نگاهی به روابط ایران و انگلیس در سال 2013

با اینکه در پایان سال 2013 میلادی سفارتخانه های ایران و انگلیس همچنان بسته مانده، ولی تحولاتی که پس از انتخابات ریاست جمهوری در ایران و بویژه از اواخر تابستان در روابط تهران - لندن روی داد، مناسبات دو کشور را وارد مرحله تازه ای کرد و اکنون کارداران غیرمقیم ایران و انگلیس در روندی ˈگام به گامˈ سرگرم برطرف کردن آخرین موانع برای بازگشایی سفارتخانه های دو کشور هستند.

به عقیده کارشناسان نتایج ملموس این روند گام به گام در اوایل سال 2014 میلادی و با بازگشایی مجدد سفارتخانه ها در لندن و تهران آشکار خواهد شد، بویژه که دو کشور علاوه بر رایزنی های دوجانبه، در چارچوب مذاکرات ایران و گروه 1+5 و نحوه اجرای توافقنامه ژنو نیز در تماس نزدیک هستند و پیشرفت در مذاکرات هسته ای قطعا به تسریع در روند عادی سازی روابط دو جانبه کمک خواهد کرد.

مقامات انگلیسی طی یک سال گذشته و بویژه تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران، تقریبا هرهفته در بیانیه ها و اظهارنظرهای رسمی و غیررسمی خود، انتقاد از جمهوری اسلامی ایران را ادامه دادند که اکثر ادعاهای آنان نیز در ارتباط با موضوع هسته ای، حقوق بشر و مواضع کشورمان در قبال تحولات خاورمیانه و بویژه سوریه بود.

به رغم کاهش نسبی در حجم و شدت انتقادات مقامات انگلیسی از سیاست های ایران طی ماه های اخیر، این روند به طور کج دار و مریز همچنان ادامه دارد.

* انتخابات ایران و آغاز روند تنش زدایی

بدون تردید انتخابات اخیر ریاست جمهوری در ایران و بر سر کار آمدن دولت تدبیر و امید دکتر حسن روحانی نقطه عطفی در تغییر نگاه جهانی به ایران و آغاز روند تنش زدایی و مذاکره بر اساس احترام متقابل با کشورهای مختلف و از جمله انگلیس بود.

نخستین واکنش رسمی انگلیس به انتخاب آقای روحانی به عنوان رییس جمهوری ایران عصر روز شنبه 25خرداد (15 ژوئن) و پس اعلام رسمی نتایج انتخابات صورت گرفت و طی آن سخنگوی وزارت خارجه انگلیس ابراز امیدواری کرد که رییس جمهوری جدید ایران مسیر متفاوتی را برای آینده انتخاب کند.

این سخنگوهمچنین خواستارˈروابط سازنده ایران با جامعه جهانی و تلاش برای بهبود وضعیت سیاسی و حقوق بشری مردمˈ شد.

حدود یک ماه بعد و در اوایل مرداد ماه ˈویلیام هیگˈ وزیر خارجه انگلیس پس از دیدار با ˈیووال استاینیتزˈ وزیر امور راهبردی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در لندن، گفت: انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری، فرصتی برای ایران است تا روابطی تازه را با جامعه بین المللی آغاز کند.

وی گفت که انگلیس برای بهبود روابط دوجانبه (با ایران) آمادگی دارد ولی این موضوع نیازمند اقدامات جدی و محکم است.

وزیرخارجه انگلیس در بخش دیگری از سخنان خود باردیگر بر حمایت های همه جانبه لندن از رژیم صهیونیستی تاکید کرد و افزود : انگلیس در قبال امنیت اسراییل خود را قویا متعهد می داند.

ویلیام هیگ 9مرداد (31 ژوییه) نیز به علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه وقت ایران تلفن کرد تا آمادگی لندن را برای بهبود روابط با تهران رسما به اطلاع وی برساند.

وزارت خارجه انگلیس در بیانیه ای که پس از این تماس تلفنی منتشر کرد، تایید نمود هیگ در این تماس تلفنی به همتای ایرانی خود اعلام کرده است که لندن آماده برقراری روابط بهتر با تهران به صورت گام به گام و متقابل است.

وزارت خارجه انگلیس افزود: تماس تلفنی ویلیام هیگ با علی اکبر صالحی برای گفت و گو درباره روابط انگلیس و ایران و مسائل بین المللی در پی انتخابات اخیر ریاست جمهوری ایران صورت گرفت.

ˈوزیر خارجه(انگلیس) در این گفت و گو ضرورت فوری برای پیشرفت در جهت بر طرف کردن نگرانی های جامعه بین المللی در قبال برنامه هسته ای ایران را مورد تاکید قرار داد.ˈ

ویلیام هیگ تصریح کردکه انگلیس آمادگی دارد تا روابط دوجانبه خود با ایران را به صورت گام به گام و متقابل بهبود بخشد.

وی همچنین ابراز تمایل کرد که در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک درماه سپتامبر(شهریور- مهر) با وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفت و گو کند.

