عراقچی: غنی‌سازی 20 درصد را به دلیل عدم نیاز متوقف کردیم/دستاوردهای مذاکرات آلماتی بسیارکوچک بود

سید عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد هسته​ای کشورمان در گفتگو با مهر به بیان جزئیاتی از مذاکرات ژنو و توافقنامه امضا شده پرداخته که در ادامه می​خوانید؛

*مواردی همچون اینکه پرونده ایران بسته است، قابل مذاکره نیست و ... را کنار گذاشتیم و قبول کردیم که طرف مقابل نگرانی هایی دارد که برخی از این نگرانی ها بجا است. البته نمی گویم که به حق است؛ می توان درک کرد که چرا چنین نگرانی هایی وجود دارد لذا با پاسخ دادن به این نگرانی ها سعی می کنیم آنها را رفع کنیم. ما هم نگرانی هایی داریم که هم احترام به حقوقمان است و هم رفع تحریم ها که طرف مقابل نیز با ورود به این دو عرصه اعتماد ما را جلب میکند.

*یک نگرانی در این باره وجود دارد که وقتی ما 20 درصد را واگذار کرده‌ایم پس تمامی ابزارهایی که در دست داشتیم را از دست داده ایم و برای مذاکرات بعدی چیزی نداریم. این تحلیل کاملا نادرست است و به مفهوم دست کم گرفتن توانایی ها و دستاوردهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران است.

*ما 20 درصد را به دلیل عدم نیاز خود متوقف کردیم و موارد دیگری را نیز با توجه به نیازهایمان تعریف کرده و با آنها در مذاکرات شرکت می کنیم. برای بازرسی از تاسیساتمان هیچ مشکلی نداریم، برای اینکه خودمان می دانیم کاری که می کنیم کاملا قانونی است و هیچ نقطه ابهام برانگیزی در آن وجود ندارد. وقتی برنامه ما صلح آمیز است، هر اندازه که می خواهند از آن بازدید کنند و دوربین نصب کنند، البته تا جایی که سوءاستفاده نشده و اغراض دیگری در کار نباشد.

*کمیسیون مشترک هنوز تشکیل نشده است، ما هنوز یک هفته است که توافق کرده ایم و اجرایی شدن این توافق چند هفته زمان می برد. یکی از کارهای آن تشکیل کمیسیون مشترک است. سه یا چهار هفته زمان برای اجرایی شدن توافق نیاز است، آژانس باید خود را آماده کند چرا که این یکسری وظایف اضافه‌تری است که به آژانس محول می شود و آژانس باید منابع مالی و انسانی آن را تامین کند و باید دستورالعمل‌های لازم را از شورای حکام دریافت کند و بعد باید با ایران وارد تفاهمی مانند تفاهم اخیر با آقای آمانو بشود که این کار به چه شکلی صورت گیرد. درست است که ما قبول کرده ایم یکسری اقدامات انجام شود، ولی شکل آن با آژانس باید مورد توافق واقع شود.

*از طرف دیگر آمریکایی ها باید برخی از قوانین خود را تغییر دهند و بسیاری از دستورالعمل های لازم را صادر کنند و بعضی جاها که نیاز به دستور رئیس جمهور برای متوقف کردن تحریم ها لازم است باید انجام داده شود. اروپایی‌ها نیز نیاز دارند که بعضی از تصمیماتی که در توافق نامه قید کرده اند به شورای حکام ببرند و مصوب کرده و با حضور 28 کشور الزامی کنند. در حال حاضر این توافقی از سوی سه کشور اروپایی و خانم اشتون است و باید تبدیل به تعهدی برای کل اتحادیه اروپا شود.یکسری کارهای اداری همه دارند که باید انجام شود و توافق کردیم که احتمالا از اواخر دسامبر و یا حداکثر اواخر ژانویه اجرایی شود.

* گام های دو طرف همزمان خواهد بود. درست است که طرف مقابل شش کشور هستند، اما آنها یکطرف هستند و ما هم یک طرف و با توافق دو جانبه همه چیز حل و فصل می شود. اگر یک کشور ثالثی وارد شود توازن بهم می خورد و تجربه نشان داده است که عنصر ثالث احتمالا بیشتر به سمت طرف مقابل گرایش پیدا خواهد کرد.

