دیپلماسی عریان امریکا در دستگیری دیپلمات هندی

هرگاه اختلاف بین دو کشور به مرحله جدی و هشدار می رسد استفاده از دیپلماسی و بهره گیری از کارکردهای آن ضروری می نماید. دیپلماسی بین کشورها حتی در زمان جنگ نیز ادامه می یابد. سرمایه اصلی دیپلماسی یک کشور فارغ از ذخایر سیاسی یا اقتصادی، دیپلمات های آن کشور هستند.

دیپلماسی به عنوان هنر یا علم حل اختلاف یا حل چالش با دیگر کشورها بوسیله دیپلمات هایی اجرایی می شود که در کنار توانایی های ذاتی و اکتسابی توانسته اند از مصونیت ها و مزایایی که برای آنها در نظر گرفته شده است استفاده کنند. مصونیت ها و مزایای دیپلماتیک حاصل تجارب تاریخی در کنار نیازهای لازم برای حل اختلافات بوده است که در نهایت در کنوانسیون وین 1962 به عنوان یک قانون بین المللی به تصویب رسیده و برای تمامی کشورهای عضو سازمان ملل متحد لازم الاجرا شد.

بر پایه گواهی تاریخ فردی که برای حل اختلاف به عنوان نماینده به کشور مقابل فرستاده می شد می بایست از مصونیت هایی همانند دستگیری و محاکمه شدن و مزایایی از قبیل معافیت از قوانین گمرکی و مالیاتی برخوردار می شد تا در درجه اول با اطمینان از در امان بودن جان و رعایت احترام به وی به عنوان نماینده یک دولت بتواند وظیفه خود را در درجه دوم به درستی انجام دهد.

گاهی بین کشورهایی که روابط عالی با یکدیگر تجربه کرده اند مشاهده می شود که میزان مزایای دیپلماتیک را به عنوان یک اقدام متقابل و تسهیل کننده افزایش می دهند تا بتوانند از نتایج روابط دیپلماتیک بهره بیشتری کسب کنند. بنابراین اگر دیپلمات ها از این دسته از مصونیت ها و مزایایی که مورد پذیرش تمامی کشورهای عضو سازمان ملل است برخوردار نباشند کار دیپلماسی نه تنها با مشکل روبرو است بلکه دیگر دیپلماسی و کار دیپلماتیک معنا نخواهد داشت.

با این وجود، گاهی دولتها به ناقض حقوق دیپلمات ها تبدیل می شوند. نمونه اخیر این امر را می توان در روابط هند و امریکا مشاهده کرد. هر چند دو کشور از روابط راهبردی برخوردار بوده و حجم روابط اقتصادی شان رقم 100 میلیارد دلار را نشان می دهد اما نقض حقوق خانم ˈدویانی کهوبراگرهˈ دیپلمات هندی مستقر در سفارت هند در واشنگتن، سبب شده روابط دو کشور وارد یک چالش جدی گردد.

در ابتدا که این دیپلمات هندی در تاریخ بیست و یکم آذر (12 دسامبر 2013) توسط پلیس واشنگتن به اتهام جعل ویزا و پرداخت حقوق ناکافی به خدمتکار محلی دستگیر شد به نظر نمی رسید این موضوع از مدیریت کوتاه مدت دو کشور خارج و مبتلای مدیریت میان مدت دو کشور گردد.

با این ادعا که ˈحق با ما استˈ دو سر گره جدید مشکلات هند و امریکا توسط دو کشور به جدیت کشیده می شود و تاکنون نتیجه آن بحرانی تر کردن اوضاع بوده است.

از یک سو امریکا از حق خود برای اقامه دعوا علیه دیپلمات هندی سخن به میان می آورد و از سوی دیگر هند می خواهد مدت 30 روزه ضرب الاجل برای اقامه دعوا علیه امریکا را تمدید کند. در ابتدا هندی ها با توجه به اهانتی که به دیپلمات کشورشان تحمیل شده بود – شامل دستگیری و بازرسی بدنی- وارد عمل شدند. آنها ابتدا بصورت رسمی اعتراض کرده و اعلام کردند که از حقوق دیپلمات های خود حمایت می کنند سپس تاسیسات و تجهیزات امنیتی مازاد بر عرف را که اطراف سفارت امریکا در دهلی نو بنا شده و بخشی از پیاده رو را اشغال کرده بود با این استدلال که موجب ترافیک شده است، برداشتند.

تنها واکنش امریکایی ها اظهار تاسف ˈجان کریˈ وزیر امور خارجه امریکا از دستگیری دیپلمات هندی بود. موضوع اتهام وارده به خانم دویانی هنوز اثبات نشده است و در مقابل امریکایی ها هم اقدام قابل توجهی انجام نداده اند بلکه در آخرین اقدام خود به دویانی اجازه خروج داده و بازگشت به امریکا را منوط به محاکمه وی کرده اند.

