان کرد: آثاری که در این نمایشگاه به نمایش در آمده است از حوزه هنری، مؤسسه صبا، موزه امام علی، موزه شهدا، مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی و مجموعه شخصی این دو استاد بزرگوار و نیز مجموعه بانک پاسارگاد به امانت گرفته شده است. در این نمایشگاه 87 اثر از ایرج اسکندری و 70 اثر از چلیپا قرار دارد. این نمایشگاه از دوشنبه هفتم بهمن ماه آغاز و تا 28 فروردین 93 ادامه خواهد داشت.