*در این توافق ضمانت اجرایی در حقیقت خودمان هستیم، گام به گام بودن توافق و مرحله ای بودن اقدامات و اینکه خودمان هر گاه احساس کنیم طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکرده است، اقدامات را متوقف کنیم، ضمانت اجرایی است.

*ما اقداماتی را در گام اول توافق کرده ایم که باعث می شود کل ساختار هسته ای کشور حفظ شود. هیچ دستگاهی خاموش نمی شود، هیچ برنامه ای به عقب بازنمی گردد و حتی دستگاه هایی که در حال تولید 20 درصد هستند، خاموش نمی شوند و 5 درصد تولید خواهند کرد. تنها چیزی که انجام می شود باز کردن اتصالات بین آبشارهای 20 درصدی است که اینها نیز ظرف یکساعت باز و بسته می شود، یعنی مکانیزم ضمانت اجرایی برنامه های ما این است که ظرف یکساعت به حالت اول بازمی گردد.

*در اینکه هر دو طرف از این جایی که هستیم جلوتر نمی رویم، تناسب یکسان است، اما در میزانی که باید به عقب بازگردیم فکر می کنم سهم طرف مقابل خیلی بیشتر است. در مقابل البته ما نظارت های بیشتری را بر برنامه خود می پذیریم که این نظارت ها را بررسی کرده ایم و هیچ کدام مشکلی برایمان ایجاد نمی کند.

*اصرار آنها بر اجرای پروتکل الحاقی و کد اصلاح شده 3.1 بود که هیچ کدام را نپذیرفتیم و نمی توانستیم هم بپذیریم؛ چراکه اجرای پروتکل الحاقی با مجلس است و در گام نهایی نیز توضیح دادیم که پروتکل الحاقی در صورتیکه مجلس بخواهد تصویب خواهد شد و امیدوارم که مجلس شورای اسلامی به این نکته توجه کند که گام نهایی در حقیقت به نوعی موکول به نظر مجلس است و اگر مجلس تشخیص دهد که شرایط کشور اقتضاء نمی کند که این گام پیش رود می تواند با عدم تصویب آن جلوی اجرا را بگیرد.

*کنگره با قانونی که گذاشته و در حال تصویب آن است در صورت تصویب می تواند همه چیز را خراب کند و توافق پیش نرود، بنابراین وظیفه دولت آمریکا است که جلوی کنگره را بگیرد.در چند هفته گذشته نیزدولت آمریکا (آقای اوباما، آقای کری، بایدن، وزیر خزانه داری و خانم شرمن ) سعی کرده اند در کنگره حضور یابند تا جلوی تصویب قانون بعدی را بگیرند.لایحه جدید در مجلس نمایندگان تصویب شده است و در حال حاضر در کمیته بانکی مجلس سنا قرار دارد که در صورت تصویب مجلس سنا تبدیل به قانون می شود و لابی صهیونیستی نیز به شدت دنبال اجرای این قانون است تا توافق را خراب کند. تاکنون جلوی این مساله گرفته شده است اما اگر نتوانند جلوی آن را بگیرد توافق اجرایی نمی شود.

* امتیازات آلماتی خیلی کوچک بود. ما در استانبول در فروردین ماه 1391 توافق کردیم که وارد یک روند جدید مبتنی بر رویکرد گام به گام شویم، این توافق انجام شد. در جلسه بعدی و در بغداد آنها گام اول را معرفی کردند و بر سر گام اول مشکل پیدا کردیم، در جلسه بعدی در مسکو ما گام اول را معرفی کردیم و آنها قبول نکردند. مذاکرات برای حدود 9 ماه متوقف شد و در آلماتی آنها گام اول اصلاح شده خود را آوردند که شامل این بود که ایران 20 درصد را تعلیق کندو فردو را تقریبا ببندیم. البته در طرح اولیه آنها این طور ذکر شده بود که فردو بسته شود و زمانیکه اصلاح کردند گفتند کاهش آمادگی داده شود که پس از بررسی کارشناسان سازمان انرژی اتمی مشخص شد که با تعطیلی خیلی فرقی ندارد و اگر بخواهیم به حالت اول بازگردیم، 9 ماه زمان می‌برد.

