دست اندازهای جاده پژوهش در ایران

گسترش فرهنگ پژوهش و تحقیق در هر جامعه ای می تواند نجات دهنده آینده آن جامعه باشد. در این مسیر ارج نهادن به مقام پژوهشگران به عنوان نجات دهندگان یک جامعه از مشکلات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

به همین منظور ‎25 آذر ماه هر سال در ایران به عنوان روز ˈپژوهشˈ نامگذاری شده است. همچنین به ابتکار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال 1379، هفته آخر آذر ماه به عنوان هفته پژوهش نامگذاری شد.

بی شک انتخاب هفته ای به نام پژوهش، با هدف آشنایی هر چه بیشتر افراد با امر پژوهش و اهمیت آن در بهبود مشکلات جامعه صورت گرفته است.

برای نیل به این هدف اما تنها نام نهادن یک هفته به عنوان پژوهش کافی نیست. اجرای برنامه های مشخص از سوی دانشگاه ها و سازمان های مرتبط و معرفی درست پژوهش و جایگاه آن در جامعه از طریق نهادهایی همچون صدا و سیما، می تواند نه تنها در هفته پژوهش بلکه در زمان های دیگر نیز به آگاهی مردم در خصوص نقش حیاتی پژوهش و تحقیق در زندگی بیافزاید.

با تقویت روحیه مبتنی بر تفحص و پژوهش در میان اقشار مختلف جامعه به خصوص تحصیلکرده ها و دانشگاهیان، می توان به راه حل های درست و منطقی جهت بهبود چالش های موجود در جامعه دست یافت. در این مسیر شاید نیاز به آن باشد که حامیان امر پژوهش همچون بخش خصوصی در کشور برای افزایش قدرت ملی، آزمون و خطا در امر پژوهش را پذیرا باشند و با چشم پوشی از برخی منافع مقطعی و حمایت قاطع خود از طرح های پژوهشی، فرصت پژوهش واقعی را به پژوهشگران این مرز و بوم بدهند.



*** اهمیت پژوهش در جامعه

مشخص است که هر مشکلی در جامعه از طریق راه حل های کارشناسانه، بهتر حل خواهد شد. چه بسا چالش هایی که بدون توجه و نگاه کارشناسی از طریق راه حل های مقطعی، تنها برای مدت کوتاهی کنترل شده و پس از آن به گونه ای جهش یافته تر دامن گیر جامعه شده اند.

اینجاست که اهمیت پژوهش و تحقیق خود را نشان می دهد؛ پژوهشی که در آن کاستی ها و نیازهای مختلف جامعه مورد بررسی موشکافانه قرار گیرد و سپس بر اساس روش های علمی، ضمن در نظر داشتن امکانات موجود برای حل آن چاره اندیشیده شود.

ˈعبدالرضا صمیمیˈ معاون توسعه فناوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، در خصوص اهمیت پژوهش بویژه در ایران گفت: طبیعی است که اگر در عامه مردم هم این انگیزه ایجاد شود که بدون پژوهش تصمیم نگیرند امر خوبی است. اما مقوله پژوهش به عنوان تحقیق، جایگاهش در کشور ما روز به روز مهم تر می شود. اگر مروری بر روند پیشرفت کشورهای توسعه یافته و اقتصادهای نوظهور مثل هند و چین داشته باشیم، خواهیم فهمید که سرمایه گذاری های آنها در امر پژوهش، تحقیقات و توسعه علم بوده است که به توان اقتصادی و سیاسی آنها منجر شده است.

به گفته صمیمی، ارتباط مستقیمی بین امر پژوهش و توان اقتصادی و سیاسی بخصوص در کشورهای توسعه یافته و قدرت های نوظهور از جمله کشورهای شرق آسیا مثل چین که رشد زیادی را تجربه کرده اند، وجود دارد. اقتصاد دانش بنیان و بر اساس پژوهش می تواند کلید توسعه پایدار در هر کشوری باشد.

