سیاست اعتدال؛ از صلح طلبی تا مقابله با خشونت

هنگامی که دکتر ˈحسن روحانیˈ رییس جمهوری اسلامی ایران، در انتخابات سرنوشت ساز بیست و چهارم خرداد 92 با اعلام گفتمان اعتدال توانست به پیروزی برسد و سپس سیاست خارجی خود را نیز پیگیری ˈسیاست اعتدالˈ اعلام کرد، شاید این جمله که سیاست خارجی ادامه سیاست داخلی است، به صورت روشن نمود یافت. در این چارچوب بسیاری از متفکران و اندیشمندان در سیاست خارجی کشور تلاش کردند تا در قالب های مختلف اجزا و ارکان مختلف این سیاست را در صحنه جهانی تبیین کنند.

در این قالب، صلح گرایی و صلح طلبی بعنوان یکی از ارکان اصلی سیاست اعتدال در سیاست خارجی دولت تدبیر و امید به کار گرفته شد.

صلح طلبی همواره یکی از ویژگی های رفتاری و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است. در این سیاست، صلح طلبی و همزیستی مسالمت آمیز یکی از اصول اصلی به شمار می آید و همانطور که رییس جمهوری و کارگزاران سیاست خارجی دولت تدبیر و امید گفته اند، سیاست خارجی دوران اعتدال از اصول سیاست خارجی تخطی نخواهد کرد.

در این زمینه ˈمحمد جواد ظریفˈ وزیر امورخارجه دولت تدبیر و امید، در یکی از گفتگوهای خود عنوان کرد که مجموع شرایط ایران از کشورمان یک کشور صلح طلب می سازد و ما باید این پیام صلح طلبی را برای جهان تببین کنیم و در کنار این صلح طلبی ما کشوری هستیم که به دلیل وجود جمهوری اسلامی برای دیگر کشورها حرف داریم و نمونه مردم سالاری و استقلال ما در شرایطی که افراطی گری و سکولاریسم نتوانسته به نیازهای کشورهای منطقه پاسخ دهد، توانسته با قدرت به راه خود ادامه دهد و یک سرمایه عظیم اجتماعی را برای کشور ما بازسازی کند که این به ما قدرت بسیاری در عرصه بین المللی می دهد.

براین اساس، صلح طلبی سیاست خارجی گفتمان اعتدال نه یک صلح طلبی منفعل، بلکه صلح طلبی فعال و پویا در عرصه بین المللی خواهد بود که در یک سو علاوه بر نفی خشونت به دنبال ایفای نقشی صلح گرا در روندهای بین المللی از طریق دیپلماسی خواهد بود.

بنابراین در چارچوب مفهوم و سیاست صلح گرایی، پیشنهاد حسن روحانی که در سخنرانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهریور ماه گذشته در پیشنهادی خواستار جهان عاری از خشونت شده بود با پیگیری وزارت امورخارجه روز پنجشنبه بیست و هشتم آذر (19 دسامبر) با رای مثبت 190 کشور عضو سازمان ملل متحد در مجمع عمومی این سازمان بعنوان قطعنامه ˈمقابله با افراط گرایی و خشونتˈ مورد تصویب قرار گرفته و گستره جهانی یافت؛ به نحوی که آمریکا و کانادا نیز که در سال های اخیر بارها با پیشنهادهای جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی مخالفت می کردند، در برابر قطعنامه پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران سر تعظیم فرود آوردند و با تصویب آن موافقت کردند.

در این زمینه، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد هم در جریان رای گیری مجمع عمومی در سخنانی تاکید کرد که واشنگتن معتقد است که گفتگو بهترین راه برای مقابله با افراط گرایی و خشونت در جهان است. تروریسم و افراطی گری پدیده شومی است که برای بسیاری از کشورها به عنوان یک تهدید جدی تلقی می شود و تاکنون خسارات زیادی را برای آنها به دنبال داشته و جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از مهم ترین قربانیان تروریسم در جهان است.

از منظر جمهوری اسلامی ایران، خشونت و افراطی گری تاثیر منفی بر شاخص های توسعه اقتصادی، افزایش فقر و پناهندگی و شمار آوارگان دارد که وضعیت امروز سوریه حکایت از این موضوع دارد.

همچنین، بر اساس آمار و اسناد موجود تاکنون بیش از هزاران نفر از مسوولان و شهروندان عادی در ایران قربانی تروریسم سازمان هایی نظیر منافقین و گروه های تروریستی مورد حمایت برخی کشورهای غربی شده اند.

یکی از اهداف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره صلح طلبی بوده است. از منظر اندیشمندان، صلح می تواند به صورت منفی و سلبی یا مثبت و ایجابی تلقی شود. برخی صلح را براساس نبود جنگ تعریف می کنند که به معنای صلح حداقلی است. در چهارچوب صلح طلبی مثبت، علاوه بر نبود و نفی جنگ ـ که خشونت فیزیکی عریان است ـ هدف دیگر نفی یا القای خشونت ساختاری پنهان است. بسیاری از ساختار های روابط بین الملل خشونت عریان نیست، بلکه خشونت پنهان ساختاری است و همین خشونت پنهان ساختاری آزادی عمل بسیاری از کشورها را می گیرد.

بر این مبنا، از منظر مفهوم صلح طلبی مثبت، کشورها می توانند با اتخاذ یک سیاست صلح طلب چه به صورت نبود و یا کاهش جنگ و چه به صورت مقابله با خشونت پنهان به مقابله با افراطی گری و خشونت در عرصه بین المللی بپردازند.

در این زمینه از منظر جمهوری اسلامی ایران قطعنامه نفی خشونت و مقابله با افراطی گری بایستی در قالب سیاست صلح گرای ایران و بعنوان الگویی جهانی بسط یابد.

در نهایت تعامل و اقدام سیاست صلح گرای جمهوری اسلامی ایران، قطعنامه مقابله با افراط گرایی و خشونت و نیز همکاری و هماهنگی کشورهای دیگر در گستره جهانی می تواند جهانی امن و سرشار از صلح و آرامش را به ارمغان بیاورد.

از سهراب انعامی

**تحقیق**2040**1358