قبل از اینکه ویلیام هیگ با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جدید ایران در نیویورک دیدار و گفت و گو کند، ˈدیوید کامرونˈ نخست وزیر انگلیس شانزدهم مرداد (هفتم اوت) و به فاصله کوتاهی پس از مراسم تحلیف رییس جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه ای برای آقای روحانی، انتخاب وی را تبریک گفت و نسبت به بهبود روابط دو کشور ابراز امیدواری کرد.

براساس بیانیه دولت انگلیس، ˈنخست وزیر در نامه خود تصریح کرده که امیدوار است انتخاب دکتر روحانی فرصتی در اختیار ایران قرار دهد که روند متفاوتی برای آینده اتخاذ کند و باعث بهبود روابط دوجانبه انگلیس و ایران به صورت گام به گام و متقابل شود.ˈ

کامرون در نامه خود تاکید کرده بود: به مناسبت تحلیف شما می خواستم با نوشتن این نامه امید خود را ابراز کنم که انتخاب شما فرصتی برای بهبود روابط دو کشور شود.

وی افزوده بود: بهبود روابط دوجانبه روندی تدریجی خواهد بود و چندین موضوع باید مورد توجه قرار گیرد.

افزایش تماس ها میان لندن و تهران، گمانه زنی در مورد آینده روابط دو کشور را به یکی از موضوعات مورد علاقه رسانه های دو کشور تبدیل کرد و گزارش ها و تحلیل های متعددی در این باره منتشر شد.

تلویزیون اسکای نیوز از جمله رسانه های انگلیس بود که در آن ایام به این موضوع می پرداخت و گزارش ها و تحلیل هایی را در مورد روند پیشرفت روابط دو کشور پخش می کرد.

این تلویزیون اواخر تابستان در گزارشی تاکید کرد که ایران و انگلیس به دنبال احیای روابط دیپلماتیک خود در آینده نزدیک هستند.

تلویزیون انگلیسی با اشاره به حوادثی که دو سال پیش برای سفارت این کشور در تهران روی داد و منجر به تعطیلی سفارتخانه های دو کشور شد، گفت : انگلیس و ایران پس از گذشت حدود دو سال از حمله به سفارت انگلیس در تهران، خواهان بهبود روابط هستند.

تلویزیون اسکای نیوز سپس با اشاره انتخاب آقای حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران، گفت : پس از این انتخاب، نشانه های آشکاری از گرم شدن روابط تهران و غرب به چشم می خورد.

*دیدار وزیران خارجه ایران و انگلیس در نیویورک

وزیران خارجه ایران و انگلیس سرانجام اول مهرماه (23 سپتامبر) در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدار و گفت و گو کردند و نخستین گام عملی را برای بهبود روابط دوجانبه برداشتند.

وزارت خارجه انگلیس با انتشار گزارشی از دیدار ˈویلیام هیگˈ و ˈمحمد جواد ظریفˈ، با تاکید بر ˈضرورت حصول پیشرفت در موضوع هسته ایˈ، اعلام کرد که لندن از بهبود روابط با ایران استقبال می کند.

وزیرخارجه انگلیس پس از این دیدار گفت: من از ملاقات با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود در نیویورک خرسند شدم. من در این ملاقات انتصاب آقای ظریف را به عنوان وزیر امورخارجه ایران شخصا تبریک گفتم. ما درباره برخی موضوعات شامل برنامه هسته ای ایران، منازعه هولناک سوریه، حقوق بشر و روابط دوجانبه انگلیس و ایران گفت وگو کردیم.

ˈما درباره ضرورت از سرگیری هر چه زودتر گفت و گوهای گروه 3+ 3 (1+5) و ایران درباره موضوع هسته ای توافق کردیم.ˈ

هیگ افزود: ما همچنین درباره ضرورت برقراری صلح در سوریه و اینکه ایران می تواند نقشی سازنده از جمله با حمایت از چارچوب (کنفرانس صلح) ژنو برای مذاکره میان رژیم اسد و مخالفان و توقف حمایت مستقیم خود از نیروهای رژیم ایفا کند، گفت و گو کردیم.

وی اظهارداشت: من از گزارش های اخیر در مورد آزادی برخی از زندانیان سیاسی استقبال کردم و درعین حال نگرانی های خود را در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران مطرح نمودم.

هیگ گفت: انگلیس به دنبال رابطه ای تقابلی با ایران نیست و آماده برقراری روابطی بهتر با ایران است.

وزیر خارجه انگلیس افزود : انگلیس از اظهارات اخیر رییس جمهور روحانی و وزیر امورخارجه ظریف درباره تمایل ایران برای توسعه روابط با جهان خارج استقبال می کند.

محمدجواد ظریف و ویلیام هیگ حدود دو هفته بعد و در نیمه مهرماه نیز گفت و گوی تلفنی مفصلی درباره روند گام به گام بهبود روابط دوجانبه و همچنین موضوع هسته ای داشتند که طی آن موافقت نمودند هرچه زودتر کاردارهای غیرمقیمی را برای پیگیری امور منصوب کنند.

