اختلاف عبدالله گل و اردوغان از چه تحولی خبر می‌دهد؟

پس از حوادث 17 دسامبر 2013 در ترکیه و بروز چالش میان دولت واقعی ودولت سایه و آشکارتر شدن تنش میان ادوغان وگولن، عبدالله گل رییس جمهور این کشور و یار دیرین اردوغان، مواضعی زاویه دار با اردوغان ازخود نشان داده است، پرسش اینجاست که این اصطکاک نرم اگر به مرحله سخت برسد احتمالا به کدامین سناریوها می تواند منجرشود.
عبدالله گل در مصاحبه زنده ای که 13 دیماه 1392 از کانال خبرترک پخش شد در رابطه با حوادث 17 دسامبر2013 که منجر به بازداشت چند تن از فرزندان وزراء وبرخی افراد بخش خصوصی و بازجویی از آنها صورت گرفت مطالبی بیان کرد. این سومین بار بود که وی در این رابطه سخن می گفت. سخنان روز گذشته وی جامع تر و روشن تر از صحبتهای قبلی او بود.
وی در پیام آغاز سال نو خود به مردم ترکیه علاوه بر مواردی که روز قبل به آنها اشاره کرده بود بر تعیین حق سرنوشت ترکیه از طریق شرکت مردم درانتخابات تاکید نموده بود. رییس جمهور ترکیه که تا کنون از دخالت خارجی در ماجرای 17 دسامبر و وجود دولت سایه در درون دولت سخنی به میان نیاورده و البته در قبال تصفیه های اخیر ازسوی اردوغان در دستگاه پلیس و قوه قضاییه واکنشی نشان نداده است در این مصاحبه گفت :"اگر نسبت به رشوه خواری اغماض صورت گیرد، مردم پژمرده می‌شوند. باید با آن مبارزه کرد. وظیفه دادستانی و محاکم آشکار کردن بی قانونیها در چارچوب قانون است. نمی توان روی هیچ موضوعی سرپوش گذاشت. کسانیکه اشتباهی مرتکب نشده اند نهراسند. حوادث گزی پارک و تحقیقات درمورد رشوه خواری نمی تواند و نباید ارتباطی با دولت سایه یا ساختارهای موازی دردرون دولت داشته باشد. دراینگونه مسایل وجود شفافیت واجب است. نهادهای دولتی باید به قانون اساسی، قوانین جاری وسایر مقررات دقت داشته باشند. نباید گروهی از خارج دستور بگیرد و به بیرون اطلاعات منتقل کنند.اگر چنین مسایلی وجودداشته باشد طبیعی است که باید مورد بررسی قرارگرفته و اقدامات لازم صورت گیرد."
عبدالله گل همچنین سیستم پارلمانی را برای ترکیه مناسبتردانست وافزود: البته اگر اکثریت به سیستم ریاست جمهوری تمایل داشته باشند این سیستم هم می تواند مستقرشود. این درحالیست که اردوغان چندیست که تلاش می‌کند با ایجاد تغییراتی در قانون اساسی نظام حکومتی ترکیه را به سیستم ریاست جمهوری تبدیل کند و در دوره آتی انتخابات ریاست جمهوری که در ماه ژوین سالجاری برگزار خواهد شد وارد گود رقابتها شود.
اما حوادث اخیر تا حدودی رشته های اورا پنبه کرده و اگر درانتخابات شهرداریها که در فروردین ماه 1393 برگزار خواهد شد حزب عدالت و توسعه اکثریت قاطع آرا را کسب نکند به احتمال زیاد آرزوی خود در مورد رییس جمهور شدن را از دست خواهد داد. در همین حال دنیز بایکال رهبر سابق حزب مخالف لاییک جمهوریخواه خلق از رییس جمهور ترکیه خواسته است که برای حل بحران موجود شخصا وارد میدان شود، البته قانون اساسی ترکیه چنین امکانی را برای گل فراهم نمی سازد؛ اما او می تواند با استفاده از سابقه همکاری و رفاقت چندساله با اردوغان در حل بحران کنونی تاثیر گذار باشد تا درصورتیکه طرفداران حزب عدالت و توسعه و اکثریت جامعه استمرار رهبری اردوغان بر حزب حاکم و نخست وزیری اورا برنتابند، عبدالله گل برهبری حزب برسد و ادامه حکومت حزب عدالت وتوسعه را تثبیت کند. این احتمال از آنجا می تواند بیشتر تقویت شود که دیدگاه عبدالله گولن و جماعت نور، احزاب مخالف دولت ترکیه، کشورهای خارجی بویژه آمریکا نسبت به گل نه تنها منفی نیست بلکه تا حدود قابل توجهی مثبت نیز می باشد. بدیهی است در چنین حالتی و در شرایطی که اکثر مخالفان با او زاویه دارند شخص اردوغان و نه حزب عدالت و توسعه قربانی خواهد شد.
در همین حال روزنامه صباح چاپ ترکیه امروز به نقل از اردوغان نوشت، گولن طی نامه ای پیشنهاد آشتی داده ولی دیگر دیرشده، راه بازگشتی وجود ندارد.در ماجرای حمل سلاح هم افراد وابسته به دولت موازی دست دارند او گفت گولن وعده داده است که اگر آنچه که رخ داده را پشت سر بگذاریم برای آرام کردن وعده هایی داده است. دیگر در مورد دولت موازی هر اقدامی لازم است صورت خواهد گرفت راه بازگشت وجود ندارد.
با توجه به اوضاع کنونی و مواضع دست اندر کار دولتی و حزبی تحقق سناریوهای ذیل در ترکیه محتمل است:
-مهار بحران توسط اردوغان و ادامه دولت او
-رهبری عبدالله گل در حزب عدالت وتوسعه و ادامه دولت حزب حاکم
-ظهور حزبی جدید به رهبری گل با حمایت گولن و جدا شده‌های حزب حاکم
-عدم کسب اکثریت آراء توسط حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداریها و آغاز عزیمت ترکیه به سمت بازگشت به دوران دولتهای ائتلافی پیش از حزب عدالت وتوسعه.

برای مشاهدۀ وبلاگ افشار سلیمانی اینجا کلیک کنید