بررسی توانمندی‌ ها و مشکلات بخش حمل ‌و نقل گیلان/ حمل و نقل از عناصر کلیدی در توسعه اقتصادی است

با توجه به اهمیت موضوع تصمیم گرفتیم با حضور "سبحان الله علیپور" توانمندی‌ ها و مشکلات بخش حمل ‌و نقل گیلان و نقش بهره ‌مندی از سامانه ‌های حمل ‌و نقل مناسب را در توسعه استان بررسی کنیم. آنچه می خوانید حاصل این گفتگو است.

مهر-  گیلان دارای چند پایانه حمل و نقل بار و مسافر است و وقتی واژه ناوگان حمل ‌و نقل مسافر به کار برده می ‌شود از چه تعداد خودروی عمومی صحبت می کنیم؟

علیپور: هفت پایانه مسافری در شهرهای مختلف استان گیلان وجود دارد و این به منزله آن نیست که از 16 شهرستان گیلان تنها هفت شهرستان دارای پایانه مسافری هستند بلکه در شهرستان‌ هایی که پایانه مسافری وجود ندارد شرکت‌ های حمل و نقل فضایی را فراهم کرده اند و به مسافران خدمات ارائه می ‌کنند.

در چهار شهر استان یعنی رشت، آستارا، انزلی و لوشان نیز پایانه بار وجود دارد که به صورت متمرکز فعالیت ‌های مربوط به حمل بار را پوشش می‌ دهد.

در گیلان 120 شرکت مسافربری و 160 شرکت باربری وجود دارد که به متقاضیان خدمات لازم را ارائه می ‌دهند.

در گیلان 9 هزار و 400 خودرو شماره گذاری شده است که سه هزار و 100 دستگاه در بخش مسافر و شش هزار و 300 دستگاه در بخش کالا به هموطنان خدمات ارائه می‌ کنند.

همچنین 212 دستگاه اتوبوس، در بخش مینی ‌بوس هزار و 62 دستگاه و در بخش سواری نیز پیش از هزار و 800 دستگاه در استان فعالیت دارند.

مهر- عمر ناوگان در افزایش امنیت مسافران تأثیر مستقیمی دارد بفرمائید عمر ناوگان حمل ‌و نقل عمومی گیلان چقدر است؟

علیپور: عمر ناوگان حمل‌ و نقل بر اساس استاندارد به طور دقیق هنوز در ایران مشخص نشده اما براساس بخشنامه ای که از سوی معاونت رئیس‌ جمهوری در سال 83 ابلاغ شد سواری پلاک عمومی 15 سال مینی ‌بوس 20 سال و کامیون و تریلی و اتوبوس بین شهری 25 سال تعیین شده است.

بر همین اساس 20 دستگاه اتوبوس از 212 دستگاه عمر بیش از 25 سال دارند به‌ عبارتی دیگر 9 درصد از ناوگان اتوبوسرانی گیلان فرسوده است.

در بخش مینی ‌بوس نیز 906 دستگاه عمر بالای 20 سال دارند که 85 در صد از مینی‌ بوس های  استان را در بر می‌ گیرد.

همچنین 211 دستگاه سواری در گیلان دارای عمر بیش از 15 سال هستند که 12 در صد از ناوگان سواری استان را شامل می ‌شود.

در بخش باربری نیز وسائلی که خود مجاز به حمل بار در بیش از 20 کیلومتر مربع هستند هزار و 980 دستگاه یعنی 38 درصد را در بر می ‌گیرد.

در مجموع از 9 هزار و 400 دستگاه و وسیلة نقلیه در ناوگان مسافربری و کالا سه هزار و 900 خودرو در گیلان فرسوده هستند که تقریباً یک سوم آن را شامل می ‌شود.

مهر - یکی از مباحث مهمی که از سال ‌های گذشته مطرح بوده بحث نوسازی ناوگان حمل‌ و نقل بار و مسافر است این مسئله در استان گیلان چه وضعیتی دارد و چند درصد از ناوگان حمل و نقل بار و مسافر تاکنون نوسازی شده و یا قصد دارید آن را نوسازی کنید؟

علیپور: خوشبختانه از سال 85 که نوسازی ناوگان حمل ‌و نقل آغاز شده است در سال‌ های گذشته مقداری از کار انجام شد در حالی که آن چیزی که مورد نیاز بود به طور کامل به انجام نرسید اما در بحث نوسازی در سال‌ های گذشته هزار و 135 دستگاه با  27 میلیارد تومان تسهیلات بانکی در بخش ‌های مختلف نوسازی شده است.

هم ‌اکنون نیز دو هزار پرونده درخواست نوسازی به اداره کل حمل و نقل و پایانه ‌های استان ارائه شده است که برخی از آنها به بانک های عامل معرفی شده اما با توجه به محدودیت منابع مالی هنوز تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار نگرفته است.

با وجود این دخل و خرج رانندگان با هزینه ‌های موجود هماهنگی ندارد بر همین اساس برای اینکه بحث حمل‌ و نقل کالا و مسافر در کشور و گیلان بدون هیچ مشکلی صورت گیرد نیاز به ارائه تسهیلات بیشتری در این زمینه است.