*در آلماتی آنها همچنین خروج مواد از کشور را خواسته بودند و اینکه 20 درصد برای 3.5 درصد رقیق شود که البته این با تبدیل به 3.5 درصد برای اکسید کردن متفاوت است و در مقابل آن چیزی را که حاضر بودند ارائه دهند، عدم تحریم های جدید بود و آن هم نه توسط آمریکا بلکه تنها از سوی اروپا و شورای امنیت به اضافه تحریم پتروشیمی و طلا.

*{در پاسخ به این سوال که اینکه گفته می شود در آلماتی، غربی ها با شرایط کمتر از این آماده توافق بودند، درست نبوده است؟} اینکه قطعا درست نیست آنها در آلماتی اصلا حاضر نبودند بیان کنند که ایران حق غنی سازی داشته باشد و برای ما تنها این موضوع اهمیت دارد . در نبرد اراده هایی که بین ما و آنها وجود داشت این بود که ما غنی‌سازی را حفظ کنیم و در عمل اجرا کنیم. البته در آلماتی می گفتند همین که 20 درصد را تعطیل کنید اما 5 درصد ادامه پیدا کند، همان شناسایی ضمنی 5 درصد ایران است و خیلی ها در همان زمان به همین مساله راضی بودند و می گفتند در عمل آنها 5 درصد ما را قبول می کنند اما در توافق نامه فعلی آنها در رسما اعلام می کنند که هرگونه راه حلی شامل یک برنامه غنی سازی نیز خواهد بود و این موضوع رسما در دو جای سند اعلام شده است و در عمل نیز ادامه پیدا می کند. بنابراین این دستاورد ایران است که در آلماتی نبود به اضافه خیلی از تحریم هایی که الان رفع می‌شود و در آلماتی نبود.

*در آلماتی تنها درباره گام اول صحبت می شد و هیچ حرفی راجع به گام های بعدی، گام نهایی و هدف زده نمی شد و لذا این نگرانی وجود داشت که پس از گام اول در گام دوم با مشکل روبرو شویم. به همین دلیل در ژنو گفتیم که گام اول مهم است اما گام نهایی مهمتر است و از الان باید اعلام شود که در پایان غنی سازی وجود دارد، تاسیسات ایران بر سر جای خود است و تحریم ها به طول کامل رفع شده است ؛ نه اینکه ما به گام دوم و سوم برسیم و بگویند این تحریم باید باقی بماند ما گفته ایم که باید کل مسیر روشن شود و مطمئن شویم که در پایان راه همه حقوق ما حفظ شده است تا خیالمان راحت شود که مسیر درستی می رویم . آن موقع گام برمیداریم.

*در مورد سطح مذاکرات نیز باید تصمیم گیری کنیم. بعید نمی دانم که تغییراتی در این روش انجام شود البته روش قبلی هم روش بدی نبود، اینکه مذاکرات با حضور آقای ظریف و خانم اشتون باشد و در سطح معاونین انجام شود و هر جا که لازم بود آنها دخالت کنند و هر جایی هم که لازم باشد وزرای امور خارجه شش کشور اضافه شوند. این روش قبلاً خوب جواب داده است و ممکن است همین روش را ادامه دهیم ولی هنوز تصمیم گیری نکرده ایم.

*ما از الان 20 درصد را متوقف نکرده ایم، هر زمان که هر دو طرف آماده شدند تصمیم می گیریم که به طور مثال از 20 دسامبر یا اول ژانویه یا هر تاریخ دیگری که تصمیم گرفتیم هر دو طرف شروع به انجام اقدامات کنیم.

*واقعیت این است که 5 کشور عضو دایم شورای امنیت که خود قطعنامه ها را وضع کرده اند، اکنون با یک توافق موافقت کرده اند که خواسته های قطعنامه در آن گنجانده نشده است . برای اولین بار نیز در این توافقنامه ذکر شده که قطعنامه های شورای امنیت در مراحل بعدی addressمی شود. بر این اساس آنها نمی گویند که قطعنامه ها اجرا می شود بلکه می گویند ما در مراحل بعدی به قطعنامه ها «می پردازیم».از این واژه «می پردازیم» میتواند تعابیر مختلفی صورت گیرد.

/29220