ˈمحمد رضا حمیدی زادهˈ دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر برتر دهمین جشنواره بزرگداشت پژوهشگران برگزیده کشور در سال 1388 نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، اهمیت پژوهش را اینگونه توصیف کرد: حیات اقتصاد، خروج از مشکلات و بالندگی کلیه فعالیت ها در سطوح اجتماعی و اقتصادی در گرو پژوهش های کیفی، نیاز محور و آرمان گراست.

به گفته وی، توسعه و رسیدن به تمدن نوین فقط در گرو پژوهش است. اگر بخواهیم در دنیا به عنوان یک تمدن نوین سرآمد باشیم، باید پژوهش دانشگاهی و صنعتی توسعه پیدا کند و بعد عملیاتی شود و نتایج آن بتواند مصنوعات، کالاها، خدمات و دستاوردهایی در حوزه اقتصادی ایجاد کند.



*** شاخص های یک پژوهش خوب چیست؟

اگر چه پژوهش نقش بسیار مهمی در توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد، اما زمانی می توانیم یک طرح تحقیقاتی را یک پژوهش کارگشا و خوب بنامیم که آن طرح تحقیقاتی شاخص های لازم برای تبدیل شدن به یک پژوهش علمی را داشته باشد.

محمد رضا حمیدی زاده در خصوص شاخص های یک پژوهش خوب به پژوهشگر ایرنا گفت: یک پژوهش در مرحله نخست باید رفع کننده نیاز و تقاضا بوده و با اهداف عینی جامعه سازگار باشد؛ هدفی که یکی از بخش های اجرایی و آموزشی کشور بویژه در بخش خصوصی نیازمند آن باشد.

به گفته عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، قدرت حل مساله، دومین شاخص مهم در یک پژوهش است.

اینکه چه میزان از دستاورد یک پژوهش بتواند در صنعت به مفهوم عام از کشاورزی و شیلات گرفته تا خانواده، استفاده شود نیز شاخص سومی است که حمیدی زاده از آن به عنوان یکی از شاخص های مهم پژوهش یاد کرد.

به اعتقاد این پژوهشگر، شاخص چهارم یک پژوهش، تطابق فرایندهای اجرای پژوهش با استانداردهای انجام آن است. در این رابطه حمیدی زاده افزود: باید کلیه پژوهش هایی که صورت می گیرد به صورت کامل منطبق با استانداردهایی که حوزه های پژوهشی دارند، باشند. در این راستا حتما پژوهش ها باید متناسب با پیشینه ای که دیگران انجام داده اند باشد و پژوهش های جدید پژوهش های قبلی را بهبود بخشند.

پژوهشگر برتر سال 1388 در ادامه مهم ترین شاخص برای یک پژوهش خوب را ارزش افزوده اقتصادی آن پژوهش دانست و در این ارتباط به پژوهشگر ایرنا گفت: بهترین شاخصی که می توان برای یک پژوهش در نظر گرفت ارزش افزوده اقتصادی است که یک پژوهش می تواند برای ما به ارمغان بیاورد. پژوهش باید برای ما تولید ثروت کند.



** چالش های موجود در امر پژوهش چیست؟

با وجود آنکه پژوهش از سوی کارشناسان امری حیاتی برای پیشرفت یک جامعه تلقی می شود، اما چالش هایی نیز در این مسیر وجود دارد که تاکنون مانع رسیدن امر پژوهش به جایگاه واقعی خود در کشور شده است.

عبدالرضا صمیمی در خصوص چالش های کنونی در امر پژوهش در ایران به پژوهشگر ایرنا گفت: اگر می خواهیم که تحقیقات ما به گونه ای به بازار راه پیدا کند و به گونه ای مفید باشد و تولید را جذب کند و باعث شکوفایی اقتصاد کشور شود و اگر می خواهیم یک پژوهش بنیادین به پژوهشی کاربردی برای ایجاد یک فناوری و بعد از آن رسیدن به بازار یعنی تجاری سازی این فناوری شود، باید ببینیم مسایل و مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد چیست.