وزیر خارجه انگلیس شانزدهم مهرماه (هشتم اکتبر) در جلسه پارلمان انگلیس گزارشی را در مورد رایزنی های خود با دکتر ظریف به نمایندگان ارائه کرد و از موافقت ایران و انگلیس برای تعیین کاردار غیرمقیم خبر داد.

ویلیام هیگ گفت: ما توافق کردیم که دو کشور کاردار غیر مقیم خود را برای اجرایی کردن روند بازسازی روابط دوجانبه و از جمله فراهم کردن مقدمات بازگشایی سفارتخانه ها در تهران و لندن معرفی کنند.

وی اظهار داشت: ما همچنین در انتظار دیدن پیشنهادهای جدی تهران در مذاکرات آتی ایران و گروه 1+5 در ژنو هستیم.

وی گفت: روشن است که رییس جمهوری جدید و وزیرخارجه جدید ایران در مقایسه با گذشته ی اخیر، با شیوه ای بسیار مثبت تر کشور خود را نمایندگی می کنند. تردیدی نیست که لحن سخنان و ملاقات ها کاملا متفاوت است.

وی تاکید کرد: این برای روابط ایران با جامعه بین المللی بسیار مهم خواهد بود که تغییر در مواضع و لحن با اقدامات قاطع و رویکرد مناسب به مذاکرات همراه شود.

وزیرخارجه انگلیس در ادامه سخنان خود به روابط تهران - لندن اشاره کرد و افزود: آقای ظریف وزیر خارجه ایران و من درباره چگونگی فعال کردن روابط دوجانبه ایران و انگلیس گفت و گو کردیم ... دوطرف درک می کنند که پیشرفت در روابط دو جانبه نیازمند یک روند گام به گام و متقابل است.

هیگ گفت: من در گفت و گو با دکتر ظریف تصریح کردم که ما مهیای برقراری تماس های مستقیم بیشتر و بهبود روابط دوجانبه هستیم.

وزیرخارجه انگلیس افزود: پیشرفت در روابط ما با ایران نیازمند اعتماد دو جانبه است تا بهبود روابط را پایدار کند اما آمادگی برای چنین پیشرفتی با تمایل ما جهت یافتن یک راه حل مسالمت آمیز درخصوص مناقشه هسته ای هم نقش موثری دارد و حقیقت این است که ما با مردم ایران دشمنی نداریم.

درهمین ایام و درحالی که ویلیام هیگ از عدم دشمنی با مردم ایران سخن می گفت، وزارت خارجه انگلیس چند گزارش انتقادی مفصل را در مورد وضعیت حقوق بشر، نقش ایران در منطقه و موضوع هسته ای منتشر کرد که در آنها به رغم استقبال از سیاست های دولت جدید ایران، ادعاهای پیشین دولت انگلیس علیه کشورمان تکرار شده بود.

همزمان با انتشار این گزارش های انتقادی، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز در مصاحبه ای با تلویزیون اسکای نیوز از آغاز روند بهبود روابط ایران و انگلیس ابراز نگرانی کرد.

وی در مورد تحولات اخیر در روابط ایران و انگلیس گفت : این روابط تا زمانی که ایران به طور کامل برنامه هسته ای خود را تعطیل و شعار نابودی اسراییل را متوقف نکرده، نباید برقرار شود.

سخنرانی ها و مصاحبه های نخست وزیر رژیم صهیونیستی درباره ایران در آن روزها دستمایه تمسخر و خنده مخاطبان ایرانی و غیرایرانی بویژه در شبکه های اجتماعی شده بود.

وی درمصاحبه با اسکای نیوز بار دیگر با تکرار برخی ادعاهای مضحک خود در مورد ایران گفت: غرب ممکن است گول حرکات حسن روحانی رییس جمهوری ایران را بخورد ولی به نظر من نباید این اتفاق بیفتد.

وی افزود: ˈما باید از گذشته درس بگیریم و اجازه ندهیم رژیم ایران آمال بی پایان خود را پیگیری کند.ˈ

جرمی کوربین یکی از نمایندگان با سابقه پارلمان انگلیس در مصاحبه ای با ایرنا و درباره علت عصبانیت رژیم صهیونیستی از سیاست های دولت جدید ایران، گفت : اسراییل همیشه ناراحت است. بویژه وقتی در مورد صلح و ثبات صحبت می شود، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به شدت عصبانی می شود و این گونه مواضع را پرخاشگرانه می داند.

وی به نخست وزیر رژیم صهیونیستی توصیه کرد که سخنان رییس جمهور روحانی را به دقت مطالعه کند.

*آغاز مذاکرات ژنو و استقبال انگلیس از ˈرویکرد مثبت ایرانˈ

مذاکرات سرنوشت ساز ژنو پس از بحث های مقدماتی وزیران خارجه ایران و گروه 1+5 در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، در روزهای 23 و 24مهر (15 و16 اکتبر) در سوییس برگزار شد.

جمهوری اسلامی ایران در این مذاکرات طرح جامعی را با عنوانˈپایانی بر یک بحران غیر ضروری؛ آغازی برای افق های جدیدˈ که شامل یک هدف مشترک، گام اول و گام آخر بود، به طرف مقابل ارایه کرد که مورد استقبال قرار گرفت.

