چرخش نگاه روسیه به سوی بازار پرسود ایران

به گزارش ایرنا مقام های ارشد روس در هفته های اخیر در رویکردی ساختارشکنانه با اجتناب از اظهارنظرهای مبهم و دوپهلو درباره مناسبات تجاری تهران و مسکو، از عزم کشورشان برای توسعه راه های تعمیق مناسبات اقتصادی با کشورمان خبر داده اند.

تحلیلگران مسایل اقتصادی با اشاره به دستاوردهای اولیه توافق هسته ای ژنو برای تعامل اقتصادی ایران با جهان می گویند که روس ها با درک این واقعیت می کوشند از رقبای خود در غرب و شرق دنیا برای حضور پررنگ در بازار ایران عقب نمانند.

اظهارات هفته های گذشته مقام های ارشد روس در خصوص ضرورت توسعه همکاری های اقتصادی تهران و مسکو و ذوق زدگی آنان برای پیشرویی در این مسیر بدون توجه به تحریم های یکجانبه غرب در شرایطی اتفاق می افتد که حجم مبادلات تجاری دو کشور همسایه با وجود توانمندی های بزرگ در سال های اخیر از رقم ناچیز 5/4 میلیارد دلار در سال فراتر نرفته است.

تمایل شدید دولتمردان روس به توسعه روابط تجاری با ایران از دید رسانه های این کشور نیز پنهان نماند و رادیو دولتی صدای روسیه اعلام کرد: منابع مختلفی در مسکو اخباری را مورد تأیید قرار می دهند که بر طبق آنها مذاکراتی در باره فعال شدن شدید همکاری اقتصادی بین روسیه و ایران جریان دارند.

گزارش صدای روسیه حاکی است: هر چند بطور مشخص نمی توان گفت که در مذاکرات مقام های ایرانی و روس در این زمینه درباره چه چیزی صحبت می شود، اما پیش از این مطالبی درباره صادرات نفت ایران به میزان و تا 500 هزار بشکه نفت در روز به روسیه و صادرات کالاها و تجهیزات روسی به ایران منتشر شده است.

هر چند پیش از این شرکت های نفتی روسیه مانند لوک اویل نیز پس از توافق هسته ای ژنو برای حضور مجدد در بازار نفت ایران اعلام آمادگی کرده بودند، اما این حضور به لغو تحریم های یکجانبه غرب علیه کشورمان منوط شده بود و تجار و بازرگانان روس در فرصت های مختلف به واقعیت نگرانی از آسیب پذیری فعالیت های خود از تحریم توسط غربی ها به دلیل همکاری با ایران اذعان کرده بودند.

حال به نظر می رسد که پس از انتشار خبر تعیین برنامه زمانبندی آزادسازی منابع مالی بلوکه شده کشورمان از سوی آمریکا و نیز اعلام آمادگی اتحادیه اروپا برای از سرگیری مناسبات تجاری با ایران از بیستم ماه جاری میلادی وضعیت حاکم بر روابط تجاری مسکو و تهران در مسیر دگرگونی قرار گرفته است.

از این منظر در شرایطی که کاخ سفید نسبت به گسترش همکاری های ایران و روسیه در عرصه هایی همچون انرژی و ماشین آلات هشدار داده است، ˈآلکساندر نوواکˈ وزیر انرژی روسیه اواخر هفته گذشته اعلام کرد که مسکو و تهران در جست و جوی راه های گسترش همکاری ها در عرصه های مختلف هستند.

نوواک در گفت وگو با کانال تلویزیونی روسیه24 گفت: ایران و روسیه برای توسعه همکاری های صلح آمیز در عرصه های مختلف از جمله صادرات منابع انرژی و ماشین آلات تلاش می کنند.

وی افزود: روسیه به تحریم های سازمان ملل در باره ایران پیوسته و به طور کامل آن را رعایت می کند، اما مسکو روابط خود را با تهران درباره آنچه که به همکاری های صلح آمیز مربوط می شود و با انرژی هسته ای و مجموعه صنایع نظامی مرتبط نیست، ادامه خواهد داد.

