یلدا، ˈجشن انقلاب زمستانˈ در تاجیکستان احیا می شود

هرساله در این روزها در تاجیکستان موضوع برگزارشدن یا نشدن جشن سال نو میلادی و در مقابل توجه به جشن های اسلامی و ملی در جامعه مسلمان تاجیکستان مطرح می شود. روحانیون تاجیک سال نو را به عنوان یک جشن مذهبی دانسته، تجلیل آن را به عنوان جشن میلاد مسیح غیرقابل قبول شمرده اند ولی مقامات می گویند این جشن که برای ساکنان تاجیکستان از دوران شوروی به ˈارثˈ مانده نه جشن مذهبی، بلکه ˈتغییر تقویمˈ است.

با وجود موضوع جشن کریسمس در تاجیکستان، یلدای ایرانی که قدمتی هفت هزار ساله دارد امروزه همزمان در کشورهای آسیای میانه به خصوص تاجیکستان فارسی زبان نیز برگزار می شود.

رییس دانشکده زبان و ادبیات تاجیک دانشگاه تربیت معلم تاجیکستان در مورد شب یلدا گفت: در دوران شوروی سابق که تاجیکستان نیز تحت سیطره این کشور منحله بود، رسوم ملی مانند شب یلدا با نهایت دشواری برگزار می شد زیرا کمونیست ها این گونه آداب را مخالف پیشرفت جوامع تلقی می کردند.

ˈسخی داد خارکش زادهˈ در گفت وگو با ایرنا افزود: پس از استقلال تاجیکستان در 21 سال پیش جشن نوروز با شکوه خاصی در این کشور برگزار می شود و به مراسم شب یلدا که باعث ایجاد دوستی و دید و بازدید اقوام می شود، نیز توجه شده است.

وی گفت: این مراسم در سال های اخیر در دورافتاده ترین نقاط تاجیکستان نیز برگزار می شود و اعضای خانواده در این شب گرد یک سفره جمع می شوند.

به گفته وی، شب یلدا از زمان های بسیار کهن در ردیف جشن هایی چون سده و نوروز نزد مردمان ایرانی نژاد جشن گرفته می شد.

خارکش زاده همچنین گفت: براساس اعتقاد تاجیکان، آدابی چون شب یلدا به نوع معیشت مردمان قدیم که بر پایه کشاورزی استوار بود و به دانستن دقیق آغاز فصول و ماه های سال نیاز داشتند، ارتباط دارد.

وی گفت: مراسم شب یلدا در این زمان از سال علاوه بر ایران، تاجیکستان و افغانستان در کشورهای آسیای میانه و قفقاز مانند ازبکستان، ترکمنستان و آذربایجان و ارمنستان نیز برگزار می شود.

این مقام دانشگاهی می گوید: جشنواره شب یلدا با تمام شور و شوق به خودی خود گواهی بر ریشه های عمیق این سنت در فرهنگ مردم ایرانی تباران از جمله تاجیکان است.

شب یلدا ، فرصتی برای گرما بخشیدن به کانون خانواده در سرمای طولانی ترین شب سال در تاجیکستان بشمار می رود.

در این شب خانواده های تاجیک مانند ایرانیان تربوز (هندوانه)، انار، آجیل، کیک سنتی و تنقلات را بر روی سفره می گذارند و این آیین را جشن می گیرند.

ویژگی ضروری سفره های شب یلدا مانند یلدای ایرانی برگزاری جشن هندوانه است که به طور خاص برای این شب مخصوص کنار گذاشته می شود.

به عقیده برخی تاجیکان اگر شما یک تکه از هندوانه را در شب یلدا بخورید بدنتان در مقابل تمام بیماری ها محافظت می شود.

در تاجیکستان هم اکنون جشن های مشابهی به مناسبت چله برگزار می شود که این آیین ها شباهت بسیاری با مراسم شب یلدا دارد.

پختن نان شیرینی محلی به شکل موجودات زنده، بازی های محلی، برگزاری مراسم نمادین بذرپاشی و کشت محصول، پوشاندن سطح خانه با چربی، گذاشتن پوستین روی جدار پنجره ها، آویختن پشم از سقف، پاشیدن گندم به محوطه حیاط، ترانه خوانی و رقص و آواز و مهم تر از همه قربانی کردن از مراسم ویژه ای است که مردم بخش هایی از آسیای میانه و همچنین تاجیکستان در شب یلدا از قدیم تاکنون آن را اجرا می کنند.

تاجیکی ها از فالگیری و پیشگویی سال آینده هم در شب یلدا غافل نمی شوند.

براساس اعتقاد برخی تاجیکان در این شب، هنگامی که مبارزه بین خوب و بد به اوج خود می رسد سحر به عنوان علامت پیروزی نهایی و تجسم خوبی پدیدار می شود.

یلدا به معنی تولد، یک کلمه سریانی وارد شده به زبان فارسی است.

آخرین شب پاییز و طولانی ترین شب سال و از آن به عنوان شب چله و به تعبیری ˈ جشن انقلاب زمستانیˈ در 21 دسامبر (سی ام آذر ماه) نیز می گویند.

تاجیکان یلدا را آغاز فصل زمستان و جشن پایان فصل زراعی می دانند، آنها مانند ایرانیان اولین روز زمستان را یک رویداد بزرگ برای تشکر از نعمت های خداوند می دانند.

در تاجیکستان حدود پنج هزار ایرانی زندگی می کنند که در کنار تاجیکان همزبان شب یلدا را جشن می گیرند.

یک کارشناس فرهنگ ایرانی مقیم تاجیکستان شب یلدا را ˈشب خانوادهˈ نامید و گفت: یلدا اگر هیچ اثری هم نداشته باشد، موجب استواری ارتباطات اجتماعی می شود و این اصل بسیار حایز اهمیت است.

سلیمانی آیین کریسمس و آغاز سال نو مسیحی را بازمانده همین آیین ایرانی دانست و تصریح کرد: آیین کریسمس و پیوستگی آن با نام حضرت عیسی مسیح پیامبر الهی و پیام آور صلح و دوستی و مودت برای انسان امروز که درگیر بحران های مختلف روحی و اجتماعی است، می تواند منشا برکات بسیار باشد.

آساق**1663**1392