مذاکرات فشرده به مدت دو روز در سطح معاونان ادامه یافت و مقرر شد که گروه 1+5 پس از مطالعه طرح ایران در دور بعدی مذاکرات نظر خود را اعلام کند.

ویلیام هیگ وزیر خارجه انگلیس که به شرق آسیا سفر کرده بود، بلافاصله پس از پایان مذاکرات ژنو1 در بیانیه ای از ˈرویکرد مثبت ایرانˈ استقبال کرد ولی گفت که هنوز کارهای سخت زیادی در پیش رو داریم.

وی افزود: من از رویکرد مثبت دولت ایران در مذاکرات هسته ای با گروه 3+3(1+5) در ژنو استقبال می کنم. آقای ظریف وزیر امورخارجه ایران مبنایی را برای مذاکرات ارائه کرد و تبادل نظرهای جدی نیز درباره موضوعات مرتبط صورت گرفت.

هیگ اظهارداشت: دیپلمات ها برای نخستین بار گفت و گوهای ماهوی را با ایران درباره نحوه رسیدگی به نگرانی های جدی جامعه بین المللی درباره برنامه هسته ای آن کشور آغاز کردند.

ˈمن امیدوارم که مذاکرات هرچه زودتر به نتایج ملموس منتهی شود... مهم است که ما شتاب و فضای مثبت ایجاد شده در مذاکرات را حفظ کنیم ولی درعین حال نباید فراموش کنیم که برنامه هسته ای ایران همچنان رو به توسعه است.ˈ

دور بعدی مذاکرات ایران و گروه 1+5 (شامل انگلیس، آمریکا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) 16 آبان (هفتم نوامبر) در ژنو آغاز شد.

این مذاکرات برای دو روز برنامه ریزی شده بود، اما با توجه به حصول پیشرفت ملموس در مذاکرات، وزیران خارجه گروه 1+5 (به استثنای چین) بلافاصله خود را به ژنو رساندند تا تصمیم های مهم را در محل اتخاذ کنند و بن بست 10 ساله مذاکرات هسته ای را بشکنند. مذاکرات با حضور وزیران خارجه تا بامداد روز چهارم نیز ادامه یافت.

این دور از مذاکرات به رغم برخی پیشرفت های قابل توجه به دلیل اختلافات موجود میان اعضای گروه 1+5 و همچنین کارشکنی های برخی اعضا و... به امضای سندی منجر نشد ولی هر دو طرف از روند مذاکرات ابراز رضایت کردند و توافق نمودند تا 29 آبان (20 نوامبر) مجددا به ژنو بیایند.

ویلیام هیگ وزیر خارجه انگلیس که در حاشیه اجلاس ژنو مذاکرات دوجانبه ای نیز با دکتر ظریف داشت، بلافاصله پس از بازگشت از مذاکرات ژنو 2 در پارلمان این کشور حضور یافت و در گزارشی به نمایندگان تاکید کرد: تردیدی ندارم که می توانیم با ایران به توافق برسیم.

وی همچنین با اشاره به مذاکرات خود با آقای ظریف در ژنو، انتصاب کارداران غیرمقیم توسط دو کشور را اعلام کرد.

وی گفت: موافقتنامه ای بر روی میز است و من هیچ تردیدی در ذهن ندارم که می توانیم در مورد این موافقتنامه با ایران به توافق برسیم.

وی افزود: مذاکرات اخیر بدون امضای چنین موافقتنامه مقدماتی پایان یافت،چون هنوز برخی شکاف ها میان طرفین باقی مانده است. من به دلیل ادامه مذاکرات نمی توانم وارد جزییات شوم اما می توانم بگویم که اکنون اکثر شکاف ها باریکتر شده است و طی مذاکرات آتی نیز تلاش خواهیم کرد میان این شکاف های باقیمانده پل بزنیم.

وزیرخارجه انگلیس در بخش دیگری از سخنان خود گفت: من و آقای ظریف در ژنو این فرصت را داشتیم که درباره روابط دوجانبه ایران و انگلیس نیز گفت و گو کنیم و امروز هر دو کشور کاردارهای غیرمقیم خود را منصوب کردند.

وی اظهارداشت: من امیدوارم که ˈآجی شارماˈ کاردار انگلیس بزودی اولین سفر خود را به ایران انجام دهد.

درهمان روز در تهران نیز اعلام شد که ˈمحمد حسن حبیب الله زادهˈ به عنوان کاردار غیرمقیم جمهوری اسلامی ایران در لندن منصوب شده است.

لرد ˈنظیر احمدˈ از اعضای مسلمان مجلس اعیان انگلیس و عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس در پارلمان این کشور از تحولات اخیر در روابط ایران و غرب پس از انتخاب آقای روحانی به ریاست جمهوری اسلامی ایران و همچنین تلاش های مقدماتی تهران و لندن برای احیای روابط کامل دیپلماتیک استقبال کرد.