وی تشریح کرد: حوزه هایی همچون صادرات مواد غذایی، تجهیزات و ماشین آلات و منابع انرژی ظرفیت های بزرگی برای توسعه همکاری میان ایران و روسیه دارند و دو کشور راه های گسترش همکاری در این عرصه ها را جست وجو می کنند.

نوواک که ریاست کمیسیون دولتی همکاری های روسیه و ایران را از طرف کشورش برعهده دارد، یادآوری کرد: مطابق توافق دو طرف نشست آتی این کمیسیون در سال 2014 در تهران برگزار خواهد شد.

وی افزود: به دلیل تحریم ها، مشکلاتی در استفاده از ارزها در همکاری های بازرگانی میان ایران و روسیه وجود دارد و به همین علت کمیسیون همکاری های دو کشور به جست وجوی راه حلی برای رفع این مشکلات خواهد پرداخت.

انتشار خبر اعلام آمادگی جدی و متفاوت وزارت انرژی روسیه برای توسعه همکاری ها با کشورمان در شرایطی صورت گرفت که ˈجی کارنیˈ سخنگوی کاخ سفید چهارشنبه گذشته در واکنش به انتشار خبری در رویترز مبنی بر معامله نفتی تهاتری ایران با روسیه اعلام کرد دولت آمریکا احتمال دارد تحریم هایی علیه طرف های معامله نفتی ایران و روسیه اعمال کند.

اما اظهارنظر مقام ارشد آمریکایی و نیز تهدید ضمنی آنان علیه روسیه تاثیری بر تصمیم مقام های روس برای بازنگری جدی در مناسبات تجاری ضعیف خود با ایران نداشت و روزنامه اقتصادی پرشمارگان روسی کامرسانت روز پنجشنبه به نقل از یک مقام روس نوشت که ˈموضع آمریکا بر همکاری های نفتی ایران و روسیه تاثیری نخواهد گذاشتˈ.

مقام ارشد روس که نامش فاش نشده است، در گفت و گو با کامرسانت با اشاره به اینکه روسیه و ایران به مذاکره درباره معامله نفتی بدون توجه به موضع آمریکا ادامه می دهند، اظهار داشت: ابتکار معامله نفتی میان ایران و روسیه در جریان سفر ˈسرگئی لاوروفˈ وزیر امور خارجه روسیه به تهران در ماه دسامبر سال گذشته مورد موافقت قرار گرفت. این یک مبادله ساده نیست و در معامله نفتی ایران و روسیه استفاده از منابع مالی هم پیش بینی شده است.

مقام روس تاکید کرد: روسیه بدین ترتیب هیچ گونه تحریمی را نقض نمی کند و به کسب موافقت هیچ کشوری برای اجرای چنین طرحی با ایران متعهد نیست.

در این بین موج اظهارنظرهای رسمی و غیررسمی مقام های روس برای تعمیق مناسبات تجاری مسکو و تهران بلندتر شد و ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه نیز در آیین تقدیم استوارنامه مهدی سنایی سفیر جدید کشورمان در روسیه به وی اعلام کرد که ˈمسکو و تهران ظرفیت های بزرگی برای توسعه روابط دارند که مصمم به استفاده از آنها هستیم.ˈ

پوتین با ابراز امیدواری نسبت به ارتقای مناسبات ایران و روسیه به سطح جدید افزود: گفت وگوی سازنده ای با آقای روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران و اعضای کابینه وی داشته ایم. تهران و مسکو توانمندی های بزرگی را برای توسعه روابط دارند که هنوز به آخر نرسیده است.

تحول در وضعیت نامناسب مبادلات تجاری ایران و روسیه با سفر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به مسکو و دیدار و گفت و گوی وی با سرگئی لاوروف همتای روس خود و نیز پوتین رییس جمهوری روسیه ملموس تر شد و مقام های ارشد روس در این دیدارها با ابراز نارضایتی از ناهخموانی این شرایط با توانمندی های بزرگ دو کشور بر ضرورت تلاش متقابل برای برون رفت از آن تاکید کردند.

در این راستا پوتین که در طول 13سال ریاست جمهوری و نخست وزیری خود همواره به مخالفت قاطع با استفاده ابزاری از موضوع اعمال تحریم های یکجانبه علیه کشورهای مستقل از سوی غرب مشهور بوده است، در دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با وی در عمارت تاریخی کرملین به طور صریح اعلام کرد که مسکو و تهران دستور کار بسیار بزرگی درخصوص روابط دوجانبه دارند.