به گفته معاون توسعه فناوری سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران، مهم ترین چالش در امر پژوهش، سرمایه گذاری است. پژوهش تقاضا محور یعنی پژوهشی که در آن متقاضیان علاقه مند به توسعه فناوری، امر پژوهش خود را به دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی واگذار می کنند، نیازمند به سرمایه گذاری است.

صمیمی افزود: بخشی از سرمایه گذاری در امر پژوهش را دولت تقبل می کند اما اگر بخواهیم در این امر رشدی سریع داشته باشیم، فراتر از توان دولت نیاز به سرمایه گذاران بخش خصوصی داریم. اکنون سرمایه گذاران در بخش خصوصی ممکن است بر روی یک تکنولوژی سرمایه گذاری کنند، اما انتظارشان آن است که پژوهش و امر تحقیق به فن آوری و تکنولوژی رسیده باشد تا این سرمایه گذاری انجام شود. یعنی به عبارتی ریسک پذیری افراد در بخش خصوصی در امر پژوهش تقریبا در کشور ما پایین است. من توجه سرمایه گذارانی را که در امر ایده، خلاقیت و پژوهش سرمایه گذاری کنند در کشور کم می بینم.

محمد رضا حمیدی زاده اما از چالش فرهنگی به عنوان مهمترین چالش در مسیر پژوهش نام برد. به گفته وی بخش خصوصی در ایجاد این چالش نقش اساسی دارد.

حمیدی زاده در این رابطه گفت: پژوهش را باید مثل یک آبی ببینیم که همگان برای رفع تشنگی خود، نیازمند آن هستند. ما اگر بخواهیم در دنیا میان سرها، سری داشته باشیم و اقتصاد ما، اقتصاد مقاومتی باشد تا بتواند بر روی پای خود بایستد، باید از طریق پژوهش به آن برسیم و این محقق نخواهد شد مگر اینکه فرهنگ ما در بخش حمایت و استفاده از پژوهش اصلاح شود و گرنه خود فرهنگ مانع پیشرفت پژوهش خواهد شد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزود: مدیران ارشد باید با عزم و اتحادی راسخ پژوهش را حمایت کنند و از نتایج پژوهش بهره ببرند. ما پژوهش های کتابخانه ای نمی خواهیم که در نهایت نتایج پژوهش در قالب مجلدی در کتابخانه ها قرار گیرد، بلکه دستاورد پژوهش باید به صورت عینی، راهنمای عملیاتی تمام اقشار از کارگران گرفته تا مهندسان و مدیران باشد.

حمیدی زاده از بودجه به عنوان چالش دیگر در مسیر پژوهش یاد کرد و گفت: چالش دومی که داریم، بودجه پژوهش است؛ بودجه ای که طی دو سال گذشته در دانشگاه ها به شدت مورد مخاطره قرار گرفت؛ نه به خاطر کمبود درآمد دولت، بلکه به خاطر تغییر دیدگاه های مسوولان دولتی.

به اعتقاد وی مشکل در آمدی در کشور نداریم، اما مشکل مدیریت ناصحیح داریم و با مدیریت صحیح بسیاری از منابع که در بخش های نامناسب خرج می شوند، می توانند جای مناسب خودشان را پیدا کنند.

به گفته این پژوهشگر برتر کشور، چالش دیگر وجود دیدگاه تک بعدی برای حل مشکلات بویژه مشکلات اقتصادی در کشور است.

