توافق ژنو فرصتی تاریخی است / نتیجه برد- برد یا باخت- باخت خواهد بود

دکتر آرشین ادیب مقدم استاد علوم سیاسی دانشگاه SOAS لندن در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری مهر به سوالاتی درباره توافق هسته ای بین ایران و گروه 1+5 در ژنو و تاثیر آن در منطقه پاسخ داد که مشروح آن در زیر آمده است.

خبرنگار مهر - دورنمای توافق هسته ای ژنو را چگونه می بینید؟

ادیب مقدم - من فکر می کنم که توافق ژنو یک اتفاق مهم تاریخی بود و تمام طرفهای مشتاقانه برای حل بن بست هسته ای گام برداشتند. من مکررا گفته ام که باید از این فرصت یکبار برای همیشه برای حل بحران هسته ای استفاده کرد و زمینه را برای حل دیگر مسائل و مشکلات موجود بین ایران و آمریکا فراهم کرد که ایجاد یک توافق استراتژیک هسته ای می تواند اصلی ترین ابزار برای رسیدن به این هدف باشد. اصلی ترین موانع رسیدن به این هدف گروه های تند رو در دو طرف هستند که برای حفظ حامیان ایدئولوژیک داخلی خودشان نیاز به دشمن خارجی دارند. هرچه در عرصه دیپلماسی پیشرفت حاصل شود، صدای این گرو های تندرو بلندتر خواهد شد. 

- توافق موقت اخیر و توافق دائمی احتمالی چه مزایایی برای منطقه به همراه خواهد داشت؟

- هرگونه توافق دیپلماتیک که موجب به حداقل رسیدن تهدید جنگ در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا شود، سبب ثبات در منطقه خواهد شد. زمانی که شاهد اتخاذ سیاست های جهانی تخاصمی و مقابله ای در جهان بوده ایم مثلا در جریان جنگ علیه تروریسم بعد از حوادث 11 سپتامبر بلافاصله بعد از آن شاهد افزایش ناامنی ها و مرگ انسان های بیگناه بوده ایم. اگر به یک توافق دائم درباره برنامه هسته ای ایران دست یافته شود شاید بتوان امیدوار بود که یک دفتر سازمان ملل در تهران برای پیگیری سیاست خاورمیانه عاری از سلاح کشتار جمعی افتتاح شود و راه برای منطقه ای عاری از سلاح کشتار جمعی هموار شود، البته این یک رویای ایده آل است. برای عاری کردن خاورمیانه از سلاح کشتار جمعی باید موضوع را از اسرائیل شروع کرد. رسیدن به یک توافق هسته ای دائم که در آن حق غنی سازی ایران بر اساس NPT به رسمیت شناخته شده باشد می تواند الگویی برای کشورهای منطقه باشد که می خواهند فعالیت صلح آمیز هسته ای داشته باشند. همچنین برای ایران حل مشکلات با غرب منافعی خواهد داشت که عبارتند از دسترسی به تکنولوژی ، جذب سرمایه گذاری خارجی و دسترسی به بازارهای جهانی.

- آیا این توافق به حل بحران سوریه هم کمک خواهد کرد؟

- به نظر من هیچ یک از بحران های منطقه بدون حضور قدرت های منطقه ای مثل ایران ، عربستان و ترکیه قابل حل نیست و توسعه روابط بین ایران و آمریکا می تواند فراتر از حل مسئله هسته ای باشد، برای حل مشکلات در منطقه مثل مشکلات سوریه و عراق آنچه که ما به آن نیاز داریم وجود یک معماری امنیتی نهادینه شده است که بر اساس ذهنیت های چند جانبه شکل گرفته باشد. هیچ یک از مشکلات منطقه بدون حضور سهامداران منطقه ای و متحدان فرامنطقه ای آنها قابل حل نیست امری که آمریکا و ایران باید آن را درک کنند.

- آیا غرب به تعهدات خود عمل خواهد کرد؟

- دولت اوباما سرمایه گذاری سیاسی گسترده ای بر روی حل پرونده هسته ای ایران کرده است . اوباما درعین حال شدیدا تحت فشار گروه های راست گرای اسرائیلی و حامیان آنها در سنای آمریکا است، اما تا به حال در مقابل آنها محکم ایستاده است. اگر مذاکرات با ایران با شکست مواجه شود بزرگترین شکست سیاسی دوران ریاست جمهوری وی خواهد بود و همین طور برای آقای دکتر حسن روحانی . به نظر من به این پروسه باید به عنوان یک بازی دو طرفه که موجب تقویت طرفین خواهد شد نگاه کرد و نه به عنوان یک بازی شطرنج که یک برنده و یک بازنده خواهد داشت.

---------------- 

گفتگو از پیمان یزدانی