وی به خبرنگار ایرنا گفت: به نظر من رییس جمهور روحانی در همین مدت کوتاه تاثیرات قابل توجهی را بر تحولات بین المللی و مناسبات ایران با جامعه جهانی گذاشته است... فضا در مورد ایران به طور کامل در حال تغییر است و ما هم اکنون شاهد تحرکاتی برای بهبود روابط ایران و غرب هستیم.

لرد احمد گفت: من می خواهم در اینجا به مقامات ایران و انگلیس تاکید کنم که به روند بهبود روابط سرعت ببخشند و تلاش کنند موانع موجود را از پیش پا بردارند.

وی افزود: توسعه روابط در سطح مردمی و پارلمانی نیز می تواند هم راستا با روابط دیپلماتیک و سیاسی پیش برود و به بهبود مناسبات کمک کند.

این عضو مجلس اعیان انگلیس تاکید کرد: ما از توسعه روابط پارلمانی میان دو کشور استقبال می کنیم و منتظر دعوتنامه تهران هستیم تا بتوانیم در اولین فرصت برای گفت و گو با نمایندگان ایران، به آن کشور سفر کنیم.

ˈˈجرمی کوربینˈ یکی از نمایندگان شهر لندن در مجلس عوام و عضو گروه دوستی پارلمانی با ایران نیز در مصاحبه با خبرنگار ایرنا گفت: من نسبت به روند عادی سازی روابط ایران و کشورهای غربی و از جمله انگلیس بسیار خوشبین هستم و امیدوارم که روابط دیپلماتیک تهران - لندن هرچه زودتر احیا شود و به حالت عادی باز گردد.

وی افزود: با اینکه نمایندگان احزاب مختلف و با دیدگاه های متفاوت درگروه دوستی پارلمانی با ایران عضویت دارند ولی همه ما از روند آغاز شده میان دو کشور استقبال و حمایت می کنیم.

کوربین گفت: پس از این مرحله ما می توانیم تعامل سازنده و مناسبی در موضوعات مختلف بین المللی، منطقه ای و دوجانبه از جمله در مورد برنامه هسته ای، پیمان عدم اشاعه، صلح و امنیت منطقه ای، حذف تحریم ها و حقوق بشر با ایران داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: البته بخشی از تحریم ها با موافقتنامه ژنو لغو می شوند ولی ما امیدواریم که در آینده شاهد حذف همه تحریم ها و بازگشت مجدد ایران به عرصه های مهم بین المللی باشیم.

*گفت و گوی تلفنی کامرون و روحانی در آستانه مذاکرات ژنو3

از زمان آغاز دور تازه مذاکرات ژنو در اواخر مهرماه، تلاش های گسترده ای در سطوح مختلف و برای حل اختلافات و نزدیک کردن دیدگاه های طرفین در جریان بود ولی اوج این تلاش ها رایزنی های سطح بالای رییس جمهوری اسلامی ایران با سران برخی کشورهای عضو گروه 1+5 در آستانه اجلاس ژنو3 بود.

از جمله این تماس های سطح بالا، گفت و گوی تلفنی دکتر حسن روحانی رییس جمهوری و دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس در روز 28 آبان (19نوامبر) و یک روز قبل از آغاز دور تازه مذاکرات ژنو بود. این نخستین تماس تلفنی یک نخست وزیر انگلیس با رییس جمهوری ایران طی بیش از یک دهه گذشته بود.

یک سخنگوی نخست وزیری انگلیس گفت: آقای کامرون عصر امروز و در آستانه مذاکرات هسته ای در ژنو، تلفنی با رییس جمهور روحانی گفت و گو کرد.

وی افزود: ˈدو مقام در این تماس تلفنی درباره روابط دو جانبه انگلیس و ایران گفت و گو کردند و از گام هایی که پس از انتخاب آقای روحانی در این زمینه برداشته شده است، از جمله انتصاب کارداران غیرمقیم دو کشور درهفته گذشته، استقبال کردند.ˈ

سخنگوی کامرون اظهارداشت: نخست وزیر انگلیس و رییس جمهوری ایران توافق کردند که به تلاش ها برای بهبود روابط به صورت گام به گام و متقابل ادامه دهند.

وی اظهارداشت: در مورد برنامه هسته ای ایران نیز دو طرف در این موضوع که پیشرفت قابل توجهی در مذاکرات اخیر ژنو حاصل شده، هم نظر بودند و بر اهمیت استفاده از فرصت به وجود در این مذاکرات تاکید کردند.

آخرین تماس مستقیم نخست وزیر انگلیس و رییس جمهوری ایران بیش از 10 سال پیش و در زمان نخست وزیری تونی بلر و ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، برقرار شده بود.

نخست وزیر انگلیس یک روز پس این تماس تلفنی، در جلسه پارلمان و از سوی ˈماتیو آفوردˈ یکی از نمایندگان عضو گروه ˈدوستان اسراییل در حزب محافظه کارˈ مورد سوال قرار گرفت.کامرون درپاسخ به وی گفت: من نگرانی اسراییلی ها را درک می کنم و به همین دلیل شب گذشته تلفنی با رییس جمهور روحانی صحبت کردم تا روشن کنم که ما خواهان یک نتیجه خوب از این گفت و گوها(مذاکرات هسته ای در ژنو) هستیم.