وی تصریح کرد: نباید مبانی توسعه اقتصادی تنها بر پایه دیدگاه ها و نظریات خاصی تدوین شود. به هیچ وجه تنها نظرات یک اقتصاددان نمی تواند توسعه اقتصادی ایجاد کند. در این مسیر باید از جامعه شناسان، روان شناسان، دانشمندان رشته ی مدیریت و کلیه رشته های علوم انسانی و اجتماعی به صورت همزمان بهره برد تا برنامه یکپارچه از میان پژوهش ها و دیدگاه های این افراد تنظیم شود. به هیچ وجه نباید اعتقاد داشت که توسعه اقتصادی فقط در گرو نظرهای اقتصاددانان است. مسلم است که روانشناسان و جامعه شناسان به عنوان آماده کنندگان جامعه و آموزش دهندگان افراد، نقش ارزنده ای در توسعه اقتصادی دارند. دانشمندان در حوزه های مختلف باید با ارایه راهکارهای خود نقش خود را در توسعه اقتصادی ایفا کنند و این میسر نخواهد شد مگر اینکه میان رشته های دانشگاهی وحدت کاری به وجود بیاوریم.

دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، چالش دیگر امر پژوهش را سپردن برخی امور پژوهشی به افراد غیر آشنا و غیر مرتبط با آن امور دانست و در این رابطه تصریح کرد: در حوزه پژوهش باید به تخصص ها توجه شود و هر پژوهشی به هر کسی داده نشود. گاهی دیده می شود در فراخوان های طرح های پژوهشی، افرادی طرح ارایه می کنند و اتفاقا طرح هایشان هم مقبول واقع می شود که هیچ تخصصی در زمینه موضوع طرح پژوهشی ندارند و این موضوع چالشی است در زمینه پژوهش کشور.

نبود قوانین و استاندارهای دقیق و روشن در زمینه پژوهش از دیگر چالش هایی است که حمیدی زاده در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا از آن یاد کرد.

به گفته وی برای انجام طرح های پژوهشی و اجرای این طرح ها توسط بخش خصوصی، باید قوانین و استانداردهای پژوهشی رعایت شود. در این مسیر حمایت بخش خصوصی از پژوهش های استاندارد بسیار مهم است. متاسفانه بخش خصوصی در ایران به هیچ وجه حرفه ای عمل نمی کند و بدون توجه به طرح های پژوهشی استاندارد و علمی تنها به دنبال سود آوری است. بخش خصوصی امروز می بیند ساختمان برایش سود آور است هجوم می برد به سمت ساختمان، فردا ماشین و پس فردا آسفالت خیابان؛ بدون توجه به استاندارد و کارشناسی بودن طرح هایی که در این مسیر از آن ها بهره می گیرند.

به اعتقاد این پژوهشگر برتر کشور اگر بخش خصوصی اعتقادی به پژوهش نداشته باشد، به هیچ عنوان صنعت ما از مشکلات خود برون رفت پیدا نخواهد کرد. مشکلات اقتصاد ما تنها از طریق استفاده از دستاوردهای پژوهش های عملیاتی و پژوهش های میدانی حل خواهد شد.

با این وجود حمیدی زاده افزود: بخش خصوصی در ایران به هیچ وجه در امر پژوهش هزینه نمی کند و اگر هزینه ای در این زمینه بشود از سوی بخش دولتی است. بخش خصوصی که امروز مدعی استقلال اقتصادی کشور است به هیچ عنوان از پژوهش حمایت نمی کند و خواهان محصولات و فناوری های آماده و رایگان است.



**چالش های پژوهش در علوم انسانی

موضوع مهم دیگری که در خصوص چالش های پژوهش در ایران مطرح است، مشکلات موجود در مسیر پژوهش های حوزه علوم انسانی در ایران است. در همین راستا برخی از فعالان حوزه علوم انسانی در کشور اعتقاد دارند، هم اکنون تقریبا پژوهش های موثری در علوم انسانی صورت نمی گیرد و مفهوم پژوهش واقعی در این حوزه رنگ باخته است.

روشن است که برای بهبود این شرایط، حمایت کامل از پژوهشگران حوزه علوم انسانی و ایجاد فضای آزاد برای طرح ایده های جدید از سوی آنها لازم است. چراکه تحقق این شرایط می تواند به تعالی معرفتی و شناختی جامعه کمک کند و با تولید اندیشه های انسانی، جامعه را در مسیر درست پیشرفت فکری قرار دهد.

