آهو‌هایی که بی‌رمق به آبشخور می‌رسند

در صبح یک روز گرم و نفس‌گیر تابستان، محیط‌بانان پناهگاه حیات‌وحش میاندشت ‌در خراسان شمالی، آب را با تانکرهایی سیار در آبشخورهای مخصوص ریخته و دور می‌شوند.

در صبح یک روز گرم و نفس‌گیر تابستان، محیط‌بانان پناهگاه حیات‌وحش میاندشت ‌در خراسان شمالی، آب را با تانکرهایی سیار در آبشخورهای مخصوص ریخته و دور می‌شوند.

یک آهوی نر و چهار آهوی ماده که خسته و بی رمق از مسیر رودخانه فصلی کال شور بازگشته اند؛ ظرف کمتر از چند ثانیه متوجه موقعیت شده و بی مهابا خود را به آبشخور می رسانند. دوربین انجمن یوزپلنگ ایرانی و اداره کل محیط زیست خراسان شمالی شاهد این لحظه بوده و آن را چنین ثبت کرده است.

چنانچه در تصویر مشاهده می شود، آهوها جثه متوسطی دارند. شاخ نرها که بلندی آن گاه از ۴۵ سانتی متر تجاوز می کند، از جلو شبیه چنگ و از طرفین شبیه حرف اس لاتین است. ماده ها اغلب بدون شاخ یا شاخ هایی کوچک دارند. نام علمی این گونه Gazellasubgutturosa برگرفته از برآمدگی گواترمانند زیر گلوی نرهاست که در فصل تولیدمثل، سرمنشا صدای مخصوصی می شود. آهوها قلمرو خود را از طریق ترشح غدد برون ریزی که در گوشه چشم آنها پنهان است، تعیین می کنند. در ایران تاکنون سه زیرگونه از آهوها شناسایی شده، اما آنالیزهای دقیق ژنتیکی آنها انجام نشده است. غزال ها که در خاورمیانه و آسیا پراکندگی قابل توجهی دارند، به دلیل شکار غیرمجاز و تخریب زیستگاه ها، بشدت آسیب پذیر شده اند. در سال ۱۳۸۰ سرشماری آهوهای ایران در مناطق حفاظت شده نشان داد تعداد آنها کمی بیشتر از ۴۰۰۰ راس است. غزال ها معمولا مناطق استپ، بیابانی و درمنه زارهای دشت های مسطح را ترجیح می دهند. در فصول گرم سال آنها حتی در ارتفاعات ۳۵۰۰ متری هم دیده شده اند، اما در زمستان چنانچه عمق برف به بیش از ده تا ۱۵ سانتی متر برسد، آهوها به مناطق گرم تر مهاجرت می کنند. این حیوان تیزرو، اجتماعی است و شب فعالیت او را متوقف نمی کند. هر آهو در طول روز معادل ۳۰ درصد وزن بدن خود یعنی قریب به ۶ کیلوگرم علوفه و ۲ تا ۴ لیتر آب می خورد. یکی از عادات منحصربه فرد آهوها برای دفاع از خود در برابر دشمنانی چون یوز، گرگ و کاراکال نوعی پرش خاص به طرف بالاست که در آن چهار دست و پا به شکل آویزان و شق و رق قرار می گیرد. در این حالت سر رو به پایین و بدنش همانند یک کمان جلوه می کند. دلایل متعددی برای این نوع پرش ارائه شده که یکی از آنها تفهیم این مساله به دشمن است که این حیوان ارزش تعقیب ندارد.

فرناز حیدری