کامرون گفت: این نتیجه باید به گونه ای باشد که ایران را بیشتر از گذشته از تسلیحات اتمی دور نماید نه اینکه وضعیت موجود را حفظ کند.

ویلیام هیگ وزیرخارجه انگلیس نیز که دو روز بعد برای شرکت در دور نهایی مذاکرات ایران و گروه 1+5 به ژنو رفته بود، اظهاراتی را درباره برنامه هسته ای ایران مطرح کرد که به عقیده کارشناسان چندان با فضای جدید و تلاش هایی که برای حل اختلافات جریان داشت، هماهنگ نبود.

وی دراین اظهارات که به نظر می رسید بیشتر با هدف راضی کردن مخالفان و ازجمله مقامات رژیم صهیونیستی ایراد شده بود، برنامه هسته ای ایران راˈیکی از بزرگترین تهدیداتˈ برای ثبات منطقه خاورمیانه خواند.

وی گفته بود: این مذاکرات بسیار مهم است، چرا که هرکسی در این اینجا می داند برنامه هسته ای ایران یکی از بزرگترین تهدیدات برای بی ثباتی خاورمیانه و امور جهانی است.

وی افزود: هنوز شکاف های باریک ولی مهمی باقی مانده است. بسیار مهم است که هرگونه موافقتنامه ای جامع، کامل و در بر گیرنده همه جزییات باشد تا همه ما بتوانیم به آن اعتماد کنیم.

ویلیام هیگ اما ساعاتی بعد و پس از امضای موافقتنامه ژنو، توافق با ایران را یک رویداد و لحظه مهم در روابط جامعه بین المللی با ایران توصیف کرد.

وی گفت: من فکر می کنم این رویدادی مهم و ترغیب کننده در روابط ما با ایران و در تلاش های ما برای جلوگیری از اشاعه هسته ای در جهان است.

وی اظهار داشت : این برای اولین بار است که یک توافق بین المللی با ایران درباره برنامه هسته ای به دست آمده است... من امیدوارم که این توافق شش ماهه فرصت لازم را برای مذاکره درمورد یک راه حل و موافقتنامه نهایی و جامع برای ما فراهم کند.

وزیرخارجه انگلیس تاکید کرد: مطمئنا این لحظه مهمی است و کاملا ارزش آن را داشت که برای دستیابی به آن تلاش کرد.

هیگ همچنین تایید کرد که برخی تحریم ها و محدودیت ها بصورت متناسب تسهیل خواهد شد که عمدتا مربوط به آزاد کردن برخی دارایی های ایران بویژه در آمریکا و همچنین رفع تحریم ها در بخش های پتروشیمی، طلا و دیگر فلزات گرانبها می شود.

وزیرخارجه انگلیس توافق ژنو را یک توافقنامه مهم، ضروری و کاملا قابل توجیه خواند و افزود: اگر ما از این فرصت به وجود آمده برای رسیدن به یک توافق جامع و نهایی با ایران تلاش نکنیم، خودمان مقصریم و مرتکب اشتباه فاحش شده ایم.

هیگ گفت: با توجه به پیچیدگی موضوع و اینکه برای رسیدن به هر توافق دیپلماتیکی طرفین باید تخفیف هایی در مواضع خود بدهند، طبیعی است که این توافق نیز مخالفان و منتقدان خاص خود را دارد.

وی درعین حال خاطرنشان کرد که تلاش برای ضربه زدن و تخریب این توافق از سوی هر کسی که باشد، تحمل نخواهد شد.

نخست وزیر انگلیس نیز در بیانیه ای دو پهلو هم از توافق ژنو به عنوان یک گام مهم استقبال کرد و هم به نوعی اتهامات سابق انگلیس راعلیه ایران تکرار کرد.

کامرون گفت: ما اکنون یک موافقتنامه بین المللی با ایران داریم که آن کشور را از دسترسی به سلاح اتمی دورتر می کند.

وی افزود: این یک گام اولیه مهمی است که باید به طور کامل اجرا شود. ما به اجرای سخت تحریم ها به منظور رسیدن به یک توافقنامه جامع و نهایی که نگرانی های واقعی و مهم جامعه بین المللی را مد نظر قرار دهد، ادامه خواهیم داد.

*کارداران غیرمقیم در محل ماموریت

در آخرین ماه سال 2013 میلادی کارداران غیرمقیم انگلیس و ایران نخستین سفر خود را به محل جدید ماموریت شان انجام دادند تا آخرین هماهنگی ها را برای بازگشایی سفارتخانه ها انجام دهند.

ˈآجی شارماˈ کاردار انگلیس در روز 12 آذر (سوم دسامبر) وارد تهران شد و علاوه بر بازدید از ساختمان های سفارت انگلیس با مقامات وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز دیدار و گفت و گو کرد.

وزارت خارجه انگلیس دربیانیه ای اعلام کرد: اجی شارما که در روز 11 نوامبر (20 آبان) به عنوان کاردار غیرمقیم در ایران منصوب شد، نخستین دیپلمات انگلیسی به شمار می رود که طی دو سال اخیر به تهران سفر کرده است.