بی تردید در این مسیر مسوولان و نهادهای مختلف کشور از جمله متولیان امر آموزش و پژوهش، همچون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه ها که رسالتشان گسترش فضای پژوهش و تولیدعلم است، نقش موثر و تعیین کننده ای دارند؛ زیرا کارویژه اصلی اینگونه مراکز علمی نه تنها کمک به آموزش افراد بلکه کمک به تولید دانش با هدف حل مشکلات جامعه است.

بدون شک در فضای بسته و مبتنی بر سلایق و تفکرات محدود، هیچ اندیشه تازه ای که بتواند برای حل مشکلات جامعه کمک رسان باشد، تولید نمی شود زیرا پویایی تفکر تنها وابسته به وجود فضای آزاد اندیشی است.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، طی سال های گذشته بارها بر ایجاد فضای گفتمان و راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی و ایجاد فضای باز علمی در کشور تاکید کرده اند.

با این وجود ایشان در مهرماه سال 1390، در دیدار با جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی کشور، در بیاناتی انتقاد آمیز از روند برگزاری کرسی های آزاداندیشی ابراز نارضایتی کردند و فرمودند: فکر کنید، بگویید، بنویسید، در مجامعِ خودتان منعکس کنید، آن کرسی های آزاداندیشی را که من 100 بار ـ با کم و زیادش ـ تاکید کرده ام راه بیندازید و این ها را هی آنجا بگویید. این می شود یک فضا. وقتی یک فضای گفتمانی به وجود آمد، همه در آن فضا فکر می کنند، همه در آن فضا جهت گیری پیدا می کنند، همه در آن فضا کار می کنند.

رهبر معظم انقلاب، در مرداد ماه سال 1389 نیز در دیدار با جمعی از دانشجویان کشور تاکید کردند: در جامعه ی ما اندیشه دستوری نیست؛ نه علم دستوری است، نه اندیشه دستوری است. کجا؟ مشخص کنند بگویند. کسی که با این قضیه مبارزه کند، خودِ منم. ما طرفدار آزاداندیشی هستیم.

در همین چارچوب دکتر ˈحسن روحانیˈ رییس جمهوری ایران نیز در اول اردیبهشت ماه سال جاری، در نشستی که به دعوت استادان دانشگاه های تهران برگزار شده بود، اظهار داشت: دانشگاه ها باید پر نشاط باشند و در مسیر تحقیق و تولید علم گام بردارند. دانشگاه ها تنها برای تربیت متخصصین نیستند بلکه باید علم و معرفت در دانشگاه ها تولید شود. دانشگاهی می تواند منشا توسعه باشد که فضای علمی و فرهنگی داشته باشد.

با وجود تاکید مسوولان بر لزوم فضای آزاد برای تولید علم، هم اکنون روند حقیقی تولید علم بویژه در حوزه علوم انسانی در کشور با چالش های جدی رو به روست.

ˈصادق زیبا کلامˈ استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، در مصاحبه با گروه پژوهش های خبری ایرنا، با تاکید بر این موضوع که هم اکنون بزرگترین چالش بر سر راه تحقق پژوهش در حوزه علوم انسانی، نهادهای رسمی کشور هستند، گفت: اساسا نگاه متولیان پژوهش، مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم و خود دانشگاه ها و مسوولان دانشگاهی که در تعیین بودجه و تصویب طرح های پژوهشی نقش دارند، متاسفانه نگاهی ایدئولوژیک زده و سیاسی به علم است و در حوزه علوم انسانی بیشتر پژوهش هایی را تشویق می کنند و به آن اعتبار می دهند که در جهت خواست ها و نگاه نهادهای مسوول باشد.

