قوچ وحشی

گریزپای باوقار طبس را اندکی مانده به ظهر یک روز پاییزی گرسنگی غالب آمد، آرام آرام و با صلابت تپه‌ماهورهای پناهگاه حیات وحش نایبندان را درنوردید و قلمرو بکر خود را از نظر گذراند.

گریزپای باوقار طبس را اندکی مانده به ظهر یک روز پاییزی گرسنگی غالب آمد، آرام آرام و با صلابت تپه‌ماهورهای پناهگاه حیات وحش نایبندان را درنوردید و قلمرو بکر خود را از نظر گذراند.

رزق خود را نیافت، اما ناگاه تغییری احساس کرد و جنبید. همین حرکت مختصر کافی بود تا تصویر این زوج سم زیبا توسط دوربین های انجمن یوزپلنگ ایرانی و اداره کل محیط زیست خراسان جنوبی برای همیشه به ثبت برسد.

تصویر حاضر روایتگر چشمان پرهراس این قوچ وحشی است که در پیوست یک کنوانسیون تجارت گونه های گیاهی و جانوری در خطر انقراض و اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی مسبوق به سابقه است. شکار غیرقانونی، تخریب زیستگاه، اختلاط های گسترده ژنتیکی و رقابت با چهارپایان اهلی سبب شده بیش از سه نسل از این گونه تجربه کاهش جمعیتی حداقل ۳۰ درصدی را پشت سر گذاشته و در رده آسیب پذیر جای گیرند. با توجه به دشواری های آمارگیری از این گونه تکنیک هایی نظیر پایش مسیرهای مشخص در زیستگاه، ثبت مشاهدات انسانی و تصویری اغلب در اولویت طرح های تحقیقاتی قرار دارند. دوربین های تله ای با سنسورهای حساس به حرکت در این راستا توانسته اند زمینه را برای ثبت اطلاعات باارزشی فراهم کنند، اما حواس این حیوان برای شناسایی دشمنان طبیعی اش اعم از گرگ ها، شغال ها، پلنگ و البته انسان ها به خوبی تکامل یافته است.

منحنی شنوایی انسان ها نشان می دهد اوج حساسیت انسان در دامنه ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ هرتز است در حالی که دامنه فرکانس شنوایی قوچ ها بین صد تا ۳۰ هزار هرتز متغیر است. قوچ های وحشی با شنیدن صدا همانند سایر زوج سمان، گوش های خود را در همان جهت برگردانده و مسیر صدا را دنبال می کنند. اصوات با اندکی تغییر زمان و حتی تغییر دامنه توسط هر گوش شنیده می شود. ادراک قوچ ها از رنگ نیز با انسان ها کاملا متفاوت است، در واقع هر رنگ ناشناخته ای بشدت آنها را می ترساند و وادار به فرار می کند. بینایی یکی دیگر از حواسی است که قوچ ها بشدت به آن وابسته هستند. دامنه دید قوچ ها به قدری وسیع است که آنها حتی نیاز ندارند برای دیدن پشت سر به عقب برگردند، اما از طرفی عمق دید در آنها چندان زیاد نیست و همین مساله گاهی باعث می شود آنها جلوی خود را به خوبی نبینند. در قوچ ها عمق دید قربانی وسعت دید شده است. طول عمر قوچ های وحشی بسته به شرایط محیطی متفاوت است. نرها اغلب بین هشت تا ده سال و ماده ها بین ده تا ۱۲ سال عمر می کنند.

فرناز حیدری