حکیم سعدالدین نزاری قُهستانی بیرجندی

جنسیت: مردنام پدر: شمس‌الدین بن محمدتخلص: نزاریتولد و وفات: (۶۵۰ -۷۲۱/۷۲۰) قمریمحل تولد: ایران - خراسان - بیرجندشهرت علمی و فرهنگی: صوفی و شاعردر یک خانوادهٔ زمیندار اسماعیلی …

جنسیت: مرد
نام پدر: شمس‌الدین بن محمد
تخلص: نزاری
تولد و وفات: (۶۵۰ -۷۲۱/۷۲۰) قمری
محل تولد: ایران - خراسان - بیرجند
شهرت علمی و فرهنگی: صوفی و شاعر
در یک خانوادهٔ زمیندار اسماعیلی به دنیا آمد. پس از اینکه تحصیلات مقدماتی را در بیرجند و قائن به پایان رسانید ، به مطالعهٔ‌ ادبیات و علوم متداول زمان خود در قهستان پرداخت. او از جوانی به خدمات دیوانی روی آورد. در ۶۷۸ق از تون به آذربایجان ، اران ، گرجستان ، ارمنستان ، باکو رفت. در طی این سفرها در تبریز با شمس‌الدین محمد صاحب دیوان جوینی ملاقات کرد و او را مدج گفت. این مسافرت دو سال طول کشید و نزاربی عاقبت به قهستان بازگشت و ساکن شد. وی در این مدت علاوه بر شمس الدین محمد بعضی از رجال سیستان و خراسان و خصوصاً سلاطین کرت را نیز ستود. وی دوباره پس از چند سال دوری به خدمت امرای این خاندان پیوست ، اما معاندان نزاری ملوک کرت را علیه او براتنگیختند تا جایی که معزول و اموالش مصادره شد. سالهای آخر عمر را در انزوا گذرانید و به شغل کشاورزی پرداخت. در نام وی و پدرش بین برخی منابه اختلاف نظر وجود دارد. گویند که از فرقهٔ اسماعیلیه و از مریدان نزار بن مستنصر بالله فاطمی در مصر و با سعدی شیرازی معاصر و معاشر بود. نزاری را نخستین نویسنده و دورهٔ بعد از الموت دانسته‌اند که زبان شعر و تعبیرات و اصطلاحات صوفیان را برای پنهان کردن عقاید اسلامی برگزید. از آثار وی: "دستورنامه"؛ "ادب نامه"؛ مثنوی "سفرنامه"؛ "ازهر و مزهر" بر وزن "شیرین و خسرو"؛ "مناظرهٔ شب و روز"؛ "دیوان" شعر ، مشتمل بر قصاید ، عغزلیات ، قطعات ، رباعیات ، چند ترکیب‌بند ، قریب بیست هزار بیت.