زیبا کلام با بیان دو مثال موضوع جنگ نرم آمریکا علیه ایران و انقلاب های سال های اخیر در کشورهای عربی، معتقد است که اگر قرار باشد پژوهشی در این دو مقوله صورت پذیرد، فقط زمانی برای آن طرح پژوهشی پول و اعتبار در نظر گرفته می شود که بخواهد ادبیات حاکم در کشور در خصوص این موضوع ها را تبیین کند. مثلا در خصوص انقلاب در کشورهای عربی، بدون توجه و اشاره به اسباب و علل نارضایتی مردم، جوانان، تحصیلکردگان و روشنفکران در این کشورها بگوید که این انقلاب ها ملهم و متاثر از انقلاب اسلامی ایران بوده است.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: متاسفانه کار در حوزه ی علوم انسانی در ایران به مقدار زیادی در جهت خواسته های نهادهای مسوول قرار گرفته و این باعث شده است که ما خیلی به دنبال تحقیقات مستقل در حوزه پژوهشی نرویم. به اعتقاد وی، اساسا تحقیقاتی که مستقل باشند و خیلی در جهت افکار و عقاید حاکم نباشند، خیلی مورد استقبال، تشویق و تسهیلات قرار نمی گیرند.

زیبا کلام در ادامه سخنان خود، بیشتر مقالاتی را که هم اکنون در مجلات و فصلنامه های علمی- پژوهشی دانشگاه ها در زمینه علوم انسانی منتشر می شوند، در جهت گفتمان حاکم در میان نهادهای کشور و دیدگاه های واحد عنوان کرد و در این زمینه به پژوهشگر ایرنا گفت: متاسفانه مدیریت بسیاری از این مجلات و فصلنامه های علمی- پژوهشی، سیاسی هستند. یعنی مسوولانی که انتخاب مقالات را انجام می دهند از جمله روسای دانشگاه ها و دانشکده ها اغلب دید سیاسی دارند. اگر مقاله ای بنویسیم که این مقاله کمی در جهت خلاف باورهای حاکم در زمینه مسایل سیاسی، اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و ... باشد، امکان چاپ آن خیلی کم می شود و عملا این امکان در خیلی از فصلنامه ها وجود ندارد و برعکس اگر مقاله ای بنویسیم که در آن دیدگاه های حاکم مورد اثبات قرار گرفته باشد، مقاله در فصلنامه ها چاپ می شود و امتیازات مربوطه را هم می گیرد.

به اعتقاد زیبا کلام این مساله باعث شده که با وجود بودجه هنگفتی که برای کاغذ و چاپ این فصلنامه های علمی- پژوهشی در زمینه علوم انسانی خرج می شود، به دلیل حاکمیت نگاه ایدئولوژیک زده در حوزه علوم انسانی، کمتر شاهد ایجاد یک فکر جدید، یک نوآوری و یک تحقیق جدید و حرف جدید در انبوه فصلنامه های علمی- پژوهشی باشیم؛ مقاله ای که بتوانیم آن را در عرصه های بین المللی مطرح کنیم.



***چه باید کرد؟

همانگونه که در این گزارش از زبان کارشناسان امر پژوهش خواندیم، پژوهش و تحقیق در هر جامعه ای برای رسیدن به پیشرفت و شکوفایی در زمینه های گوناگون امری بسیار مهم است و از جایگاه ویژه ای برخوردار است.

در این مسیر اما چالش های فراوانی وجود دارد که رفع این چالش ها خود نیاز به پژوهش و بحث های کارشناسی دارد. اهمیت بخشیدن به امر پژوهش برای حل درست و اساسی مشکلات، موضوعی است که مدیران و مسوولان کشور باید همواره و بیش از پیش به آن توجه کنند.

آماده سازی جامعه برای کسب روحیه پژوهش محور، یکی دیگر از راهکارهایی است که می تواند جایگاه پژوهش و تحقیق را به عنوان محور اتخاذ و اجرای سیاست های مختلف در کشور، به آن بازگرداند.

