طرح کارتر برای صلح در سوریه

پیش‌شرط‌های طرف‌های درگیر باعث شده تاکنون تلا‌ش‌ها برای انجام مذاکره و دستیابی به صلح به شکست انجامد. برای خروج از این بحران سازمان ملل و بازیگران اصلی آن باید پیش‌شرط‌هایی لازم‌الاجرا را برای تمام طرفین درگیری تعیین کنند.
جیمی کارتر، رئیس‌جمهور پیشین، و رابرت پاستور، استاد دانشگاه آمریکایی و مشاور ارشد کارتر، در یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست به بررسی چگونگی برقراری صلح در سوریه و آینده این کشور پرداختند.

در 26 نوامبر، دبیر کل سازمان ملل باردیگر خواهان برگزاری کنفرانس صلح ژنو در 22 ژانویه شد. این درخواست‌ها از ژوئن 2011 مطرح گشته اما تاکنون هیچ یک از طرفین خود را نشان نداده‌اند زیرا هر کدام پیش‌شرط‌های خود را برای مذاکرات اعلام می‌کردند.

تنها راه فائق آمدن به این بن‌بست این است که سازمان ملل و قدرت‌های بزرگ شروط را برای شرکت کنندگان تعریف کرده و آنها را اجراء کنند.

طی دو و نیم سال گذشته، بیش از 100 هزار سوری جان خود را از دست داده‌اند، بیش از 2 میلیون سوری از کشور فرار کرده‌اند و 6 میلیون نفر نیز در داخل کشور آواره شده‌اند. جنگ بین خیل انبوه گروه های فرقه‌ای سوریه ظالمانه‌تر شده و برخی از کشورهای همسایه به شدت در تلاش برای کمک به پیروزی یکی از طرف‌ها، درگیر شده‌اند. هم‌اکنون زمان آن رسیده که بپرسیم چرا تمام دعوت‌ها برای صلح بی‌ثمر بوده است.

مخالفین بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، اصرار داشته‌اند که هدف کنفرانس ژنو جایگزین کردن دولت وی است، شرطی که عدم اجابت آن قابل پیش‌بینی است. دولت وی درخواست دارد که گروه‌های مخالف پراکنده، که همه‌شان را تروریست می‌داند، سلاح های خود را قبل از گفت‌و‌گو درباره صلح زمین گذارند. این بن‌بست نشان می‌دهد که چرا آخرین دعوت برای مذاکرات در ماه ژانویه احتملا توأم با موفقیت نخواهد بود.

سازمان ملل بسیار شانس داشته که دو فرستاده ویژه نابغه - کوفی عنان و اخضر ابراهیمی - را داشته است اما آنها اجازه نداشته‌اند تا از مهارت‌های مذاکره ای خود استفاده کنند زیرا بازیگران اصلی بر پیش‌شرط‌های پیروزی تأکید داشته‌اند نه بر همراهی متقابل که برای پایان بخشیدن بر جنگ ضروری است.

هدف از این پیش‌شرط‌ها برنده شدن در جنگی است که پیروزی در آن غیرممکن است نه دستیابی به صلحی ناقص،‌ و در این فرآیند حق مردم برای انتخاب نادیده انگاشته می‌‌شود.

مجموعه‌ای دیگر از پیش‌شرط‌ها که پذیرش آنها برای تمام طرف‌ها سخت است می‌توانند منجر به دموکراسی و مدارا شوند. برای نیل به این امر نیاز داریم که بازیگران جهانی و منطقه‌ای گام اول را برداشته و سپس متحدین سوری خود را تشویق به برداشتن گام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بعدی کنند.

تمام بازیگران در صورتی که خواهان پایان یافتن جنگ باشند نیاز دارند که مصالحه‌هایی سخت را بپذیرند. اگر آنها نتوانند این گام‌های سخت را بردارند، جنگ ممکن است برای یک دهه دیگر ادامه یافته و مجموعه‌ای بسیار گسترده‌تر از خرابی‌ها و مرگ را فراهم آورد.

ما سه اصل را پیشنهاد می‌کنیم که مباحث ژنو بر اساس آنها انجام گیرند:

* حق تعیین سرنوشت: مردم سوریه باید در یک انتخابات آزاد و زیر نظر نظارت‌های وسیع حامعه بین‌المللی و سازمان‌های غیردولتی مسؤول، دولت آتی کشورشان را انتخاب کنند و نتایج نیز در صورت آزاد و منصفانه قلمداد شدن انتخابات، مورد احترام واقع شوند.

* احترام: برندگان این انتخابات باید اطمینان و تضمین دهن که به تمام گروه‌های قومی و اقلیت احترام می‌گذارند؛‌و

* حافظین صلح: برای اطمینان از نیل به دو هدف اول، جامعه جهانی باید حضور یک نیروی حافظ صلح قوی را تضمین کند.

هر بازیگر محلی، منطقه‌ای و جهانی که این سه پیش‌شرط را قبول کند می‌تواند در مذاکرات ژنو شرکت کند.

این پیش‌شرط‌ها نباید مناقشه‌‌‌آمیز باشند بلکه بدین معنا باشند  که جناح‌های سوری - و حامیان آنها - باید از خواسته‌های غیرمنطقی قبلی خود عقب‌نشینی کنند.

توافقنامه اخیر درباره کنترل تسلیحات شیمیایی نشان می‌دهند در صورتی که سازمان ملل و بازیگران بزرگ بین‌المللی آن بتوانند درباره یک هدف مشترک تصمیم گرفته و با یکدیگر همکاری کنند، مصالحه‌های پیش‌بینی‌ نشده ممکن خواهند بود.

هیچ کس نمی‌تواند در این جنگ برنده شود. مشخص است که چرا طرفین فکر می‌کنند نمی‌توانند شکست بخورند، زیرا از نابودی می‌ترسند و این امر نشان می‌دهد که چرا جنگ ادامه خواهد داشت مگر اینکه جامعه بین‌المللی یک جایگزین مشروع ارائه کند.

اولین گام مهم این است که یک کمیسیون انتخاباتی معتبر، مستقل و غیرحزبی تشکیل شود. دومین گام مهم این است که یک مکانیسم امنیتی ایجاد شود که از خرابکاری در انتخابات و یا دستکاری در نتایج توسط هر گروهی جلوگیری خواهد کرد. آمریکا و روسیه باید با این رویکرد موافقت کنند، ایران و سایر قدرت‌های منطقه‌ای حمایت از نیروهای نیابتی را متوقف کنند و سازمان ملل این مسأله را به اولویت اول خود تبدیل کند.

زمان تغییر برنامه، پیش‌شرط‌ها و استراتژی در سوریه و نیز پایان دادن به جنگ فرا رسیده است.

49261