الشرق الاوسط: گزینۀ مطلوبی به جای اسد نیست

عبد‌الرحمان اراشد مدیر‌کل تلویزیون العربیه و سردبیر سابق الشرق الاوسط در یادداشتی به تأثیر توافق هسته‌ای ایران بر اوضاع سوریه پرداخته است. او در این یادداشت می‌نویسد:

اگر ایران و غرب پس از 6 ماه به توافق برسند باز تأثیر اندکی بر سوریه خواهد داشت اما در هر حال و به دلایلی که بر شمرده احتمال دوام آوردن اسد بسیار اندک است.
برخی چهره‌های انقلابی سوریه اعلام کردند که مردم سوریه ممکن است وجه‌المصالحه توافق هسته‌ای میان آمریکا و ایران شوند اما این درست نیست. فکر می‌کنم سوریه آخرین مرحله‌ای است که تأثیر خواهد پذیرفت. این توافق دست‌یافته شده یک توافق مقدماتی است که قرار است شش‌ماه به طول انجامد براساس این توافق، ایالات‌متحده بخشی از تحریم‌های اقتصادی خود را کاهش و ایران هم به نوبه خود بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف می‌کند. هیچ‌کس در این مدت کوتاه هزینه‌ای نمی‌پردازد چراکه این توافق موقتی است.
اگر ایران و آمریکا در پایان 6 ماه به توافق برسند، سوریه، سوری‌ها و انقلاب آنها آخرین موردی است که تأثیر خواهد پذیرفت به این دلیل که انقلاب سوریه ناشی از فعالیت‌های داخلی و مداخله خارجی است. برای مثال، نمی‌توان اوضاع سوریه را با اوضاع افغانستان مقایسه کرد چراکه سرنگونی طالبان و ایجاد یک رژیم جایگزین در کابل اقداماتی بودند که از سوی طرف‌های خارجی انجام شد. این دستاورد‌ها ممکن است به محض خروج نیرو‌های آمریکایی دوام خود را از دست بدهد وضعیت در سوریه به‌طور کامل متفاوت است چراکه جنگ به دلیل بی‌علاقگی گسترده مردم به بشار اسد آغاز شد.

مبارزه علیه رژیم فقط تا حدی از سوی طرف‌های خارجی مانند عربستان سعودی و کشور‌های دیگر پشتیبانی می‌شود. اگر این حمایت خارجی همین فردا به پایان رسد، که چنین نخواهد شد - به این معنا نیست که انقلاب به پایان خواهد رسید و رژیم جان به در خواهد برد.
به اعتقاد من اینکه بشار اسد به ناگزیر سقوط خواهد کرد نه مبتنی بر امید و آرزوست نه مبتنی بر اینکه ایران در آینده حمایت از او را کنار خواهد گذاشت و نه افزایش حمایت کشور‌های حاشیه خلیج فارس از شورشیان. به اعتقاد من مهمترین دلیل برای سقوط اسد این است که رژیم دیگر توانایی‌هایی که او را طی 40 سال گذشته قادر به زنده‌ماندن و حکومت کردن کرده بود، ندارد. سیستم سیاسی، امنیتی و نظامی از هم پاشیده شده است.

دلیل مهم دیگر این است که بشار اسد و پیش از او پدر فقیدش - خود را در گذشته عنوان ناسیونالیست‌هایی سوری به تصویر کشیده بودند. اکثر مردم سوریه در حال حاضر اسد را به عنوان یکی از چهره‌های فرقه‌ای و اقلیت می نگرند این باعث می‌شود که پذیرش رژیم از سوی اکثریت 70 درصدی سنی که مخالف او هستند غیر‌ممکن شود.
دلایل استواری وجود دارد که دوام آوردن اسد - که بر مناطق معدودی مسلط است - را غیر ممکن می‌سازد. وقتی می‌گوییم دوام آوردن و جان به در بردن رژیم اسد غیر‌ممکن است به این معنی نیست که آلترناتیوی میهن پرستانه و خوب، جایگزین او خواهد شد یا حتا آلترناتیو مطلوبی برای آغاز کار وجود خواهد داشت.

این هم موضوع دیگری است چرا که جایگزین‌های ممکن تضمین شده نیست. این که آیا آمریکایی‌ها و ایرانی‌ها به توافق برسند یا خیر، سوریه آخرین موردی خواهد بود که متاثر خواهد شد. برعکس آن هم درست است چراکه موفقیت انقلاب سوریه در سرنگونی رژیم اسد می‌تواند حامل آسیب‌هایی برای ایران باشد و این کشور را طی مذاکرات تضعیف خواهد کرد. این امر ایران را به سوی توافقی محکم‌تر و دادن امتیازات بیشتر حرکت خواهد داد. در گذشته، ایران روی متحدان منطقه‌ای خود - که سوریه یکی از مهمترین آنها بود. برای فشار به غرب حساب می‌کرد. متحد دوم حزب‌الله است که از نظر نظام تضعیف خواهد شد و اگر اسد فرو بپاشد در محاصره قرار خواهد گرفت.
در هر حال حقیقت این است که ما واقعاً نمی‌دانیم، اما فکر می‌کنیم که دولت آمریکا به وعده‌های رئیس‌جمهور روحانی به سرعت باور پیدا کرده است. بنابراین، این کشور می‌خواهد محاصره غرب را از طریق مذاکره بشکند و فضایی برای تنفس بیابد و سپس خود را تقویت کند بدون آنکه برنامه هسته‌ای‌اش را متوقف سازد. البته این فقط یک احتمال است.

52301