عبدالرضا صمیمی در این رابطه معتقد است: در جامعه مشکلات عدیده ای وجود دارد؛ انحراف هایی دیده می شود و مسایلی وجود دارد که باید در خصوص آنها بررسی های عمیقی به عمل آید. اینجا نیاز است که ما جامعه خود را آماده کنیم که با پژوهش و تحقیق چالش های مختلف در کشور را شناسایی کنند تا بر اساس تحقیقات علمی، راه حل های عملی برای کمک رسانی به حل مشکلات را بیابند. در اینجاست که پژوهش جایگاه خود را نشان می دهد. تحقیقات جامعه شناسی می تواند در این راه کمک رسان باشد. البته ارگان هایی مثل صدا و سیما و غیره نیز با آگاهی بخشی به جامعه می توانند موثر واقع شوند به شرط آنکه بدون پژوهش و تحقیق به تبلیغ اموری برای حل مشکلات و چالش های جامعه نپردازند که در این صورت راه به بی راهه خواهد رفت.

همچنین به اعتقاد صمیمی، ایجاد صندوق های سرمایه گذاری در بخش پژوهش نیز می تواند یکی از راه های رفع مشکلات پژوهشی در کشور باشد.

محمد رضا حمیدی زاده اما، فرهنگ سازی در زمینه پژوهش را برای رشد این مقوله در کشور بسیار مهم می داند.

به گفته وی در مصاحبه با گروه پژوهش های خبری ایرنا، باید کلیه مسوولان و کارشناسان یاد بگیرند از دستاوردهای پژوهشی صورت گرفته به عنوان یک مشاور و یک دوست خاموش استفاده کنند. این موضوع باید در جامعه فرهنگ سازی شود. اهمیت پژوهش باید به جامعه و مسوولان آموزش داده شود تا بتوانند از دست آوردهای مثبت آن برای بهبود شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور استفاده کنند.

آنگونه که در این گزارش مطرح شد، علاوه بر چالش هایی که در زمینه پژوهش در حوزه های صنعت و تکنولوژی مطرح است، چالش های عمیق تری در مسیر پژوهش های حوزه علوم انسانی نیز وجود دارد. بی شک رفع این چالش ها می تواند در حل درست و منطقی بسیاری از مشکلات موجود در حوزه های داخلی و بین المللی موثر واقع شود.

برای رسیدن به این هدف تولید فکر و اندیشه های جدید و طرح موضوع های چالشی در حوزه علوم انسانی باید از سوی مسوولان به رسمیت شناخته شود. چراکه توجه به مشکل تولید اندیشه در حوزه علوم انسانی، می تواند نجات بخش جامعه باشد و جامعه را از انجماد و رکود فکری خارج سازد.

صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در همین رابطه به برخی راهکارهای برون رفت از این مساله اشاره کرد و دست بر داشتن نهادهای مسوول از سر تحقیقات در حوزه علوم انسانی را یکی از مهمترین این راهکارها عنوان کرد.

به گفته زیبا کلام، پژوهش های علوم انسانی به دلیل شرایط حاکم، هم اکنون تنها به تبلیغی برای یک گفتمان واحد تبدیل شده اند.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران با یادآوری این مطلب که مسوولان وزارت علوم در دو دولت اصولگرای قبلی به شدت ایدئولوژیک زده و سیاست زده بودند، افزود: امیدواریم که در دولت جدید این سیاست غلط اصولگرایان کنار گذاشته شود و ملاک و معیار برای انتخاب رییسان دانشگاه ها سیاسی، خطی و جناحی نباشد و ملاک انتخاب، علم و شایستگی افراد باشد. در نتیجه چنین رییس دانشگاهی، افرادی را برای ریاست دانشکده ها و انتشار فصلنامه های علمی- پژوهشی منصوب می کند که بنابر ملاحظات خطی و سیاسی و ایدئولوژیک انتخاب نشدند و بنابر ملاحظات علمی و تحقیقاتی انتخاب شدند.

به اعتقاد زیبا کلام، این اصلاحات می تواند به مرور زمان گشایش هایی را در زمینه تحقیق های علوم انسانی فراهم آورد.



از: مهتاب افشین نسب

**پژوهش**9282**2054