کاخ آپادانا - پلکان شرقی

در میان همهٔ بناها و تأسیسات تخت جمشید، پلکان های آپادانا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دو پلکان عظیم مشابه که از دو طرف حیاط های شمالی و شرقی آپادانا، به صفه سنگی که این بنا …

در میان همهٔ بناها و تأسیسات تخت جمشید، پلکان های آپادانا از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دو پلکان عظیم مشابه که از دو طرف حیاط های شمالی و شرقی آپادانا، به صفه سنگی که این بنا روی آن ساخته شده بالا می آید.
پلکان شرقی آپادانا که یکی از مهم ترین بخش های تخت جمشید است، نشان می دهد که بنای آپادانا تسجیل حکومت و نمایش یک رویداد استثنایی و تکرار نشدنی است. صف بندی در حجاری ها هدفمند است: گارد سلطنتی، نجبا و کارمندان و یا در حقیقت نگهبانان، سازمان دهندگان و مجریان اوامر حکومتی را نشان می دهند. در مرکز پلکان، شاه و سازمان دربار، در پیش روی شاه نمایندگان خلقهای مختلف تشکیل دهندهٔ شاهنشاهی تراشیده شده اند.
این پلکان در سال ۱۹۳۲م. به وسیلهٔ هر تسفلد کشف شد که مشتمل بر ۸۱۱ نـگارهٔ انسـان و بیشماری نقش های دیــگر می باشد به سبب خاکی که بر آن انباشته شده بود، خیلی سالم مانده و امروز به کمک نقوش آن می توان اطلاعات بسیار جالب توجهی از اوضاع سیاسی- اجتماعی و همچنین هنری ایران زمان هخامنشیان به دست آورد.
نگاره هایی که بدنهٔ بزرگ پلکان آپادانا را تزیین می کنند در شمار شاهکارهای هنر ایرانی قرار دارند. بدون تردید در هیچ جای دنیا هیأت های نمایندگی ۲۳ کشور در یکجا و به صورت پیکر کنده جاودانی نشده اند. نگاره ها بیان و اجرایی کاملا&#۷۳۳; تازه داشته و بیان آگاهانهٔ یک برنامهٔ سیاسی بزرگ اند.
جالب توجه است که جناح های پلکان ها، با همه عظمت و نقش و نگاری که دارند، فقط چند سانتیمتر با یکدیگر اختلاف دارند. در پلکان شرقی طول سه قسمت جنوبی، مرکزی و شمالی پلکان به ترتیب ۲۴/۲۷، ۱۵۵/۲۷ و ۳۱/۲۷ متر و در پلکان شمالی طول قسمت غربی، مرکزی و شرقی به ترتیب ۲۲/۲۷، ۲۰/۲۷ و ۲۵/۲۷ متر است. (اشمیت، ۸۱)
جهت حرکت تصاویر بر بدنهٔ پلکان های شرقی و شمالی بر عکس یکدیگرند. ظاهرا&#۷۳۳; نخست پلکان شرقی در نقشهٔ اصلی آپادانا پیش بینی نشده بوده و بعدها داریوش تصمیم گرفته که این پلکان پرنگاره و تشریفاتی را به آپادانا بیفزاید.
نگاره های پلکان های آپادانا را مربوط به جشن نوروز ایرانیان دانسته اند. در اینجا هیأت های نمایندگی ۲۳ کشور که برای دادن بهترین هدایای سرزمین های خود به تخت جمشید آمده اند و نگهبانان و بزرگان هخامنشی نقش بسته اند. هر هیأت را که نفراتش از سه تا ۹ نفر است یک افسر هخامنشی یا مادی، در حالی که دست چپ رئیس هیأت را دردست دارد، هدایت می کند و نفرات بعدی هدایا را حمل می کنند. (مصطفوی، ۲۷ – ۲۸) کوشش شده است تا همهٔ نمایندگان با لباس و سلاح محلی خود و همچنین با هدایایی که همراه آورده اند به تصویر کشیده شوند. به این ترتیب هنوز هم بیننده می تواند در زمانی کوتاه با خصوصیات ۲۳ سرزمین عصر هخامنشیان آشنا شود و همین ویژگی بر غنا و اعتبار آپادانا می افزاید. درخت سروی که هیأت های نمایندگی را از یکدیگر جدا کرده ضمن القاء نظم به کل مجلس حالتی آرام و بی دغدغه بخشیده است.