آقای شارما پیشتر طی سال های 2007 و 2008میلادی به عنوان معاون سفارت انگلیس در تهران کار کرده بود.

کاردار غیرمقیم انگلیس پس از حضور در تهران گفت: من بازگشت خوبی به تهران داشتم و مایلم که از مقامات ایرانی و بویژه همتای ایرانی خود، آقای حبیب الله زاده به خاطر تسهیل و هماهنگی این سفر تشکر کنم.

وی افزود: من مذاکرات سازنده و مشروحی را با وزارت امور خارجه ایران درباره پیشبرد روابط دو جانبه به صورت گام به گام و متقابل انجام دادم.

ˈمحمد حسن حبیب الله زادهˈ کاردار غیرمقیم جمهوری اسلامی ایران در انگلیس نیز حدود 10روز بعد و در روز 21 آذر نخستین سفر خود را به لندن انجام داد.

وی درمدت اقامت دو روزه خود در لندن علاوه بر بازدید از اماکن دیپلماتیک کشورمان با تعدادی از مقامات وزارت خارجه انگلیس و نمایندگان پارلمان این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

وی درگفت و گو با خبرنگار ایرنا، مذاکرات خود را با مقامات انگلیسی مفید خواند و گفت : این مذاکرات بخشی از روند گام به گام و متقابل برای حل و فصل مسائل موجود است تا در نهایت پس از تفاهم پیرامون برخی مسائل زمینه برای بهبود روابط دو کشور فراهم گردد.

کاردارغیرمقیم کشورمان تعیین زمان احتمالی بازگشایی سفارتخانه ها را منوط به روند پیشرفت مذاکرات دانست و اظهار داشت:ˈانشاءالله پس از حل و فصل مسائلی که در دست مذاکره است به آن مرحله خواهیم رسید.ˈ

وی گفت: در مجموع از فضای مذاکرات راضی هستم و گفت و گوهای مفید و سازنده ای داشتیم. دو طرف در این مذاکرات نظرات خود را به صورت شفاف مطرح و جزییات را بررسی می کنند تا روند بهبود روابط دو جانبه را به صورت گام به گام به پیش ببرند.

آقای حبیب الله زاده درمورد ملاقات خود با اعضای گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس در پارلمان انگلیس گفت : در این ملاقات در باره همکاری های پارلمانی و همچنین سفر آتی اعضای این گروه به تهران گفت و گو کردیم.

وی افزود: با توجه به درخواست و ابراز علاقه رییس گروه دوستی پارلمانی انگلیس و ایران و اعضای این گروه در پارلمان انگلیس برای سفر به تهران، در این دیدار دعوت رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس در مجلس شورای اسلامی را به نمایندگان عضو گروه دوستی دو کشور در پارلمان انگلیس ابلاغ نمودم.

هیات پارلمانی انگلیس قرار است در نیمه دوم دی ماه به تهران سفر کند. جک استراو وزیر خارجه اسبق انگلیس و از اعضای سرشناس پارلمان از جمله اعضای هیات انگلیسی در سفر به ایران خواهد بود.

انتظار می رود به فاصله کوتاهی پس از این سفر، هیاتی از اعضای گروه دوستی پارلمانی دو کشور در مجلس شورای اسلامی نیز از لندن دیدار کنند.

*بازداشت جاسوس ˈام آی 6ˈ در کرمان و سکوت مقامات انگلیسی

درحالی که روند گام به گام بهبود روابط ایران و انگلیس به آرامی پیش می رفت، خبر بازداشت یک جاسوس سازمان اطلاعات خارجی انگلیس (ام آی 6) در استان کرمان روز23 آذر (14دسامبر)علنی شد و بلافاصله بازتاب گسترده ای در رسانه های انگلیس یافت.

با اینکه مقامات رسمی انگلیس از ورود به این موضوع خودداری کردند ولی تلویزیون ˈبی بی سیˈ از جمله رسانه هایی بود که به طور گسترده این خبر را پوشش داد و با ترتیب دادن مصاحبه هایی ازجمله باˈریچارد دالتونˈسفیر اسبق انگلیس در تهران به بررسی این موضوع و اثرات احتمالی آن بر روابط تهران - لندن و مذاکرات هسته ای پرداخت.

ˈبی بی سیˈگفت: رییس دادگاه انقلاب کرمان اعلام کرده است که این جاسوس11بار با چهار افسر اطلاعاتی انگلیس در داخل و خارج ایران دیدار کرده است.

این شبکه دولتی انگلیس افزود: هنوز ملیت فرد بازداشت شده مشخص نیست ولی گفته می شود که محاکمه وی آغاز شده و درجریان محاکمه به جاسوسی اعتراف کرده است.

ˈبی بی سیˈ در ادامه به سفر هفته قبل محمد حسن حبیب الله زاده کاردار غیرمقیم کشورمان به لندن اشاره کرد و گفت:ایران و انگلیس اخیرا تلاش هایی را برای احیای روابط دیپلماتیک خود آغاز کرده اند.