مقامات هند با توجه به تظاهراتی که در برابر کنسولگری امریکا در بمبئی و حیدرآباد در جنوب هند اتفاق افتاد در کنار فشارهای رسانه ای که در نزدیکی دوران انتخابات بر دولت وارد شد گام های بعدی فشار بر دیپلمات های امریکایی را آغاز کردند. این گام ها عبارتند از:

- لغو مصونیت خانواده دیپلمات های امریکایی در هند و کاهش سطح مصونیت دیپلمات های امریکایی

- تمدید نکردن امتیازات دیپلمات های هندی

- جلوگیری از ترخیص بسته های سیاسی برای سفارت امریکا از فرودگاه دهلی نو

- درخواست ارایه لیست میزان حقوق کارمندان محلی هندی در سفارت امریکا

- درخواست پرداخت حقوق مساوی به کارمندان محلی سفارت امریکا و کارمندان امریکایی

- خودداری رییس مجلس لوک سابها و مشاور امنیت ملی هند از دیدار با هیئتی از کنگره امریکا

- هشدار به امریکا در خصوص پخش فیلم هایی که مجوز دولت هند را دریافت نکرده است.

- سرآخر با اخراج خانم دویانی، هندی ها اعلام کردند که یک دیپلمات امریکایی هم سطح دویانی باید از دهلی نو اخراج شود.

نقض حقوق دیپلمات هندی توسط امریکایی ها برای هند امر اثبات شده است زیرا بر پایه کنوانسیون وین 1962 دیپلمات از مصونیت کامل برخوردار است بطوری که حتی در صورت ارتکاب جرایم بزرگ و حتی علیه امنیت ملی نیز نمی توان وی را دستگیر و یا محاکمه کرد. البته برای دولت متبوع دیپلمات این دسته از مصونیت ها لحاظ نمی شود. حتی اگر اتهام جعل ویزا و پرداخت حقوق ناکافی به خدمتکار دیپلمات هندی در امریکا اثبات می شد دولت امریکا می بایست این موضوع را به سفارت هند در واشنگتن اعلام می کرد و سرآخر می توانست وی را به عنوان ˈعنصر نامطلوبˈ معرفی کرده و اخراج وی را خواستار شود. گاهی امریکایی ها ترجیح می دهند تا با انجام این گونه اقدامات، از روند غیر قانونی، غیر عقلانی و غیر حقوقی بهره مند گردند.

روند صحیح حقوقی را هندی ها در این موضوع اجرا کردند و در پایان از آخرین میزان فشار تبلیغاتی علیه امریکا با استفاده از اخراج دیپلمات امریکایی بهره بردند. هر چند تعداد دیپلمات های امریکایی در هند بسیار زیاد است و اخراج یک دیپلمات نمی تواند به روند فعالیت نمایندگی امریکا در دهلی آسیب برساند اما این یک اقدام نمادین است که از سوی هند برای تلافی، عمل متقابل و جبران اقدام غیر حقوقی امریکا انجام شده است. واشنگتن با این اقدام ابعاد عریان دیپلماسی خود را که همان استفاده از نیروهای نظامی است با زیر پا گذاشتن قانون به نمایش گذاشت. در مقابل هندی ها از روش مرحله ای و گام به گام و عاقلانه به دور از شتابزدگی استفاده کردند. هند تلاش کرد تا از طریق کاهش مزیت های دیپلماتیک، فشار بر سفارت آمریکا را افزایش دهد تا آن سفارت را در کارایی با مشکل روبرو کند. کاهش مزایای خانواده دیپلمات های امریکایی در کنار ممنوعیت ترخیص کالا برای سفارت امریکا بخشی از این اقدامات است.

هند برای پاسخگویی به افکار عمومی در داخل حفاظ های امنیتی اضافی در اطراف سفارت امریکا را حذف کرد، همچنین برای پاسخ به فشارهای بین المللی که می توانست در درجه اول با عزتمندی و شان دیپلمات های هندی مغایر باشد و در درجه دوم ممکن بود به یک رویه های غیر عرفی علیه دیپلمات های هند تبدیل شود، هند نیز اخراج دیپلمات امریکایی را مطرح کرد. هرگاه بحث اخراج دیپلمات در بین کشورها مطرح می گردد، تمام کشورها بر آن موضوع متمرکز می گردند زیرا اخراج دیپلمات در بین کشورها آغازی برای کاهش روابط است. اما قصد هند از این اقدام کاهش روابط با امریکا نبود بلکه تنها یک اقدام تبلیغاتی بین المللی بود.

در حقیقت هند قصد ندارد روابط خود را با امریکا کاهش دهد بلکه می خواهد پاسخی مناسب به این کشور بدهد؛ زیرا پس از دستگیری دیپلمات هندی، امریکا دو قرارداد ˈفروش6 هواپیمای عملیات ویژه C-130به هندˈ و ˈقرارداد حساس امنیتیˈ شامل انتقال فناوری اکتشاف مواد انفجاری و امنیت هواپیمایی را با کشور هند نهایی کرده است.

از گروه تحقیق و تفسیر خبر

تحقیق**م.پ**1358