دستگاه ادراری

دستگاه ادراری، مواد دفعی را از خون پاك كرده، آنها را به همراه آب اضافی با ادرار دفع می كند. همچنین غلظت مایعات بدن را تنظیم و تعادل اسید ـ باز بدن را برقرار می كند. این دستگاه از …

دستگاه ادراری، مواد دفعی را از خون پاك كرده، آنها را به همراه آب اضافی با ادرار دفع می كند. همچنین غلظت مایعات بدن را تنظیم و تعادل اسید ـ باز بدن را برقرار می كند. این دستگاه از یك جفت كلیه، مثانه، حالب كه كلیه را به مثانه وصل می كند( و پیشابراه )لوله ای كه از طریق آن ادرار بدن خارج می شود تشكیل می شود. كلیه ها اعضایی لوبیایی شكل و به رنگ قرمز مایل به قهوه ای هستند كه در پشت شكم و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. آنها حاوی واحدهایی به نام نفرون هستند كه خونی را كه از كلیه ها می گذرد، تصفیه و ادرار تولید می كنند. سپس ادرار از حالب ها به سمت مثانه پایین می رود. مثانه به وسیله یك حلقه عضلانی (اسفنكتر) كه دور خروجی پایینی آن قرار دارد، بسته می ماند. این عضله می تواند به طور ارادی شل شود و اجازه خروج ادرار از پیشابراه را بدهد. پیشابراه مرد، بزرگتر از پیشابراه زن بوده، به عنوان محل خروج مایع منی(مایعی كه حاوی اسپرم است و در حین فعالت جنسی خارج می شود) عمل می كند. از آنجا كه پیشابراه زن كوتاهتر است و نزدیك به مهبل و مقعد باز می شود، زنان بیش از مردان، مستعد عفونت های ادراری هستند.
● ساختار كلیه
كلیه شامل۳ ‌ناحیه است: قشر (لایه خارجی)، مدولا(لایه میانی) و لگنچه كلیوی (ناحیه داخلی). قشر حاوی واحدهای كاركردی به نام نفرون است. هر نفرون شامل یك گلومرول (مجموعه ای از مویرگ های تخصص یافته كه خون در آنها تصفیه می شود و یك لوله كلیوی كه از آن مایعات دفعی حاصله عبور كرده، به ادرار تبدیل می شوند) است. مدولا شامل گروهی از مجاری جمع كننده ادرار اسـت. ادرار از این مجـاری وارد كالیس های كوچك و سپس كالیس های بـزرگ مـی شود كه به لگنچه كلیوی باز می شوند. از اینجا ادرار وارد حالب می شود.
● ادرار چگونه ساخته می شود؟
ادرار از موادی تشكیل می شود كه در نفرون ها بر اثر تصفیه خون ایجاد شده اند. هر كلیه حدود یك میلیون نفرون دارد. هر نفرون از مجموعه ای از مویرگ های باریك به نام گلومرول و لوله ای به نام لوله كلیوی تشكیل می شود. این لوله ۳ قسمت دارد: لوله پیچیده نزدیك، قوس هنله و لوله پیچیده دور. خون ابتدا از گلومرول عبور می كند. دیواره های مویرگ ها، منافذی دارند كه اجازه عبور آب و ذرات كوچك (مثل نمك ها ) را می دهند، ولی ذرات بزرگتر مثل پروتئین ها و گلبول های قرمز از آنها عبور نمی كنند. مایعی كه از خون گرفته شده است و ماده تصفیه شده نام دارد، وارد لوله كلیوی می شود و در آنجا آب و سایر مواد مفید آن مثل گوكز و نمك ها در صورت لوزم به داخل جریان خون بر می گرداند.