همچنینˈاسکای نیوزˈدیگرتلویزیون انگلیسی با پوشش اخبار مربوط به دستگیری جاسوس ˈام آی 6ˈ و با اشاره به سفر متقابل کارداران غیرمقیم ایران و انگلیس به پایتخت های دو کشور گفت: در حالی که روابط ایران و انگلیس پس از حدود دو سال، اخیرا روند رو به بهبودی را آغاز کرده، انتشار این خبر به طور بالقوه موجب شرمساری و سرافکندگی است.

بر اساس گزارش ˈاسکای نیوزˈ، یک سخنگوی وزارت خارجه انگلیس در واکنش به این خبر گفته است: ما در مورد امور اطلاعاتی اظهار نظر نمی کنیم.

سازمان جاسوسی ˈام آی 6ˈ زیر نظر وزارت خارجه انگلیس فعالیت می کند.

نشریه ˈساندی تلگرافˈچاپ لندن نیز با اختصاص تیتر نخست خود به خبری دستگیری ˈ جاسوس ام آی 6ˈ توسط ایران، نوشت: تصمیم ایران برای علنی کردن این دستگیری و انجام تبلیغات پیرامون آن در یک مقطع حساس دیپلماتیک میان دو کشور، اتخاذ شده و ممکن است به یک بحران دیپلماتیک منجر شود.

این نشریه چاپ لندن افزود: کارشناسان می گویند احتمالا این بازداشت و نحوه اعلام آن، توسط تندروهای مخالف توافق اخیر هسته ای هدایت شده است... منابع دولتی (انگلیس) نیز می گویند تاکتیک دستگیری افراد محلی با اتهامات نادرستی نظیر جاسوسی برای انگلیس هر چند ماه یک بار در ایران اتفاق می افتد، ولی این دستگیری ها معمولا علنی و تبلیغاتی نمی شود.

رسانه های انگلیس درحالی برای بی اساس نشان دادن اتهامات جاسوسی تلاش می کردند که در نیمه آبان ماه و همزمان با مذاکرات ژنو2، ˈجان ساورزˈ رییس سازمان جاسوسی ˈام آی 6ˈبه طور علنی اظهاراتی را در مورد تمرکز فعالیت های این سازمان بر روی ایران مطرح کرده بود.

وی به اعضای کمیته امور اطلاعاتی و امنیتی پارلمان انگلیس گفته بود: اولا سازمان های اطلاعاتی به سیاستمداران در درک درست برنامه هسته ای ایران کمک کرده اند. ما سعی می کنیم تصویر روشنی به سیاستمداران و مذاکره کنندگان مان در مورد برنامه هسته ای ایران و آنچه که در آن کشور می گذرد، ارایه دهیم.

ˈبرخی از این اطلاعات علنی است و مثلا توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی تهیه شده است و برخی نیز محرمانه می باشد.ˈ

وی گفت: ثانیا، دلیل اینکه ایران به پای میز مذاکرات بازگشت به خاطر تاثیر تحریم ها بوده است و ما نقش مهمی در نظارت بر اجرای این تحریم ها و جلوگیری از دور زدن تحریم ها توسط ایران داشته ایم. به عنوان مثال با همکاری شرکای بین المللی خود توانسته ایم کار شرکت های تقلبی که برای دور زدن تحریم ها و یا به دست آوردن فناوری تاسیس شده اند را مختل کنیم.

وی افزود: ثالثا، ما متخصصان زیادی درمسائل ایران در سازمان های اطلاعاتی و بویژه ˈام آی 6ˈ داریم و این تخصص ها در دسترس دولتمردان است تا بتوانند آنچه را که در عرصه پیچیده سیاست ایران و ازجمله در روابط میان نهادها وقوای مختلف روی می دهد، بهتر درک کنند.

به رغم ادامه مواضع دو پهلو و سیاست های کج دار و مریز انگلیس در قبال ایران، به نظر می رسد درمجموع روند آغاز شده در نیمه دوم سال 2013 روندی رو به جلو بوده است و دو کشور درسال جدید میلادی گام های بیشتری را برای بهبود روابط برخواهند داشت.

ویلیام هیگ وزیرخارجه انگلیس در روزهای پایانی سال با انتشار یک پیام ویدیویی این موضوع را مورد تاکید قرار داد که رسیدن به یک توافق جامع با ایران جزو اولویت های اصلی سیاست خارجی این کشور در سال 2014میلادی خواهد بود.

وی دراین پیام گفت:مهم است که درسال 2014 ماهمچنان برای چرخیدن چرخ های دیپلماسی برای پایان دادن به منازعه در سوریه و همچنین حصول یک توافق جامع و فراگیر درباره موضوع هسته ای ایران تلاش کنیم.

وی اظهار داشت: سالی که گذشت(2013) ارزش و اهمیت دیپلماسی را از جمله در مورد بحران سوریه و موضوع هسته ای ایران به نمایش گذاشت و تلاش های دیپلماتیک ما در این عرصه های دشوار پیشرفت داشت.

اروپام**345 ** 1064