وی با بیان اینکه متاسفانه شاهد کاهش حجم روابط دوجانبه هستیم و باید فکر کنیم که چگونه می توانیم بر این گرایش غلبه کنیم، ادامه داد: با کمال میل درباره همکاری های سیاسی و اقتصادی با شما تبادل نظر می کنم.

هر چند انتظار می رفت که سفر وزیر امور خارجه کشورمان به روسیه به دلیل تحولات اخیر در پرونده هسته ای کشورمان و نیز مسایل جاری سوریه بیشتر با تصمیم سازی های مرتبط با این دو رویداد مهم مرتبط باشد، اما محتوای مذاکرات وی با پوتین و لاوروف نشان داد که مسکو و تهران در عین رایزنی در خصوص مسایل مهم بین المللی و منطقه ای برای تحرک بخشیدن به مناسبات دوجانبه اقتصادی نیز انگیزه بالایی دارند.

با این رویکرد بود که وزارت امور خارجه در بیانیه ای به مناسبت سفر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و هیات همراه وی به مسکو و دیدار با مقام های عالی رتبه روس اعلام کرد ˈدر این دیدارها گام های اجرایی توافق های سران دو کشور برای توسعه همکاری ها ازجمله در حوزه های اقتصادی و بازرگانی بررسی شد.ˈ

تلاش برای پویایی در مبادلات تجاری ایران و روسیه از دید کارشناسان مسایل سیاسی روسیه نیز پنهان نماند و آنان با اشاره به اعتقاد مسکو و تهران به وجود فرصت های مشترک در روابط دو همسایه از عزم دولتمردان ایرانی و روس برای گشودن افق جدیدی در مناسبات اقتصادی خبر دادند.

ولادیمیر ساژین کارشناس انستیتو شرق شناسی روسیه در این باره اظهار داشت: هر چند هنوز هیچ یک از شخصیت های رسمی شاخص های مشخص توافق های در حال تهیه منتشر شده در رسانه ها را تایید نکرده است، اما منبعی نزدیک به دولت روسیه این نکته را رد نمی کند که افزایش شدید حجم تجاری دو جانبه واقعا از برنامه های مسکو و تهران است.

ساژین افزود: در برنامه هسته ای ایران پیشرفت آشکاری به دست آمده است. در ماه نوامبر موافقت نامه ژنو به امضا رسید که تعیین کننده شرایط امضای توافق نهایی با جمهوری اسلامی ایران و متعاقب آن آزاد شدن تهران از تحریم های شدید است. قرار است 20 ماه ژانویه اجرای موافقت نامه ژنو شروع شود یعنی ˈنقشه راهˈ برای خروج ایران از وضعیت کنونی آماده است.

برخی از کارشناسان روس نیز با اشاره به جایگاه ایران در بازار جهانی تجارت و به صف شدن شرکت های غربی علاقه مند به همکاری با ایران می گویند که روسیه به عنوان یک قدرت جهانی نمی خواهد در این مسابقه از رقبای خود عقب بماند.

ولادیمیر یوسییف رییس انستیتو مطالعات سیاسی روسیه می گوید: در چنین شرایطی روسیه باید هر چه سریعتر وارد بازار ایران شود تا جای مهمی در بین دیگر خریداران نفت ایران اشغال کند و بدین ترتیب جایگاه شایسته ای در این بازار برای خود دست و پا کند، زیرا در غیر این صورت به اجبار با رقبای سختی روبرو خواهد شد.

وی اضافه می کند: از هم اکنون باید شرایط ضروری برای آغاز سریع رقابت بین المللی ورود به بازار ایران پس از ملایم شدن و یا لغو تحریم ها ایجاد شود. منظور تشدید روابط تجاری و اقتصادی در جهات اساسی - یعنی عرصه نفت و گاز، انرژی، هسته ای، فضا و چند رشته دیگر است.

وی ادامه داد: بدون شک توسعه و تحکیم همکاری های تجاری و اقتصادی باعث نزدیکی مواضع در عرصه سیاسی می شود.

اروپام/518**1337