بنابراین بر اساس برنامه ‌ریزی‌ های انجام گرفته امیدوار هستیم تسهیلات به صورت مناسب پرداخت شود به ناوگان نوسازی شده در بخش اتوبوس، مینی ‌بوس، سواری، کامیون و سایر موارد به ترتیب 51، 59، 783، 242 و 10 دستگاه بوده که هنوز می‌ توان فعالیت‌های بیشتری را در این زمینه انجام داد.

مهر- یکی از مشکلات برخی از شهرهای گیلان کمبود یا نبود پایانه‌ های متناسب با نیاز است برای رفع این مشکل شما چه اقداماتی انجام می ‌دهید و پیش ‌بینی می‌ کنید چه زمانی در زمینه بهره‌مندی از پایانه‌های مناسب وضعیت مطلوب برسیم؟

علیپور: ساخت پایانه ‌ها و زیرساخت حمل ‌و نقل برعهده شهرداری ‌ها است و در شهرهای بیش از 50 هزار نفر جمعیت شهرداری مکلف است به خود به طور مستقیم و یا از طریق بخش خصوصی اقدام به ساخت پایانه حمل و نقل کند.

در استان گیلان با توجه اینکه هفت شهر دارای پایانه هستند، لنگرود تنها شهر استان است که بیش از 50 هزار نفر جمعیت دارد و از نبود پایانه حمل و نقل مناسب‌ رنج می‌ برد.

در حال حاضر طبق مذاکراتی که با شورای شهر لنگرود انجام گرفته زمینی برای ایجاد پایانه مسافربری در نظر گرفته شده تا این شهر نیز به دارندگان پایانه حمل و نقل مسافر بپیوندد.

اگر چه شهرهایی مانند رشت، انزلی، لاهیجان دارای پایانه حمل و نقل مسافر بوده اما این پایانه ‌ها متناسب با نیاز متقاضیان باید توسعه و گسترش یابد.

مهر- البته پایانه شهری مانند رودسر حدود دو سال است که تعطیل بوده چرا؟

علیپور: پایانه رودسر با سرمایه‌ گذاری بخش خصوصی ساخته شده که با توجه به وضعیت این شهر این سرمایه ‌گذار با شهرداری به توافق نرسیده در حالی که اداره کل حمل و نقل پایانه‌ ها هیچ مشکلی با فعالیت وی در این شهر ندارد اما راه‌اندازی دوباره این پایانه در صورت پرداخت مطالبات شهرداری از سوی سرمایه‌گذار در دستور کار قرار دارد.

مهر- این مشکل نباید در شهرهای دیگر رخ دهد به عنوان مثال در لنگرود  پس از ساخت پایانه این بخش بدون استفاده باقی بماند؟

علیپور: پایانه رودسر برآیندی از سایر پایانه‌ های استان نیست بلکه در بخش حمل و نقل و استقرار شرکت آنچه که باید از سوی اداره کل پایانه ها و حمل ‌و نقل در بخش خدمات ‌رسانی و نرم‌ افزاری و غیره صورت گیرد با هیچ مشکلی روبرو نیست اما فراهم سازی زیرساخت بر عهده شهرداری است.

مهر- داشتن امکانات یک مسئله است و بهره‌ مندی از نیروی انسانی ماهر و کارآمد مسئله ‌ای دیگر هست که اهمیت آن کمتر از مبحث امکانات نیست آقای علیپور رانندگانی که با شما همکاری می ‌کنند آیا بر اساس یک نظام قانونمند آموزش می ‌بینند؟

علیپور: مقدمه و لازمه خود انجام فعالیت‌ های حرفه ‌ای آموزش است که بر حسب نیاز رانندگان امکاناتی که می‌ خواهند از آن بهره‌ مند شوند باید ابتدا هم آموزش‌ های لازم را کسب کنند و از طرف دیگر از نظر قانونی ملزم هستند نسبت به فراگیری آموزش ‌های مورد نیاز اقدام کنند.

به‌ عنوان مثال همه کسانی که در بخش حمل ‌و نقل کالا وارد شوند حداقل باید 46 ساعت آموزش ‌های عمومی و تخصصی را فرا بگیرند و کسی که می‌ خواهد وارد بخش حمل و نقل مسافر شود باید به مدت 42 ساعت آموزش‌ موردنظر را کسب کند.

ضمن اینکه تمامی رانندگان که هم ‌اکنون مشغول به کار هستند سالانه متناسب با برنامه‌ هایی که تدوین شده آموزش ‌های ضروری را فرا می ‌گیرند و در کلاس ‌های مختلف شرکت می‌ کنند که این مسئله در استان گیلان به خوبی اجرا می‌ شود.

در هشت ماهه سال جاری  55 هزار نفر ساعت برای رانندگان کلاس‌ های آموزشی برگزار شده است که این کلاس ها شامل نگهداری وسیله نقلیه، نحوه برخورد با مسافران و صاحبان کالا، تعامل با سایر دستگاه‌ ها، آشنایی با بیمه، نقشه ‌خوانی، تشخیص نوع راه، نحوه برخورد با مصدومان و احتمالاتی که ممکن است در طول مسیر پیش آید، است.

امسال برای نخستین بار آموزش مهمان ‌داری و یا مهمان پذیری به رانندگان اتوبوس ارائه شده که برای حفظ سلامتی مسافران تأثیرگذار است و با توجه به امکاناتی که در اختیار داریم بجزء ایام تعطیل و نوروز اتوبوس‌ ها با 16 مسافر به طور میانگین در سال حرکت می ‌کنند.

 بر این اساس صاحبان خودروها و سرمایه ‌گذاران تمایل به رقابت با همکاران خود دارند تا مسافر بیشتر جذب کنند به همین دلیل خود آنها متقاضی کسب آموزش ‌های مورد نظرهستند.

مهر- گیلان استانی گردشگر پذیر است بی ‌شک محل رفت ‌و آمد مدام مسافران به ویژه در فصل‌ های بهار و تابستان است نگاه وزارت راه و شهرسازی به استان‌ هایی مانند گیلان که میزبان هستند چگونه است و در واقع آیا دولت برای گیلان اولویتی در مورد اختصاص اعتبار و تسریع در ارائه خدمات قائل شده است؟

علیپور: وزارت راه و شهرسازی برای استان گیلان برنامه‌ های مهمی را در حال اجرا دارد به‌ عنوان مثال راه‌ آهن قزوین - رشت و آزادراهی که ساخته شده و راه‌های دو بانده ای که هم ‌اکنون در حال چهار بانده شدن هستند از جمله این اقدامات است.

در بخش حمل‌ و نقل نیز هر موقع که در بخش ایمنی به اعتبار نیاز بود سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ‌ای پاسخگو بوده است به ‌عبارت‌ دیگر هر طرحی که اداره کل حمل و نقل و پایانه‌ های گیلان ارائه داده از سوی این سازمان مورد استقبال قرار گرفته مانند ایمن‌ سازی مدارس حاشیه راه ها که به ایمنی دانش‌ آموزان کمک می‌ کند که در سال جاری چهاردهمین مرحله این طرح در حال اجرا است.

در بخش ایمنی ادوات کشاورزی در سال گذشته این طرح به‌ صورت پایلوت در گیلان اجرا شد که بسیار نتیجه ‌بخش بوده است.

این طرح در بخش آموزش موتورسواران و عابران پیاده به استان‌ های تهران و گیلان ارائه شد که در نتیجة آن ایمنی بیشتری در میان موتورسواران و عابران پیاده به وجود آمد.

با توجه اینکه 65 تا 66 در صد تلفات رانندگی را عابران پیاده و یا موتورسواران در بر می‌ گیرد همگان باید قانون را به طور کامل رعایت کنند.

مهر - چه قدر ارائه خدمات به مردم به نظرات آنها توجه دارید آیا هیچ گونه طرح پژوهشی در این زمینه انجام شده و این که میزان رضایتمندی مردم چقدر است؟

علیپور: هدف اداره کل حمل و نقل و پایانه‌ های استان جلب رضایت مردم در جامعه است و در طول فعالیت این اداره کل فرم نظرسنجی به طور مداوم در میان مسافران توزیع می‌ شود که در آن نظر آنها انعکاس می یابد تا اقدامات مناسب صورت گیرد.

مهر- برای نظارت دقیق بر بهای بلیط ها و اینکه مردم چگونه با شما ارتباط داشته باشند در صورتی که تخلفی را مشاهده کردند چه باید کنند؟

علیپور: اداره کل حمل و نقل و پایانه‌ های گیلان از چند طریق بر فعالیت رانندگان و شرکت‌ های حمل و نقل نظارت می ‌کند اول این که مسافرینی که به طور مستمر از وسایل نقلیه عمومی استفاده می ‌کنند به عنوان مهمترین و بهترین ناظر در نظر گرفته می ‌شوند یعنی با ارتباط تنگاتنگی که آنها از طریق تلفن و پیامک ایجاد می کنند، مسائل ارائه می شود.

همچنین اعضای تشکل‌ های صنفی به صورت آشکار و پنهان بر شرکت‌ های حمل‌ و نقل و رانندگان نظارت می‌ کنند که دستگاه ‌های دیگر مانند پلیس راه این نظارت را انجام می‌ دهند ضمن اینکه نمایندگان اداره کل حمل و نقل و پایانه ‌های استان که در پایانه ‌های مورد نظر مستقر هستند به ‌صورت روزانه بر فعالیت شرکت‌ های مسافربری نظارت دارند.

علاوه بر این همکاران ستادی نیز روزانه با سرکشی های خود برای کسب رضایت مسافران فعالیت می‌ کنند.

همچنین بلیط های که به مسافر ارائه می‌ شود قرارداد حقوقی بوده که بین شرکت مورد نظر و مسافر منعقد و همه موارد موردنظر براساس قانون در بلیط درج شده حق مسافر است.